Zencefil baharatının faydaları ve zararlarına bir bakış

Zencefil, Asya ülkelerinde üretilen bir baharat. Zencefil bitkisinin kökü fırınlarda yada güneşte kurutulup parçalanarak koyu beyaz renkli bir toz elde ediliyor. İsteyen zencefili kök olrak da alıp kullanabiliyor. Çarşıda pazarda kolayca bulabileceğiniz zencefilin kullanımının sağlığa birçok olumlu etkisi var ve bu yüzden ABD’den Çin’e, Rusya’dan Afrika’ya dünyanın her yerinde çok sevilen bir baharat halin gelmiş bulunuyor.

Zencefil hakkında çok sorulan sorulara yanıt vermeye çalıştığım daha önceki bir yazımda zencefilin sağlığa yararlarına da kısaca değinmiştim. Ancak o zaman bu konuyu özetlemek ve zencefilin birçok faydasından da hiç söz etmeden geçmek zorunda kalmıştım. Bu yüzden beyazımsı toz şeklinde veya taze bitki kökü olarak temin edebileceğiniz bu bitkinin size nasıl hangi açılardan iyi gelebileceğini madde madde anlatan bir yazı hazırlamaya karar verdim. Bu arada her derde devadır, diyerek zencefil tüketimini abartanlarında karşılaşabileceği birkaç olumsuz durum olduğunu biliyorum. Bu bakımdan, yazımın ikinci bölümünde zencefilin olası yan etkilerine değinmeyi uygun gördüm.

Burada anlatacaklarımda kaynak olarak tam adı “Herbal Medicine: Biomolecular and Clinical Aspects, Second Edition” olan akademik bir kitaptan faydalandım. Türkçeye “Biyomoleküler ve Klinik Yönleriyle Bitki Tıbbı” olarak çevrilebilecek bu kitabın zencefille ilgili 7. Bölümü şurada görüntülenebilir. Alanında bir numara olan bu bilimsel kitapta koca bir bölümün sadece zencefile tahsis edilmesi bu baharatın ne kadar şifalı olduğu konusunda size bir fikir vermiş olmalı. Şimdi zencefilin bilimsel olarak kanıtlanmış faydalarını sayalım.

1-) Öksürüğe İyi Geliyor

Öksürüğü hafifletmek için zencefil balla karıştırılıp yenir, sıcak süte katılır yada taze zencefil sıcak suya konularak yapılan zencefil çayı içilir. Zencefilin bu öksürüğe nasıl iyi geldiği kısa süre öncesine kadar bilinmiyordu ama zencefile dünya çapında gösterilen ilgi bilim adamlarını bu konuyu araştırmaya itmiş ve sonunda zencefil bitkisinin solunum yolunda kasılmalara ve öksürüğe yol açan düz kas hücrelerini gevşettiğini bulmuşlar. Bu sayede zencefil, astıma da iyi gelebiliyor.

2-) Alerjileri Hafifletir

Zencefil bağışıklık sistemini düzenleyeci bir etkiye sahip ve biliyorsunuz elerjiler bağışıklık sisteminin aşırı tepkilerinden ortaya çıkıyor. Zencefilin alerjileri azaltması, öksürüğe iyi gelmesiyle de yakından ilgili.

3-) Mikropları Temizler

Bitkilerin toprak altındaki köklerinin bilumum mikroplara karşı nasıl çürümeden dayandığını hiç düşündünüz mü? Bunu sağlayan bitkilerin dokularında bulunan kuvvetli mikrop öldürücü maddelerdir. Zencefil kökü de bu maddeler açısından özellikle zengin bir ürün. Kışın insanları soğuk algınlığından korusun diye içilen kış çaylarını tattıysanız karabiber gibi bir tadı olduğunu biliyorsunuz. O tat aslında zencefil tadı. Kış çayında zencefil olmasının sebebi işte bu mikroplarla savaşma etkisi.

4-) Mide Bulantısına Çözüm

Zencefilin ferahlatıcı kokusu tek başına bile kendinizi iyi hissetmenize yardımcı olabilir ama asıl faydası onu yediğinizde ortaya çıkıyor. Zencefilin her türlü mide bulantısına son verdiğinin binlerce yıldır insanlar farkında ve araba tutması, hamilelik ve çeşitli hastalıkların yarattığı bulantıları engellediğini bilim adamları da kabul ediyor. Yalnız sürekli midesi bulanan hamilelerin zencefili çok fazla tüketmeleri doğru olmayabilir çünkü bu bitkinin tüm özelliklerini henüz bilmiyoruz.

