Atatürk ve Türkiye'nin jeopolitik önemi

TÜRKİYE'NİN BULUNDUĞU COĞRAFİ KONUMUNUN DAYATTIĞI JEOPOLİTİK...

Başlarken...

Blog başlığı olarak seçtiğim ifadede "dayatma" sözcüğü, bazı kimseler tarafından belki yanlış anlaşılabilir. Bu nedenle bu konuda kısa bir açıklama yapmanın yararlı olacağını düşünüyorum.

"Jeopolitik" sözcüğü, Fransızca kökenli bir sözcüktür ve Türkçe'de, genel olarak "coğrafyanın politikaya etkisi" şeklinde anlamlandırılır.

"jeopolitik" , 20'nci Yüzyıl'dan bu yana bir bilim olarak tanındığı için, bilimsel anlamı da, "Devletlerin coğrafi özellikleriyle siyasetleri arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim" şeklindedir.(1)

Yani, devletlerin ve hükümetlerin, özellikle dış siyasetlerini, coğrafi konumlarının dayattırdı istikamette yönlendirmeleri gerekir. Bu nedenle, devletlerin ve hükümetlerin iç ve dış siyasette verdikleri kararın sağlığı, coğrafi konumlarının dayattığı jepolitiğe uygun olup olmadıkları ile belli olur.

TÜRKİYE'NİİN JEOPOLİTİK ÖNEMİ...:

Türkiye, Avrupa(daha yakın konumu ile Balkanlar), Asya(daha yakın konumu ile Kafkaslar) ve Ortadoğu arasında, siyasi gerginliklerin ve savaşların en çok görüldüğü bölgenin tam ortasında yer alan coğrafi konumu ile dikkati çekmektedir.

Türkiye'nin bu coğrafi konumu, bu coğrafyada meydana gelecek gerginlikleri ve savaşları hem etkileyecek ve hem de onlardan etkilenebilecek bir özelliğe ve öneme haizdir.

Bölgede meydana gelecek bir siyasi gerginlik ya da savaş sırasında, Türkiye'nin alacağı tavır, savaş öncesi siyasi gerginliğin ve savaşların sonucunu belirleyebilecek kadar önemlidir.

Günümüzde, Balkanlar'da, Kafkaslar'da ve özellikle de Ortadoğu'da, Türkiye'nin "etkileyen" ve "etkilenen" Jeopolitik özelliği ve önemi kendini göstermiştir. Bu jeopolitik özellik ve önem, Türkiye'nin "etki" ve "ilgi" sahasına giren bölgelerde meydana gelebilecek benzer olaylarda da kendini gösterecektir.

Türkiye'nin içinde bulunduğu coğrafyada, sayısal ve teknik olarak güçlü bir ordu bulundurması da, "etkileyen" ve "etkilenen" bu jeopolitik özelliğinden ve öneminden kaynaklanmaktadır.

ATATÜRK'ÜN BU KONUDAKİ DÜŞÜNCESİ...:

Atatürk, daha 1907 yılında "Köhneleşen ve varlığını neredeyse kaybeden Osmanlı İmparatorluğu'nun gövdesi üzerine devlet oturtulamaz, ancak Türk çoğunluğu toprağı üzerine oturtulabilir"(2) demiştir.

Atatürk'ün bu isteği, tamamen jeopolitik kaygılardan kaynaklanan bir değerlendirme idi. Çünkü Osmanlı İmparatorluğu'nun gerilemesini ve çöküşünü hazırlayan nedenlerden biri de, (Batı'nın ekonomik, sosyokültürel, askeri ve teknolojik ilerlemesine ayak uyduramamsı yanında) yönetimi zorlaştıran bir şekilde gereğinden fazla genişlemesidir.

30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi(Türkiye'nin aleyhine bir içerikte olmasına rağmen), Türkiye için toprak esasına dayanan bir "ulus-ülke" özdeşliğinin ilk ayağını oluşturmuştur. Bu ayak üzerine bina edilen yeni Türkiye Cumhuriyeti Devleti, coğrafi konumuna ve bu konumun dayattığı jeopolitik özelliğine uygun bir dış politika izlemesi gerekiyordu.

Türkiye'nin izlemesi gereken dış politikasının esası, "uluslararası hukuka saygılı, barışçıl bir politika" olmalıydı. Bu esas da, Atatürk'ün "Yurtta barış, dünyada barış" ilkesinin bir açılımı idi. Ayrıca, uluslararası bir nitelik de taşıyan bu ilke, komşu ülkelerle "iyi geçinme" esasına dayanan " güvenlik ve ittifak arayışları" nın da yolunu açmıştır.

Son söz...:

Günümüzde, Balkanlar, Kafkaslar ve Ortadoğu'nun siyasi gerginlikleri ve savaşları ortasında kalmış Türkiye'yi, bu karışık coğrafyada ayakta tutan ve tutmaya da devam edecek en önemli husus, "coğrafi konumun dayattığı jeopolitik özelliğini ve önemini çok iyi anlaması ve bunu akıllıca kullanmasıdır."

cdenizkent

_____________ :

(1) "jeopolitik", Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, Cilt- 12, Milliyet Yayınları, 1986
(2) Falih Rıfkı Atay, Çankaya, 1984, s. 47