Yanıbaşımızdaki tıbbi bitkiler - 1

Betonlar arasındaki toprağın kendini ucundan gösterdiği o daracık alanlarda bile, rastlarım karahindiba bitkisine. İsmiyle uyuşmayan sarı renkli çiçekleri güneşte parlarken, çiğneyip geçtiğimiz bu bitkinin derdimize deva olacağı aklımıza bile gelmez. 

Çocukken ismini bilmediğim bu bitkinin, tohumlarını taşıyan pamuk küresini üfleyip havada savruluşunu izlerdim. İsminden sonra değişik yörelerde farklı söylenişlerini de öğrendiğim karahindibaya (radika, arslandişi, gelincik, acıgünek, acıgıcı, güneyik, çıtlık, cırtlık...) ülkemizin her köşesinde rastlamak mümkün. 

Karahindibanın kök, yaprak ve çiçeklerinden tıbbi amaçla faydalanabiliriz, bunun için özellikle ilkbaharda (diğer mevsimler de olabilir) topladığımız bitki bütününü gölgede kurutmalıyız. Bitki yaprakları Ege Bölgesi' nde sebze olarak ya da hamurişi ürünlere katılarak tüketiliyor zaten. Kuruttuğumuz bitkiyi ise nem almayacak şekilde saklayarak, tıpkı ıhlamur ya da adaçayı gibi dahilen ya da daha yoğun (konsantre) çözeltileriyle haricen kullanabiliriz. 

Karahindibanın içeriği oldukça zengindir. Potasyum- kalsiyum- çinko- selenyum gibi mineralleri, A- C- E- D vitaminlerini, bitkiye kokusunu veren triterpenler ve uçucu yağları, levulin- inulin gibi bitkisel şekerleri, flavon gibi antioksidanları, tanen, taraxin, lesitin gibi farklı etken maddeleri de yapısında barındırır. 

Ana etken maddesi olan taraxin, karaciğer ve safra ile ilgili hastalıklara iyi gelir. 

İçeriğindeki bitkisel şekerler, kan glikoz seviyesinin düşmesine yardımcı olur. 

Lesitinden dolayı kan kolestrol ve trigliserit (hayvansal yağ) değerlerinde düşme gözlemlenir. Lesitinin diğer bir etkisi de hücre esnekliğini sağlamasıdır, bu özelliği cildin esnekliğini korumasınında etkilidir. 

Flavonların antioksidan özelliğinden dolayı, kanser gibi çağımızın yaygın hastalıklarında koruyucu özellik taşır. 

Lifli sap ve kökleri, mide ve bağırsakların temizlenmesine ek olarak kabızlığa (konstipasyona) karşı da kullanılabilir. 

İçerdiği A vitamini (retinoller), cildin sivilcelerden (aknelerden) arınmasını sağlar. 

Haricen kullanıldığında tanenlerin büzücü etkisi ile cildin sarkık görünümünü de azaltır. 

E vitamini (tokoferol) ve Selenyumun etkisi ile iltihap kurutucu (antienflamatuar) özelliğinden dolayı dahilen karaciğer ve dolaşım sistemi iltihaplarında (romatizmal hastalıklar ya da damla hastalığı gibi), haricen sivilce (akne), egzema (dermatit) ve cilt yaralanmalarında kullanılır. Yine bu etken maddeler bağışıklığın güçlenmesine de katkı sağlar. 

Geçmişte bu bitkinin sulu çözeltilerinin, trahom denilen göz enfeksiyonlarında kullanıldığı bilinmektedir. 

Bulması, toplaması, kurutup saklaması bu kadar kolay ve ucuz olan karahindibadan bu bilgiler ışığında yararlanmanız dileğiyle... 

Selamlar, Saygılar...