Zeka, zeka türleri, yetenekler

1996 yılında lisede psikoloji dersinde iken hocam zekanın tanımını alet yapabilme yeteneği olarak tanımlamıştı. Daha sonra yüksekokulda ise IQ ve EQ kavramları ile tanışmıştım. Yaşım ilerledikçe ve daha fazla yayına İngilizcem sayesinde ulaşabilmeyi başarınca zekanın daha farklı birşey olduğunu gördüm. Ülkemizdeki yapılan yanlışların farkına varma fırsatı da buldum.

Herşeyden önce ülkemizde varsa yoksa IQ ve bu IQ ya göre yarış atı gibi dershanelerde birbiri ile yarıştırılan işkence edilen kitleler var. Öğrendiğim şu arkadaşlar. Her insanın çok farklı ve baskın olduğu zeka türleri var. Her bir zeka türü farklı bir ilgi ve mesleğe yatkın.

Zekanın değişik ifadelerini okumamıza ve duymamıza rağmen genellemek gerekirse kuramların tümü zekanın geliştirilebilecek bir kapasite olduğu ve biyolojik temellerinin bulunduğu noktalarında birleşir. Buna göre zeka, bireyin doğuştan sahip olduğu, kalıtımla kuşaktan kuşağa geçen ve merkez sinir sisteminin işlevlerini kapsayan; deneyim, öğrenme ve çevreden kaynaklanan etkenlerle biçimlenen bir bileşimdir.

Zeka bir çok zihinsel yeteneğin değişik durum ve koşullarda kullanılmasını içerir. Bu yetenekler arasında başlıcaları:

Sözel Anlayış: sözcükleri tanıma ve anlama,

Sözel Akıcılık: sözel ve yazılı olarak sözcük ve ifadeleri çabucak bulabilme,

Sayısal Yetenek: aritmetiksel işlemleri çabuk ve doğru olarak yapabilme,

Alansal ve Uzay ilişkileri: iki ve üç boyutlu görsel algılamayı yapabilme,

Bellek: işitsel ve görsel olarak belleme gücü,

Algısal Hız: karmaşık bir nesnenin ayrıntılarını görebilme, zemin şekil ilişkisini ayırt edebilme, benzerlik ve farklılıkları doğru olarak algılayabilme,

Mantıklı düşünme: muhakeme yürütebilme,

Bunlardan başka dünyada Zeka 8 genel gruba ayrılmakta. Nedir bu 8 farklı zeka türü. Çok basit bir mantıksal kategorizasyona göre türetilmiş zekalar bunlar.

1.Sayısal Zeka: IQ yu içerir. Matematik, mühendislik,tıp gibi meslek grubunda başarılı olan kişileri içine alır.

2-Sözel Zeka : Edebiyat, hitabet, konuşma, kelimelere hakim olma ve yönetmeyi içerir genelde ve bu yetenege sahip kişiler elbetteki alt detayda farklı kırılımlara göre tanımlanmış örneğin avukatlık gibi mesleklere yatkındırlar.

3-Duygusal Zeka: Empati, sempati, gibi yetenekleri gelişmiş kişilerin sahip olduğu zeka türüdür.

4-Ruhsal Zeka : Dinsel Uhrevi, Tinsel yetenekleri güçlü kişilerin sahip olduğu yetenektir. İçe dönüktür.

5-Fiziksel Zeka : Sporcuların sahip olduğu zeka türüdür. Kişi matematikten anlamaz ama çok ünlü bir olimpiyat oyuncusu olabilir.

6-Görsel Zeka : Bazı kişiler tanırız okur okur anlamaz, yazar yazar anlamaz, dinler dinler anlamaz ancak bir görüşte işi kapar. Ayrıca Reklamcılık gibi alanlarda yeteneklidir.

7-İşitsel Zeka : Müziksel ve ritimsel yetenekleri gelişmiş zeka türüdür. Yine aynı örneği vereceğim sayılaran zerre kadar anlamayan ancak müzikte başarılı pekçok kişiyi bilir, görer, duyar ve okuruz.

8-Sosyal Zeka : Bazı arkadaşlarımız veya yakınlarımız vardır. Camia insanı deriz. Ne eğitimi iyidir, ne iyi yazabilir, ne de birşeyler yaratabilir ancak çevresi geniştir, sevilir, sayılır, sözü geçer. Demek ki sosyal bir zekaya sahiptir ve insanlarla etkileşimi iyidir.

Hepimizde bu zekalarda az veya çok bulunur önemli olan hangisi daha yüksekse ve ilgilerimiz hangi alanda ise o alana focus olup diğerlerinide ihmal etmeden kendimize, ailemize, çevremize, toplumumuza ve dünyaya pozitif yönde enerji ve yatkınlıklarımız sonracı çıkacak çıktıları aktarabilmekte.

Bu bağlamda ülkemiz insanlarının hepsinin böyle farklı zeka türleri olduğu perpektifi ile değerlendirilip, yeteneklerinin gelişiminde mutlu bireyler yetiştiriminde, mutlu toplum oluşumu üzerine kafa yorulmalı. Eğitim sistemini ideolojik amaçlarla yapboz tahtası gibi her dönemde değiştirilip oynanıp bozulması ile, günü kurtaran vizyonsuz, stratejik olmayan yaklaşım davranışlarla değil, siyasetten ari bireyi temel alarak dizayn ederek ülke kaynaklarının en etkin ve verimli değerlendirilip optimum düzeye getirilmesi gerekmektedir.

Her gelen iktidar elinde sihirli bir çubukla geldiğini söyleyip işleri daha kaotik hale getirip kaybolup gitmektedir.

Kapıyı değil kafayı değiştirelim. Zeki olalım. Zekamızın güçlü olduğu alanlarda hobiler edinip, onları mesleğe, buluşa, işe, sektöre dönüştürelim. !!!!