Yatırımlarda devlet yardımları hakkında karar

Teşvik Kararnamesi, “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” başlığıyla 16.07.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı gün yürürlüğe girmiştir.

2009/15199 sayılı Teşvik Kararnamesinin aynı gün yürürlüğe girmiş olmasıyla birlikte son derecede heyecan da yaratmıştır.

Türk ekonomisinin; gümrük birliğine girişinden sonraki sorunları çözmede yardımcı olacak önerilerden bir tanesi de teşvik politikası ile ilgili olup, burada yeni kredilendirme ve vergi indirimlerine dayalı teşvik indirimleri yanında, yatırım aşamasında proje bazında ve yeni teşvik sistemlerinin oluşturulması DTÖ, GATT’ ve diğer uluslar arası anlaşmalara aykırı teşviklerin kaldırılması uluslar arası hukuka uyum sağlanması gerektiğinden söz edilmiştir.

AB, Türkiye’nin uyguladığı devlet yardımlarını, üye devletler ve sektörler arasındaki rekabeti bozucu etkileri açısından izlemekte ve Türk teşvik sistemini kendi denetimine tabi tutma eğilimi sergilemektedir.

Gelişme yolunda olan ülkelerde ekonomi politikasının temel amacı ekonomik kalkınmayı hızlandırmak ve sanayileşmeyi sağlamaktır. Bunun için tarifeler ve miktar kısıtlamaları ile yeni kurulan genç sanayiler dış rekabete karşı korunarak gelişimleri sağlandıktan sonra dışa dönük (outward looking) politikalar izlemekte ve ihracata ağırlık verilmektedir. Aslında ithalatın yerli üretimi korumak amacıyla sınırlanması ile ihracatın desteklenmesi arasında ekonomik etkiler yönünden büyük bir fark yoktur. Çünkü her iki durumda da iç üretim yabancı üreticiler tarafından zorlanmaması için korunmaktadır.

Uluslar arası ilişkilerde, bu iki politikanın uygulanmasında, önemli bir fark vardır. Genellikle ithal sınırlaması her ülkenin kendi iç sorunu olarak görünmekle beraber ihracata özellikle mali nitelikteki yardımlar misillemelere yol açabilmektedir

Ancak, söz konusu teşvikte esas olarak; üretimi ve istihdamı artırmak, yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, uluslararası rekabet gücünü artıracak teknoloji ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek büyük ölçekli yatırımları özendirmek, doğrudan yabancı yatırımları artırmak, bölgesel gelişmişlik farklılıklarını gidermek, çevre korumaya yönelik yatırımlar ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek şeklinde amaç zaten belirtilmiştir.

Türkiye’de yabancı sermaye yatırımına tanınan teşviklerle, Türkiye içerisinde faaliyet gösteren özel sektör girişimcisine tanınan teşvikler arasında çok büyük farklar yoktur. Ancak, yerel girişimciye ve özel sektörüne sağladığı en büyük teşvik bölgedeki faaliyetlerde asgari yatırım tutarının düşük tutularak, sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri dikkate alınarak yabancı sermayenin gitmekte müşkülatlı gördüğü bölgelerde küçük ölçekli yatırımcıların bir araya gelerek oluşturdukları sinerji ile rahatlıkla yatırım yapabilme kabiliyetini kendinde görebilmesi olacaktır.

Vergisel teşvik ve avantajlarla birlikte vergi indirimi, sigorta pirimi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi desteği, KDV istisnası, Gümrük Vergisi Muafiyeti, Faiz desteği, gibi desteklerin ardı ardına sağladığı imkân ve avantajlarla elde edilen gelirler ve karlar hem yerli hem de yabancı sermayeyi bölgeye çekmekte etkili olabileceği söylenebilir

Yatırımların genel anlamda teşvikine yönelik hususların bir araya toplandığı teşvik kararnamesi, faaliyette bulunan firmalar açısından baktığımızda; yatırım ve üretim safhalarında Bakanlar Kurulunca belirlenen yatırım teşviklerinden yararlanmakta, ancak sağlanan bu teşvik ve avantajlardan yerli ve yabancı bütün firmalar eşit olarak yararlanacaktır.

Yapılan bu düzenlemeyle, Yatırımlarda devlet yardımları, uluslar arası anlaşmaların kurallarıyla uyum içerisinde olup, yerli-yabancı yatırımcı diye hiçbir ayırım gözetilmemekte, dış pazarları hedefleyen her türlü faaliyetin, iç pazara dönük olarak da yapılabildiği ve teşvik sisteminin sağladığı tüm imkânlar bu kararname ile kamuya duyurulmuş olup, gizli ya da pazarlığa tabi, daha ileri düzeyde, bir teşvik bulunmamaktadır,

Söz konusu Kararnamede; “Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler” listesinde, Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane dördüncü grupta bulunuyor.

Karar eki listede sıralanan; Madencilik ve taşocakçılığı, Gıda ürünleri içecek imalatı, Su ürünleri yetiştiriciliği, Tekstil ürünleri imalatı, Giyim eşyası imalatı, Döşemelik parke kaplama, kontra plak, yonga, levha, sunta mdf imalatı, Mineral ürünler imalatı, Prefabrik yapı elemanları imalatı,

Elektronik ürünlerin teçhizat ve cihazları, tıbbi, hassas ve optik aletler imalatı, mobilya imalatı, oteller, öğrenci yurtları, soğuk hava deposu hizmetleri, lisanslı depoculuk, eğitim hizmetleri, hastane yatırımları, tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri kurulmasını bölgedeki şehirler açısından, favori sektörler veya gelecek için insana umut ışığı veren yatırım kesimleri olarak görüyorum.