Çocuğun Hafızasındaki Anılar

Google'a "Ebeveyn nedir?" sorusunu sorduğumda ilk karşıma çıkan tanım; "Ebeveyn, anne ve baba anlamına gelir. Bir insanı doğuran veya yetiştirip büyüten aile büyüklerine verilen addır". Aynı soruyu Siri'ye sorduğumda cevabı sadece anne ve baba oldu. Bu ifadeler, günümüz dünyasında ebeveyne yüklenen anlamlardan ilk akla gelenler.

Biraz daha araştıralım...Süper ebeveyn, helikopter ebeveyn gibi başka nosyonlar da var. Bu mevhum bize ne anlatıyor? Helikopter ebeveyn, 1969 yılında Psikolog Haim Ginott'un psikoloji literatürüne kazandırdığı bir kavram. Danışanlarından küçük bir çocuğun annesini tanımlarken "Annem, tıpkı bir helikopter gibi başımın etrafında sürekli dönüyor" benzetmesini kullanmasıyla insanlık tarihinde yerini almış. Bu anne ve babaların beş temel özelliğini ele alırsak, sana bazı sorularım var. Cevabın çoğunlukta evet ise ileride karşılaşman muhtemel olan sorunlardan bahsedeceğim.

 

1) Çocuğunun tepesinden ayrılmadan 7/24 mesai yapıyor musun? Arkadaşlarınla buluştuğunda tek konun çocuğun mu? Çocuklarının kendi deneyimlerini yaşamalarına izin veriyor musun? Sürekli koruyarak kendi korkunu ve kaygılarını çocuğuna aktarıyor musun? Eğer bu sorulara cevabın çoğunlukta evet ise, verdiğin alt mesaj Dünya güvenli bir yer değil. Sonuç ise kendine güvenmeyen çocuk ve ileride de korkuları ile yaşayan, güven problemi olan bir yetişkin.

 

2) Çocuğunun yapabileceği kadar sorumluluğu ona veriyor musun yoksa kendin mi üstleniyorsun? Üstünü kendi giyebileceği, banyosunu kendi yapabileceği, yatağını toplayabileceği yaşa gelse de onun yerine bu görevleri -şikayetçi olsan da- hala sen mi yapıyorsun? Çocuğum yorulmasın, üzülmesin diye düşünüp, kaygılanıyor ve endişeleniyor olabilirsin. Çocuğuna verdiğin mesaj ise sen yeterli değilsin, yapamazsın. Çocuğun yetişkin olduğunda iş yaşamında ya da kendi ailesini kurduğunda sorumluluk almasını istiyorsan, şimdiden ona öğretmende fayda var. Yapamıyorsan, okul hayatı çok başarılı olsa da iş yaşamında ve hayatında potansiyeline ulaşmakta ileride zorluk yaşayacağını bilmek bugünden önlem alman için harekete geçmeni sağlayabilir. Seni suçlamak için söylemiyorum, yaptığın iyiliğin sonucunu çocuğun ileride bu şekilde yaşayacaksa "Bu gerçekten bir iyilik mi?", düşünmende ve aksiyon almanda fayda var.

 

3) Tek odağın çocuğun mu? Bir danışanım, "Çocuğum 5 yaşında ve bu yaşında kadar hiç düşmedi" diye onu çok iyi koruduğundan övünerek bahsetmişti. İki hafta sonra yolda yürürken çocuk takılıp düşmüş evde büyük bir kriz yaşanmış ve çocuğu sakinleştirememişti. Çocuk deneyimleri ile yaşamı öğrenir. Eğer çocuk o güne kadar düşmüş olsaydı, tedavisinin de ne olduğunu bildiği için bu kadar travmatik bir durum yaşamayacaktı. Bırak düşsün ki kalkmayı, yarasını iyileştirmeyi öğrensin.Düşmesi kadar doğal, o yaşa kadar düşmemiş olması kadar da acayip bir durum yok. Bu örneğin dışında da, çocuğuna çok iyi baktığını düşünen korumacı ebeveynlerin çocuğuna fırsat verememesi onu da çocuğu ile olan ilişkisinde deneyimsiz yapıyor. Sen de yaşadıkça ona nasıl yardımcı olabileceğin hakkında daha fazla fikir sahibi oursun.

