Yanıklar

Yanık toplumumuzda halen çok sık gözüken özellikle eğitim düzeyi düşük, daha çok dikkatsiz ebeveyinlerin çocuklarının başına geldiği, genel toplumsal bir sağlık sorunudur. 

YANIK TİPLERİ: 

1. Sıcak su 

2. Elektrik 

3. Ateş 

4. Kimyasal 

5. Radyasyon 

Ben en sık gözüken sıcak su yanıklarından bahsedeceğim. 

GENEL KAZA TİPLERİ: 

1. Katleın, çaydanlığın yerde bırakılıp emekleyen bebeğin bunu devirmesi. 

2. Banyo yaptırırken küvetin kenarına konan sıcak çaydanlığın çocuğun üzerine dökülmesi. 

3. Sobanın üstündeki sıcak ibriğin çocuklar tarafından devrilmesi. 

4. Koşarken ayağı takılan çocuğun elini düşmemek için sobaya değdirmesi. 

5. Mutfakta fırının veya bulaşık makinasının kapağının üztüne çıkıp tezgahtaki sıcak tencereyi üstüne düken çocuklar. 

Görüldüğü üzere çoğunluğu bebekler ve çocuklar oluşturmakta bunlarda en çok sıcak çay ve su yanığı olarak karşımıza çıkmaktadır. 

TEDAVİ SÜRECİ: 

Acile yanık nedeniyle başvuran bir hastada ilk olarak ilkyardım olarak bilinen müdehaleler yapılır ve yanık alanı çok ise artık önemli olan hastayı sağ tutacak işlemleri yapmaktır ki bu kısım profosyonel bir alana girdiğinden burada deyinmeyeceğim. 

Benim size bahsedeceğim yoğunbakım ihtiyacı doğurmayan, %20 nin altındaki yanıklar. Yanık ilk olduğunda hemen yanan yer su altında tutulmalı ve bu süre mümkün olduğunca uzun tutulmalıdır. Çünki yanık anında bölgeye uygulanan soğuk veya ılık su uygulaması yanığın zarar verici etkisini azaltıcı tek etkendir ki, yanığın derinin derinlerine zarar vermesi azaltılmış olur. Sonuçta tedavi sürecini ve kalan izi azaltmış olursunuz. 

Yanıklar; 1. derece, 2. derece, 3. derece ve 4. derece olarak sınıflandırılır. Güneş yanığı diye bilinen cildin sadece kızardığı yanıklar 1. derece yani hafif yanığa girer. Bu derecede iz kalmaz ve nemlendiriciler ile kısa sürede tedavi edilir. İkinci derece yanıklar cildin soyulduğu, büllerin olduğu yanıklardır ve çoğunlukla iz bırakırlar ve yanan yer yüzdesi fazla ise hastanede yatırılarak tedavi edilmesi gerekir ve tedavi sürecinde iyileşme olmazsa ek ameliyatlar gerekebilir. Üçüncü derece ve 4. derece yanıklar derinin tamamen kaybedildiği derin yanıklar olup kesin hastanede yatırılarak hatta yanık ünitelerinde ve merkezlerinde tedavi edilmeli ve sürekli ek cerrahi işlemlere tutulmalıdır. 

DERİ YAMASI(GREFT): 

2. derece yanıklarda yaklaşık 2. haftalık bir pansuman süreci vardır ve bu sürede vücudun çoğu yanık alanını iyileştirmesi beklenir. Eğer 2-3 haftalık süreci takiben istenen iyileşme olmayan bölgeler fazla ise hastalara deri yaması önerilir. Burada amaç yanık alanının deri ile kapatılması ve çok uzayacak (2-3 ay) olan iyileşme sürecinin azaltılarak en kısa sürede hasta sıhatine ulaşılmasıdır. 

YANIK İZİ: 

1. derece yanıklarda iz kalmaz. 

3.-4. derece yanıklarda kesin kötü izler kalır. 

2. derece yanıklarda ise derinliğie ve bölgeye göre kalan iz oranında değişiklikler meydana gelir. 

Yüz bölgesinde ve bebeklerde iyileşme süreci daha hızlı olduğundan bu bölgelerde ve bu yaş grubunda yanık izi daha az olmaktadır. 

Yanık izlerine baktığımızda ilk yıl çoğunlukla kırmızı alan olarak karşımıza çıkmakta ilerleyen yıllarda ise soluklaşma meydana gelmektedir. 

Bazı derin yanıklarda ise hipertrofik skar meydana gelmekte ve yanık alanlarında sert mantar vari deride kabarma olmaktadır. Bu hastalığın tedavisinde silikon bası elbiseleri 1 yıl süreyle giydirilmekte ve hasta aylık kontrollere tabi tutulmaktadır. 

OLAYIN ÖZÜ: 

Yanık, derinin bütünlüğünün bozulmasına sebep olur ve vücut için en büyük koruyucu bariyer olan deri ne kadar çok hasarlanırsa o kadar çok hasta için iyileşme zorlaşır. 

KISACA: 

1.Yanık oluşumunu önleyici uygulamaları evinizde başlatın: 

- Bozuk prizleri tamir ettirin. Prizlerinizi korumalı prizler ile değiştiriniz. 

- Yerde yemek yerken ısıtıcıları, sıcak su katellarını yüksekte tutun. 

- Küçük bebek, çocuk olan evlerde çaylarınızı birazcık daha ılık içiniz. 

- Yemek pişirme sırasında küçük çocukları mutfaktan özellikle ocktan uzak tutunuz. 

2. Yanık bölgesini olay sonrası hemen suya tutun. 

3. Hastanın yanıkları aşırı fazla ise ağrı şokunu önlemek için nemli çarşafa sarıp sağlık kuruluşuna yetiştirin. 

SAYGILAR... 

Araş. Gör. Dr. Mehmet Haşim GÜNER 

Z.K.Ü Tıp Fakültesi Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Kliniği