Yapı Denetim Firmaları denetleniyor mu ?..

'' Yapı denetim '' ne  demektir ?..

Bir yapının inşaatı süresince kaba ve ince inşaat işlerinin teknik şartnamelere uygunluğunun takip edilmesi işidir.

Özel olarak bu işi yapan firmalara da "yapı denetim firması " denilir.

17 ağustos 1999 Marmara Depremi'nde yaşanan yıkımdan sonra devlet yeni bir uygulama getirdi. Bu uygulamaya göre yapı denetim işleri özel firmalara verilecekti.

Çeşitli düzenlemeler yapıldıktan sonra İstanbul da dahil olmak üzere bazı pilot illerde bu uygulamaya geçildi.

VAN gibi, daha önce deprem acısını derinden yaşamış birçok  kentimiz ,''yapı denetim '' dışı tutulmuştu !..

Peki,pilot bölgelerde yeterince denetim oldu mu ?..

Önceleri oldu...Fakat son bir yıldır iyice gevşemeler başlamıştı...Belediyeler de oy kaygılarıyla ipin ucunu kaçırmışlardı.

...............

Uygulamanın faydalarının yanında zararları da oldu.

Yararları :
-Olası bir depremde binanın yıkılması ile öncelikli sorumluluk yapı denetim firmalarına ait olduğundan, inşaatların kontrolleri sıklaştırıldı. dolayısıyla kalite bir nebze arttı.
- Kamu kurumlarının atadığı mühendislerin bir kısmında görülen "işiniz bitsin ben gelir bakarım" tipinde uygulamalar tarihe karıştı. özel şirketlerin yapı denetim elemanları, özellikle büyük şantiyelerde birebir işin içinde olduklarından kontrol zamanlaması hatalarından doğan işgücü kaybı ciddi bir biçimde azaldı.

Zararları:
-Yapı denetim işlerinde "uzman denetçi mühendis" ünvanı, diploma yaşı 12 'yi dolduran her inşaat mühendisine verildi. bu işe kâr kapısı olarak bakan bir kısım mühendisler, ömürlerinde inşaat işi yapmamış olmamalarına rağmen sandıklarından diplomalarını çıkarıp inşaat mühendsleri odası'na koştular.
-Yapı denetim firmalarının işverenleri müteahhitlerdir;yani bir müteahhit bir yapı denetim firmasına "gel benim yapımı denetle, ben de sana m² başına şu kadar para vereyim" der. Eğer yapı denetim firması mühendislik etiğine uygun hareket ediyorsa, kimin işveren olduğunu önemsemeden yapım işlerini adamakıllı kontrol eder;ancak, çok az yapı denetim firması bu mantıkla çalışır.

Birçok firma bu işi "sadece" gelir kapısı olarak gördüklerinden çok özel  durumlar hariç patronlarını  üzmezler; konsolların uzamasına, bodrum katlarda betonarme perdelerin imal edilmemesine, temel kazılarının yeterince derin yapılmamasına göz yumarlar.

 Sadece, yerinde dökülen betondan numune alındığı ve kırım deneylerinin sonuçları bayındırlık il müdürlüklerine iletildiği için bu hususta dikkatli davranırlar; onun haricinde işlerini pek önemsemezler. kimi yapı denetim firmalarının donatı kontrolü yapmadığı dahi görülmüştür.

-12 yılın altındaki mühendisler yardımcı kontrol elemanı ünvanında olduklarından 3 kuruş maaşa çalıştırılırlar; "bu iş tekniğine uygun değil" diye itiraz ettikleri günde de şutlanırlar.

-Kimi firmalar mühendislere "sadece imzanı kullanalım, sen şantiyelere gelme, biz senin yerine iş uygun mu değil mi bakarız, sen de haftada bir defa ofise gelip imza atarsın" biçiminde meslek etiğine uynayan ahlâksız teklifler götürürler.

Bu tip uygulamalar doğal olarak kaliteyi düşürür.

Netice olarak bu firmalar resmi kurumların yaptığı denetimlerden daha kaliteli denetim yapmaktalar; ancak yapılan iş hâlâ olması gereken kalitenin çok altındadır.

Son zamanlarda,başta İzmir olmak üzere,26 adet  yapı denetim şirketi kapatıldı.

Bir biçimde "temizlik yapılıyor; kötüler kapanıyor" havası estirildi. Öğrendiğim kadarıyla bu kapatılan firmaların çoğu gecikmiş rapor ve evraklar yüzünden kapatılmış. "asıl kapatılması gereken üçkâğıtçı firmalar kapatılmadı" diyor işin içindekiler.

Benim tanık olduğum bazı yapı denetim firmaları var ki  ''Üçkağıtlarını '' burada yazsam sayfalar almaz...

Van Depremiyle sözde bir uyanış oldu !...bakalım nereye kadar...

Alınan acil önlem kararları :

-Yapı denetim firmaları (Veya özel kurullar ) 81 ile yayılacak.
-Her biri, merkezi Ankara'da olmak üzere bir birim tarafından yönetilecek.
-Artık müteahhitlerle yapı denetim firmaları, direkt olarak iş bağlantısı kuramayacak. yani müteahhit kendini denetleyecek firmayı seçemeyecek. müteahhit, başlayacak inşaatı için Ankara'daki merkeze başvuracak...Merkez de o ildeki yeterli kapasiteye sahip bir yapı denetim firmasını o işin denetiminde yetkili kılacak.

Son düzenlemelerle denetimler, biraz daha ciddi olacak gibi görünüyor.

Vatandaş kendini eğitir ve denetlerse tabi...

Yoksa,  ''eski  hamam;eski tas '' sürer...gider...