5-) Zayıflatır

Eminim kilo vermeye yardımcı olduğu iddia edilmeyen bir yiyecek yada bitki kalmamıştır. Mucize çözümlerle zayıflama tutkusu o derece aklımızı almış ki her bitkiden bizi zayıflatmasını bekliyoruz. Bu arada zencefil hakikaten insanı zayıflatıyor. Sindirim sistemine ciddi etkileri olan bu egzotik bitki kalorilerinde emilmesine engel oluyor ve yedikleriniz size kilo olarak dönmüyor.

6-) Kanserden Korur

Zencefil bu konuda ümit vadediyor ama şimdilik zencefilin koruyucu etkisinden faydalanabilen tek organlar mide ve bağırsaklar. Zira zencefildeki etken maddenin kana geçebilen kısmı çok az ve tüm vucudu koruyacak kadar değil.

7-) Beyni Korur

Unutkanlık insan ile o kadar özdeşleşmiş ki insan kelimesinin nisyan yani unutma kelimesinden çıktığını bile iddia edenler olmuş. Konumuza dönersek hergün biraz zencefil unutkanlığa çözüm olabilir çünkü zencefildeki güçlü antioksidanlar beyne kadar ulaşıp alzaymır ve parkinsona yol açan doku tahribatını engelliyor.

8-) Cinsel Gücü Artırabilir

İşte zencefil satışlarına tavan yaptırtacak fayda! Şaka bir yana zencefilin bu faydasını bilim adamları henüz açıklayamadı ama böyle birşeyin olduğunu biliyoruz.

9-) Ağrıları Azaltır

Ağrıların birçok nedeni olmakla beraber çoklukla vücuttaki şişme ve iltihaplar bu şikayete yol açar. Zencefil iltihapları geçiren bir bitkidir. Özellikle spor sonucu ortaya çıkan kas ağrılarının geçmesini çabuklaştırdığı bilinmektedir.

Zencefilin Olası Yan Etkileri

Buraya kadar zencefilin faydaları konusuna açıklık getirmeye çalıştım. Zencefil tam şifa kaynağı olmasına rağmen bazı yan etkileri de olabiliyor. Bunları saymaya başlamadan önce şunu hatırlatayım ki şu ana kadar zencefilden dolayı hastanelik olan kimseyi duymadım ve zencefilin size dokunması için bayağı bir miktar zencefil yemeniz gerek. Günde dolu bir çay kaşığı toz zencefil veya 4-5 gram kök zencefilin güvenli olduğu düşünülüyor. Bundan çoğunu tüketmek zaten çok kolay değil çünkü zencefil biberi andıran hafif yakıcı bir tat veriyor. Hamileler ise hergün zencefil tüketmese daha iyi ve mümkünse önce bir doktora sorsunlar. Zira zencefilin hamilelik nasıl etkiler yaptığı daha tam olarak anlaşılamadı.

Zencefilin bahsetmek istediğim ilk yan etkisi çarpıntıya ve baş dönmesine sebep olması. Zencefil çayı içilince ortaya çıkan bu durum bütük ihtimalle kan şekerini düşürmesiyle ilgili. Normalde faydalı olabilecek bu etki çok fazla zencefil çayı içtiğiniz zaman zararlı hale gelebiliyor. Bundan korunmak için yanında bir şey yemeden aç karnına zencefil tüketmeyin ve mümkünse zencefil çayınıza bal ekleyin.

Zencefilin kan pıhtılaşmasını azalttığı da söyleniyor. Eğer halihazırda bir kan pıhtılaşması problemi yaşıyorsanız zencefilden uzak durmak iyi fikir ama sağlıklı insanlar normal dozlarda zencefilden zarar görmeyecektir. Adet döneminde kadınların da zencefili çok tüketmesi doğru olmayabilir.

Zencefil aynı zamanda safra salgısının artmasına sebep olduğu düşünülen bir baharat. Eğer safra kesesi taşı gibi bir sağlık probleminiz varsa zencefil sizin için iyi olmayabilir.

Zencefilin benim gözlemlediğim ve pek bir yerde anlatılmayan bir başka yan etkisi ise tuvalete çıkmayı çabuklaştırması. Özellikle sütle birlikte alınan zencefilin bağırsakların çabucak boşalmasına sebep olduğuna inanıyorum. Tabi ki bu sadece ben de ortaya çıkan bir etki olabilir ama sebebine dair bir açıklamam var. Zencefilin mide bulantısını geçirdiğini anlatırken mide harketlerini hızlandırdığını belirtmiştik. Buna göre zencefil bütün bağırsak hareketlerini artırıyor veya mideden bağırsaklara geçişi çabuklaştırdığı için bağırsakta bir baskı yaratıyor olabilir.