 

4) Sürekli çocuğun hakkında kaygılı mısın? Çocuğun ile ilgili bir soru sorulduğunda mutluluktan çok endişe mi hissediyorsun? Çocuğunun geleceği ile ilgili sürekli yaşadığın bu ruhsal durum, "Çocuğunun düşük not alma korkusu, yaptığı sosyal aktivitelerde hobilerde bile panoda ya da sahnede baş rol alamama korkusu ya da ileride işsiz kalma korkusu" gibi korku temelli düşünceleri mi içeriyor? Çocuk ne yaparsa yapsın mutlu ebeveyn yerine kaygılı anne- babasını görmektedir. Böyle davranarak ileride mükemmeliyetçi yetişkinin temeli atmış olursun. Bu durum, çocukta büyüdüğünde hasarları bir algıya neden olur. Neyi başarırsa başarsın yetersizlik ve değersizlik hisseden bu çocuk gelecekte de anne-baba modeli gibi mutsuz ve kaygılı bir yetişkine dönüşür. Günümüz dünyasında antidepresan kullanımının altında yatan ana sebeplerden birinin bu durum olduğunu düşünüyorum. Deneyimi olmayan çocuk mesele ile nasıl baş edebilir? Ebeveyni çözümü sürekli dışarıda arıyorsa kendi sonuç üretemiyorsa, çocuğu ile ilişki geliştiremiyorsa bu çocuk anne - babasından neyi öğrenir? Ancak, bir sorun ile karşılaştığında ne yapacağını bilen çocuk kendi kendini değiştirir, olgunlaşır ve çare bulur. Çocuğuna kaygı, korku, endişe tohumu mu ekmek istiyorsun? Yoksa içsel açıdan güçlü, kendine güvenen, saygı duyan, değerli ve yeterli olduğunu bilen, potansiyelini keşfetmiş bir çocuk mu yetiştirmek istiyorsun?

 

5) Kontrolcü biri misin? Çocuğunun odasında kendi düzeni ve özgür alanı var mı? Aşırı yoğun programı olan günümüz çocuklarının planında bir değişiklik olduğunda esneyebiliyor musun? Katı kuralların ve aşırı sınırların ile çocuğunu dış dünyadan koruduğunu mu düşünüyorsun? Aşırı kontrolcü ve baskın ebeveynlerin çocukları ileride kendini kabul etmekte zorlanıyor. Kendine öz-sevgi ve öz-şefkat gösteremiyor. Eğer gerçekten ona yardım etmek istiyorsan önce ona kendini sevmeyi öğret.

 

Sorular benden cevaplar ise senden. Nasıl bir yetişkin hayal ediyorsan bugün çocuğunu gelecek dünyasına hazırlamak için düşünmen ve yapman gerekenler olabilir. Bir danışanım "İyi de nasıl bunu yapacağım?" diye sorduğunda, "Problemi biliyorsan çözüm üretebilirsin" demiştim. Sen eğer bilinçlenirsen, kendini tanırsan, çocuğuna hangi modeli öğretirsen çocuğun da bunu örnek alacak. Bunun için sadece biraz çocuğunu rahat bırakıp önce kendini tanıman iyi bir başlangıç olur dediğimde kabul etti. Bir yılın sonunda çocuğu ile ilişkisinde çok yol aldı. Yine problemler oluyor en azından kendi çözümlerini çocuğunu ve kendini en iyi tanıyan bir birey olarak üretebiliyor. Kaygılı olmak ya da mutlu olmak ikisi de senin seçimin. Sen de birçok ebeveyn gibi çocuğunun hafızasında seninle ilgili kalıcı anılar oluşturmak ister misin?

Bununla ilgili, bugün karşıma twitter da bir video çıktı. Bir abi kardeşini her seferinde farklı bir kostümle okuldan karşılıyor. Bu fikir çok hoşuma gitti. Belki senin de yaratıcı ebeveyn olma vaktin gelmiştir. Ne dersin?

 

Sevgilerimle,

 

Damla Kunç Koçman

 

Okuldan gelen kardeşini her gün farklı kostümlerle karşılayan abi ?? pic.twitter.com/XyStqNHdeb