Türkiye siyasi tarihinde “Gerrymandering”

İLK VE SON ÖRNEKLER …

Gerrymandering, 1812 yılında ABD’nin Massachusetts Valisi Elbridge Gerry `nin, yaklaşan seçimlerde partisine avantaj sağlamak üzere, seçim çevrelerini salamander'i ( tek hücreli amfibi türü bir hayvan ) andırır şekilde, kıvrımlı çizgilerle tanımlaması ile literarüre giren ve valinin soyadı ile salamander
kelimesinin birleştirilerek telaffuz edilmesinden oluşan siyasal bir terimdir.

Bu terim tam olarak, seçim çevrelerinin, bir siyasî partinin yararına olacak şekilde düzenlenmesini ifade etmektedir.

***

" Gerry, 1812' de rakiplerinin senatör seçilme ihtimalini zayıflatmak için Massachusets Yasasını imzalamış.

O gün bugündür gerrymandering siyasi bir terim olarak kullanılıyor.

Belli bir sınıfın, ırkın veya dini grubun avantaj veya dezavantajı için uygulanabilen gerrymandering, daha ziyade iktidarda olan partinin lehine işliyor.

İki ana strateji söz konusu ; yandaşların oylarını maksimize etmek ve diğerlerinin oylarını mümkün olduğunca yararsız kılmak.

Gerrymandering' de bir uygulama, ' packing ' yani paketleme yöntemi: Mümkün olduğunca çok (yandaş) seçmeni bir bölgeye toplayarak diğer bölgelerin etkisini en aza indirmek.

Bir diğeri, 'cracking' denen ayırma yöntemi de, seçmeni farklı bölgelere dağıtmak demek. " (1)

Genelde her iki yöntem de karışık kullanılıyor.


***

Yerel seçimlere az kaldı.. Seçim meydanlarında yapılan konuşmalar, açılan pankartlar, billboardlardaki afişler…

Hepsi ama hepsi bu seçimin iktidar partisi için yerel seçimden öte genel seçim gibi algılandığını gösteriyor.

Yoksa Sayın Başbakan hükümet görevlerini nerdeyse bir yana itip sanki kendisi adaymış gibi il il neden dolaşsın ?

Bu seçimden güçlenerek çıkmak ve seçim telaşı arasında başlatılan ve ayrıntıları gözlerden kaçan yeni açılımlar için ülkede güven oyu – çoğunluk desteği sağlamak istiyorlar..

Bunun için önceden de iyicene hazırlandığı açık hükümetin .

Bu hazırlıkların en önemlisi Mart – 2008 de onaylanan belediyeler yasası oldu.

***

“ Kapatma davası ve Ergenekon tartışmaları arasında gümbürtüye giden yasaya göre, nüfusu 2 binin altına inen 862 belde, 283 belediye kaldırıldı.

Diğer yandan da 43 yeni ilçe kuruldu: Adana'da 2, Ankara'da 1, Antalya'da 5, Diyarbakır'da 4, Erzurum'da 2, Eskişehir'de 2, İstanbul'da 8, İzmir'de 2, Kocaeli'nde 6, Mersin'de 4, Sakarya'da 4 ve Samsun'da 3 yeni ilçe kuruldu.

Peki bunun anlamı ne?

Muhalefete göre iktidar partisinin yerel seçimlerde şansını artıracak bir hamle...

İstanbul örneğini ele alırsak, Kadıköy, Ümraniye, Büyükçekmece, Gaziosmanpaşa ve Büyükçekmece ilçeleri bölündüğü için, oylar da farklı bir şekilde dağılacak.

Ümraniye, Gaziosmanpaşa ve Büyükçekmece yeni birer ilçe doğuracak, Eminönü ise Fatih'e katılacak.

Yeni ilçelerde AKP'nin şansının daha yüksek olacağı da sır değil.

Üstelik konu sadece oy değil ki..

Bu ilçeler gelişmeye, yani yeni inşaat alanları yaratmaya da daha açık hale gelecek. Taşköprü ve Bolluca' nın bağlandığı yeni ilçenin adı Arnavutköy ama, Boğaz'daki Arnavutköy semtinden epey uzakta, yeni konutlar için pek çok planın yapılabileceği bir bölge.!

Yerel seçimlere gerrymandering mantığıyla hazırlanan yeni haritalarla giriyoruz….” ( 1 )

***

Gerrymandering mantığı ile yapılan ilk uygulama ise 2 Mayıs 1954 Genel Seçimlerini ezici bir çoğunlukla kazanan Demokrat Partinin Kırşehir ve Malatya için yaptığı idari değişikliktir.

10 Şubat 1954’ te kurulup genel seçime katılan Cumhuriyetçi Millet Partisi’ nin ve genel başkanı Osman Bölükbaşı’ nın Kırşehir’ de büyük başarı kazanması üzerine, bu il ilçe yapılmış ve ilçeleri komşu Nevşehir iline bağlanmıştır.

Yine Cumhuriyet Halk Partisi’ ne oy veren Malatya İli de Malatya ve Adıyaman diye ikiye ayrılmıştır.

***

Bu yöntemler demokrasiye katkı sağlayan yol ve yöntemler değil elbette.

Seçimler sadece güçlü ve çoğunluk olanın değil zayıf ve azınlık olanın da görüş ve düşüncelerini eşit olanaklarla ifade edebildiği , saygı ve güven ortamında yapılabilmelidir. Baskı ve tehdit yollarına başvurulmamalıdır.

***

Tarihe geçmek önemli .. Bence tarihe nasıl ve ne olarak geçtiğin daha da önemli

…

Massachusets Valisi Elbridge Gerry`nin yaptığı dalavere ile tarihe geçmesi herhalde övünülecek bir durum değil..

( 1 ) ... 10. 03. 2009 tarihli Akşam gazetesi - Mehveş Evin