Tüp bebek, çiftlerin birinde veya ikisinde birden üremeye engel olan kavramların giderilmesi için uygulanan birçok yönteme verilen genel addır. Tüp bebek uygulamalarında anneden alınan yumurta ve baba adayından alınan spermin laboratuvar ortamında döllenmesinin sağlandıktan sonra döllenmiş yumurta anne rahmine nakli sağlanır. Anne rahmine yerleştirilen döllenmiş yumurta, rahimde tutunup gebelik oluşması için tüm şartları yerine getirdi ise tedavinin uygulandığı merkez tarafından gebeliğin takibi ve sonlanması sağlanmaktadır. Anne rahmine yerleştirilmeden önce yumurta üzerinde bazı incelemeler yapılmaktadır. Şimdi sizlere döllenmiş yumurtanın blastokist olarak gelişimini ve bu süreçte yaşananları anlatacağız.

Blastokist nedir?

Laboratuvar ortamında anne ve baba adaylarından alınan yumurta ile sperm hücresinin döllenmesi sonucunda oluşan döllenmiş yumurta (zigot) burada bölünerek çoğalmaktadır. Bu durum gebelik normal de olsa tüp bebek yöntemiyle olsa da aynıdır. Yumurta, döllendikten sonra 2,4ve 8li hücre toplulukları halini almaktadır. Döllendikten sonraki ikinci ve üçüncü günlerde ortalama4-8 hücreden oluşan ve aralarında boşluk olmayan hücre topluluğu halini alır. Döllenme gerçekleştikten beş gün sonra içerisinde boşluk bulunduran etrafı hücreler ile çevrelenmiş bir şekil alacaktır. İşte döllenmiş yumurtanın bu hale gelmesine blastokistdenilmektedir. Normal yollarla meydana gelen gebeliklerde ise blastokist, döllenmiş yumurtanın (embriyonun) rahim duvarına yapışmadan önce mevcut olduğu haldir.

Bilindiği üzere ilk tüp bebek uygulaması, blastokist transferiyle geçekleştirilmiştir. Embriyonun gelişiminin uygun olduğu döllenmeden sonraki 5 veya 6. Günde blastokist evresine ulaşılmasıyla transfer için uygun zaman gelmiş demektir. Döllenmeden sonra oluşan bir blastokist, ortalama 110-120 hücreyi barındırmaktadır. Blastokist transferi sonrasında implantasyon (embriyonun rahim duvarına tutulması) ihtimali çok daha yüksek olacaktır. Çünkü blastokist transferi ile embriyolar içerisinde en kaliteli olanları gözlemlenerek rahime nakledilir. Laboratuvar ortamının vücut sıcaklığına eşit olmasından dolayı embriyoların bu ortamda gelişme ihtimali daha hızlı olacaktır. Bununla beraber oluşan embriyoların blastokist seviyesinde gelişmesi için sağlanan şartların yeterli olmadığı durumlarda gelişmenin bu beş günde yeterli olmadığı da gözlemlenir.''Tüp Bebekte Başarı Oranı  Nasıl Artar?'' başlıklı yazımda tüp bebek ve başarısı hakkında bilgi vermeye çalıştım.

Blastokist transferi nasıl yapılır?

Döllenen hücrelerin 5. Günü, bu güne kadar hücreler takip altındadır. Döllenen hücreler arasında en iyi gelişmiş ve büyümüş olanı en sağlıklısı ve en kalitelisi olarak seçilir ve 5. Gün ana rahmine transferi gerçekleştirilir. Önceleri embriyolar 5. Güne kadar bekletilmezdi. Bunun nedeni, henüz teknoloji çok gelişmemiş ve laboratuvar ortamları bu kadar kaliteli değildi. Günümüzde ise laboratuvar ortamları çok gelişmiş ve imkanlar oldukça artmış olduğu için tüp bebek tedavilerinde blastokist transferlerinde daha başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Embriyolar sağlıklı ortamlarda dondurulabilmekte ve bebek sahibi olma şansı artırılmaktadır.

Blastokist kalitesi nasıl anlaşılır?

Balstokist kalitesi bir kaç değerle ölçülmektedir bunlar:

• Döllenmiş hücredeki (embriyo) bölünme hızı,
• Bu hücreler arasındaki atıklar
• Embiryonun büyüklüğü,
• hücre sayısı

sayılan bu özelliklere bakılarak en kaliteli blastokist seçilmektedir.
Embriyoların hücre bölünme hızları, hücre büyüklükleri arasındaki farklar, hücreler arasındaki artık maddeler, hücre sayısı gibi kriterlere dikkat edilerek en iyi kalitedeki blastokist seçilir.

Blastokist transferinin avantajları:

• Embriyo 5. Güne kadar bekletildiği için kaliteli ve sağlıklı olur.
• İyice büyüdüğü içinde ana rahmine çabucak tutunur.
•  Uzmanlar blastokist tedavisinin gebelik şansını artırdığı yönünde hem fikirlerdir.
• Bu sayede çoğul gebelik riski oluşmaz. Çoğul gebelikler her zaman için risk oluşturmaktadır.
• Tüp bebek tedavilerinde blastokist transferi sayesinde OHSS riski daha fazla olan hastalarda bebek sahibi olma şansını elde etmektedir.

Blastokist transferi hangi hastalar için tercih edilmektedir?

Bu tedavi daha çok tekrarlayan tüp bebek tedavilerine rağmen bebek sahibi olamayan çiftler ve normalden daha fazla yumurta oluşumu elde edilen hastalar için uygun bir tedavi metodudur.

Tüp bebek tedavisinde hastaların en az %40 da emriyolarda 5. Güne kadar gelişme göstermemiş olabilir. Bu ise blastokist tedavisinin tek başarısız sonucudur.

Transfer sonrasında gebelik testi ne zaman yapılmalıdır?

Embriyo transferindeki gibi blastokist transfer gününden 12 gün sonra gebelik testi yapılabilmektedir.

Transfer sonrasında gebelik haftasını nasıl hesaplarız?

Transfer yapıldığı haftadan itibaren sayılmaktadır. Geldiğiniz haftaya 2 hafta daha eklenerek hesaplanmaktadır.

Prof. Dr. Bülent Tıraş

www.bulenttiras.com