Yörükler dünyasına bir bakış(3)

Yörüklerin Yaşadığı  Yerler: 

Araştırmacıların yapmış olduğu  çalışma ve  incelemelere göre  Yörükler, yazın yaylalarda, güzün güzlüklerde, kışın kışlıklarda hayvancılılıkla uğraşarak büyüklü, küçüklü gruplar halinde yaşayan konar, göçer Türklerdir. Bu konar, göçer gruplar  yirmi, otuz, hane olabildiği gibi  yüz veya beş  yüz haneli büyük gruplar da olabilir. Bu grupların başında Yörük beyi bulunuyor. Son yıllarda Yörükler belli yerlerde iskan edilmiştir. Tarihi bilgilere göre Batı, Güney ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde binlerce Yörük yaşardı.  Örneğin o dönemin devlet kayıtlarına göre XVI. Yüzyılın başında Sadece Batı Anadolu’da 388. 397 yerleşik haneye karşın, 72. 268 Yörük hanesi vardı. (4).Türkiye Cumhuriyeti döneminde  sistemli bir şekilde    Yörükler   çeşitli ll,ilçe, kasaba ve köylerde iskan  edilme imkânı verilmiştir.

Yörükler köklü bir geleneğe sahiptirler. Kültür ve bilgili, çalışkan ve hatta kadın olsun erkek olsun iyi at ve silah kullanan insanlardır.Sagfv ve temiz insanlardır, kendi işlerini kendileri görürler. Başkalarına  yük olmak istemezler. Tek kelimeyle yiğit insanlardır.Giysilerini kendileri  yapar , dokurlar, kilimleri, yaygıları kendileri  yaparlar.Torbalarını,  çuvallarını, heybelerini   kendileri  renkli  ve özenli bir şekilde dokurlar. Yiyecekleri yağ, süt, peynir,  kaymak, yoğurttur. Dışarıdan pek fazla bir şey almazlar.  

Yerleşim bakımında Yörükler genel olarak yüksek yerleri severler.  Bu gelenek Orta Asya Türklüğünde şamanlıktan gelme bir töredir. Yüksek yerlerde kendilerini daha güvenli hissederler. Hayvanlarını daha iyi    ve daha  sağlıklı  korurlar. Hayvanları için daha çok ot bulurlar.

Yörükler  yazın güneyde, geniş ovalarda  oba kurarlar.Kimi zaman Toros  Dağlarının üzerindeki yaylalara çıkarlar.Doğu, Güneydoğu ve Batı Anadolu’da yine  yüksek ovalara   çıkmayı tercih ederler. Akdeniz bölgesi ve Toros Dağları  gibi  yerler  akla gelen ilk yerleşim yerleridir. Torosların üzerinde 1500 metre den başlayıp 2500, 3000 metreye varan yüksek yaylalarda Yörüklerin harman olduğu yerlerdir.

Yörükler kış aylarında kışlak denilen sıcak mekanlarda yaşamlarını devam ederler. Kasım ayından Mayıs ayına kadar kışlaklarda yaşarlar. Kışlaklar genel olarak  denizlerin kenarındaki geniş alanları  tercih ederler. Bu ovaların vadilerin   arasında kuytu, iklimin ılıman olduğu yerlerdir.Açık arazide kışlalar, Yörüğün kışlıkta aradığı özellik ot, odun ve güvenliktir. 

Her yıl Mayıs ayı başlarında yaylanın  yolunu tutarlar..Yörükler için asıl önemli olan yerler  yaylalardır.Yörükler Eylül ayına kadar   yaylalarda  kalırlar.  Yaylalarda koyunundan, keçisinden bereketli sütler sağar. Sağdığı sütlen  yağ yapar,yoğurt yapar,  peynir yapar, yağını, peynirini, keçisinden ve koyunundan elde ettiği , kılını, yününü yaylalara yakın kurulan pazarlara götürmek suretiyle satar. Koyunların ve keçilerin yaşlılarını,   keçi ve kuzu  erkeğinden   bazılarını    satar. Kesesi bol para bulur. Zamanı gelince çocuklarını evlendirir. Onları ev,bark sahibi yapar.Yörükler tutumlu, tutarlı ve becerikli   insanlardır. Herşeyden önemlisi  şerefli insanlardır. (  1 )

dik durmasını  bilen  onurlu  veşerefli insanlardır. Anadolu’da Yörüklerin en çok çıktığı önemli yaylalar:  Fethiye Yörükleri, Çal dağı eteklerinde başlayan Sakar, Karanfilli, Kırkpınar. Koru, Taşdelen, Kestanelik, Gavurdağı, Uzunca Yaylalarına, Seki Yaylasına, Girdev Yaylasına, Babadağı üzerindeki Dokuzgöl Yaylasına, Akdağ  üzerindeki yaylarlara, Kızıldağı’nın Fethiye’ye bakan yüzlerine, yaylalara çıkarlar.  Bunlardan başka Finike, Kumluca  düzlüklerinde kışlayan Saçıkaralı, Yeniosmanlı, Karacahalı, Töngüşlü, Hacıkaralı, , Karakoyunlu ve Suya Batmaz  Yörükleri , Kızılcdağın Eİlmalı’ya bakan yüzlerdeki yaylalarda yazlarlar. Bunlardan başka  Yörükler de vardır. Saçıkaralı, Hacıabalı, Sarıabalı, Hacıhamzalı, Ötgünlü, Honamlı,  Hacı Ahmetli, Receplie,. Hacıevliler, Adıgüzeli, Elekli, Karaevli, vb. Yörük aşiretleri de vardır. Bunların bir kısmı İsparta, Anamas, Yalvaç, Akşehir arasındaki  Sultandağı ve Beyşehir, Seydişehir çevresinde yazı geçirirler.

-1- Musa SEYİRCi  Batı Akdeniz Bölgesi  Yörükleri.  Der Yayınları. İstanbul  2000

Abdülkadir GÜLER 

28.05.2017- SÖKE