Anemi nedir?

Vücudunuzda bulunan ve damarlarımızda dolaşan kanın görevi, organlarımıza ve dokularımıza oksijen ve besleyici kimyasal molekülleri taşımak ve mikroplarla savaşan bazı hücreleri barındırmaktır. Bu nedenle yaşamın sürdürebilmesi için damarlarımızdaki kan miktarının belirli limitler içinde tutulması gerekir. Kanımızın içinde bazı hücreler vardır. Bunlar;

1- alyuvarlar: kana kırmızı rengini veren ve oksijen taşımayı sağlayan hemoglobin isimli maddeyi taşır.

2- akyuvarlar: vücudumuza giren mikroplarla gerek bizzat savaşan, gerekse birtakım kimyasal maddeler salgılayarak bu işi yapan asker hücrelerdir.

3- trombositler: Bunlarda vücudumuzda kanama olduğunda, durdurmaya çalışırlar

Aşağı yukarı kanımızın %40’ı şekilli elementlerden yani hücrelerden, %60’ise plazma dediğimiz sıvı formdan oluşur.

Şimdi bu aydınlatıcı bilgileri verdikten sonra kansızlık sözcüğünün neyi ifade ettiğini açıklayalım. Kansızlık çoğu kez yanlış algılandığı şekliyle damarlarımızdaki kanın miktarının azalması değildir. Kanımızda bulunan alyuvarlarındaki hemoglobin maddesinin azalmasına kansızlık denir. Normal değeri%13-15 mg’dır. Bu değer %12’nin altına düştüğünde kansızlık belirtileri oluşmaya başlar.Hemoglobin dediğimiz maddenin yapısında demir molekülü bulunduğu için, kansızlığın tek sebebi buymuş gibi hastalar arasında pek çok kez yanlış bir algılamayla karşı karşıya kaldığımız oluyor. Birazdan aşağıda bahsedeceğim gibi kansızlığın en sık sebebi demir eksikliği olmasına rağmen tek sebebi değildir. Onlarca sebep sayabiliriz.

ANEMİ (KANSIZLIK) SEBEPLERİ NELERDİR?

- Demir eksikliği anemisi: Vücudumuzda demir eksikliği oluşması için ya ağızdan yeterince demir alınmaması yada vücudumuzda bir yerlerden kan kaybedilmesi gerekir. Demir içeren besinler; et (özellikle kırmızı et), karaciğer dalak ve böbrek gibi besinlerdir. Sanıldığının aksine ıspanakta demir yoktur. Bu yıllarca temel reis isimli çizgi filmin çok izlenmiş olmasına ve yanlış bir yönlendirmeye bağlı gibi görünmektedir. Biz polikliniklerde hangi besinlerde demir vardır diye, kime sorsak; önce ıspanak, sonrada pekmez ve kuru üzüm cevabı alıyoruz. Oysa hiçbir doğru değil. Kuru üzüm ve pekmez demirden zengin besinler değildir. Belki renkleri kırmızı-kahverengi olduğundan böyle bir yanılgı söz konusu olabilir.. Gerçek demir kaynağı kırmızı ettir. Bu ıspanak örneği televizyonun ne kadar etkili bir kitle iletişim aracı olduğunu göstermektedir. Doğru kullanılır ve iyi mesajlar verilebilirse topluma o denli faydalı, yanlış kullanılırsada o denli zararlı olabilir.

Vücudumuzda demir kaybına sebep olabilecek durumlar ise; mide ve oniki parmak barsağında ülser ve buna bağlı az yada çok kanamalar, mide ve barsak tümörleri, hemoroid (basur) kanamaları, kadınlarda rahimde oluşan miyomlar ve buna bağlı kanamalar olarak sayılabilir.

Çocuklarda daha fazla olmakla birlikte her yaşta görülebilen barsak kurtlarıda demir eksikliği anemisine sebep olabilir.

Yine çocuklarda çok fazla inek sütü içmeye bağlı ve toprak yeme olarak bilinen pika sendromunda demir eksikliği anemisi görülür.

- kronik hastalıklara bağlı olarak anemi gelişimi görülür. En tipik olanı kronik böbrek yetmezliğidir.

50 yaşının üstünde bir hastada demir demir eksikliği anemisi görülürse, mide ve barsak kanseri yönününden mutlaka araştırmak gerekir.

Bu sayılanlar en sık gördüğümüz anemi nedenleridir. Bunların dışında talasemi(Akdeniz anemisi), geçirilmiş mide ameliyatları, kan kanserler (lösemiler), tüberküloz, romatizmal hastalıklar, folik asit ve B 12 gibi bazı vitamin eksiklikleri kansızlığa sebep olabilir.

Gebelik artan demir ve vitamin ihtiyacı nedeniyle en sık anemi nedenleri arasındadır.

ANEMİ BULGULARI NELERDİR?

Anemin derecesine göre değişen sayı ve şiddette pek çok bulgu vardır. Bu bulgular şunlardır:

-halsizlik

-yorgunluk

-çarpıntı

-nefes darlığı

-sık sık enfeksiyonlara yakalanmak

-baş ağrısı

-kalp hastalarında göğüs ağrısı

-çocuklarda büyüme gelişme geriliği

-baş dönmesi

-kulak çınlaması

Ayrıca asıl hastalığın bulgularıda bunlara eşlik eder. Örneğin; hastada ülser varsa karın ağrısı, kanser varsa kilo kaybı gibi.

DEMİR EKSİKLİĞİNİN TEDAVİSİ NEDİR?

Tedavinin temelini asıl hastalığı bulup tedavi etmek oluşturur. Hastada beslenme yetersizliği varsa dışarıdan demir ve vitamin desteği verilir. Midede veya oniki parmak barsağında ülser varsa buna yönelik tedavi verilir. Kronik böbrek yetmezliği varsa ilaç yada dializ tedavisi verilir. Parazit varsa parazit ilaçları kullanılır.

Kansızlık ileri boyutta ise sebepte belli ise kan vermek gerekebilir. Çünkü dışarıdan verilen demir ilaçlarından sonra kemik iliği 10 gün sonra kan yapmaya başlar ve kan düzeyinin normale gelmesi aylar sürebilir.

Demir içeren besinler yukarıda bahsettiğim gibi kırmızı et ve et ürünleridir.

Kansızlığı olanlara fazla çay tüketmemelerini öneriyoruz. Çünkü çay demir emilimini azaltır.

Kansızlık önemli bir hastalığın sonucu olabilir. Bu nedenle bu gibi hastaların rastgele ilaç kullanmaması, mutlaka doktora görünmesi gerekir. Tedavi planının doktorunuzla birlikte yapılması gerekir.