Aydınlı halk ozanı Aşık Efe Fani

Cafer Halzar’ım ben, arif olana 

Vatan nöbetini teslim alana 

Hakk’ın hatırını görev bilene 

Yiğitlere benden selam söyleyin.  

Sökeli Cafer Efe’nin heykelinin alt yanında bu dizeler dikkat çekiyor. 

Peki bu dizelerin sahibinin adını bilen var mı?  

Söke’den Kuşadası’na giderken Yenikent’te doğru giden yolda, Sökeli Cafer Efe’nin bir görkemli heykeli vardır. Bu heykelin bir yüzünde yukarıdaki sözler yazılıdır. Bu yoldan gelip, geçenler de okuyup merak ediyorlar. Haklı olarak soruyorlar : “Bu sözler kimin” diye?...İşte bu manidar dizelerin sahibi: Aydınlı halk ozanı Âşık Efe Fâni’dir. ( Yaşar Uyar )…. 

Geçenlerde yeni elime ulaşan 09 Ajans Yayını Metin Üçülçüm ve Ali Selçuk ile birlikte hazırladıkları “ SÖKE Tarihi ve Kültürü “ kitabında da bu dizeler vardır. Fakat ne yazık ki burada da şairin adı yazılmamış, merak edip araştırılmamıştır. Bu sözler kitaba alınırken, insan merak etmez mi? ( Söke Tarihi ve Kültürü / sayfa: 13’te ) Yine bu sözler Aydınlı yazar Sabahattin Burhan’ın hazırladığı “Sökeli Cafer Efe” kitabının 6. sayfasında da yer almıştır. Sasahattin Burhan'ın SÖKELİ Cafer EFE kitabında şairimizin adı yazılmıştır. Tahmin ediyorum bu sözler, oradan alıntı yapılmıştır. Ama kaynak gösterilmemiştir… 

Söke Belediyesi’nden sevgili ozanımızın bir dileği var: Cafer Efe Efe’nin heykelinin alt kısmında yazılan şiirinin altına, adının da yazılmasını istiyor. ”Elçiye zeval olmaz” derler. Ozanımızın bu dileğini ayrıca Sayın büyüklerimize arz ediyorum. Düzelteceklerine inanıyor ve bu inançla buraya yazıyorum. Yaklaşık iki ay önce Âşık Efe Fani ( Yaşar Uyar )’la belediyemizde basın bürosunda görevli Nevcati Maldar’la da bu konuyu görüşmüş ve adı geçen kitabından da armağan olarak verilmişti. 

Aydın, Batı Ege’de şairlerin, ozanların harman olduğu bir ilimizdir. XVI. Yüzyılda halk ozanı Âşık Ömer’le ünlenmiş Milli Mücadele tarihimizde de Yörük Ali Efe, Cafer efe, Sökeli Ali Efe, Çakıcı Mehmet Efe, Çete Ayşe, Gökçen Efe, Demirci Mehmet Efe, Kıllıoğlu Hüseyin Efe ile destanlara konu olmuş bir ilimizdir. 

Şimdi sizlere tanıtmaya çalışacağım ozan Aydınlı halk ozanımız Âşık Efe Fani’dir. Âşık Fani ( Yaşar Uyar ) aynı zamanda Aydın’da kurulan Aydınlı Âşıklar ve Ozanlar Derneği’nin de hem kurucusu ve hem de ilk dernek başkanıdır. 

Zaman zaman Aydın’da, Söke ve Nazilli’de yapılan şairler şöleninde bir araya geliyor sazı ve türküleriyle bizleri eğlendirip sevindiriyor. Yaşar Uyar, 1958 doğumlu olup Aydın’ın Yenipazar İlçesi Çavdar Köyü’nde doğmuştur. Orta ve lise tahsilini Aydında bitirdikten sonra İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden mezun olmuş.., Bir süre orta dereceli okullarda öğretmenlik yaptıktan sonra 2008 yılında ekmekliye ayrıldı. İlk şiir kitabı “Efeler Pınarı ( şiirler ) 2003 yılında yayımlanmıştır. Ayrıca şiirlerinin bir kısmını kendi sazı eşliğinde bestelemiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve eğitim Genel Müdürlüğü’nün Geleneksel Halk Aşıkları ozanları belgesine sahiptir…. 

Yine geçenlerde Aydın’da yapılan bir şiir etkinliğinde yeni çıkan bir şiir kitabını imzalayıp bana armağan etmişlerdir. “Ay Batar, Güneş Doğar ( şiir ) adını taşıyan kitabını bana imzalarken özenle şunları yazıyor Âşık Efe Fani. “ Sayın pek değerli büyüğüm, büyük ozan, değerli kültür adamı Abdülkadir GÜLER ağabeyime kalbi sevgi ve saygılarımla. ( 13.02.2011) diyerek armağan etmişlerdir. Bu güzel düşüncelerinden dolayı ben de teşekkürlerimi sunuyorum. 

Tertemiz bir baskıya ortaya çıkan ve aydınla Başkan Ofset Matbaası’nda özenle hazırlanan Ay Batar Güneş Doğar” ( Şiirler ), kitabının ilk şiirinden bizlere ünlü Sökeli Cafer Efe’den söz ederek “ Şehit Cafer Efe’den selam var” diyerek şunları yazıyor ozanca. 

Aydın cephesinde Yörük Ali’ye 

Postu Mestan’gile, Gökçen Efe’ye 

Kara Durmuşlara, Adnan Bey’lere 

Efelere benden selam söyleyin 

*** 

Köyüm Kolena’ya, Girit Kandiye 

Söke Germencik’te, ilim Aydın’a 

Milli kuvvetlere, bizim alaya 

Yarenlere benden selam söyleyin 

*** 

Cafer Halzar’ım ben arif olana 

Vatan nöbetini teslim alana 

Hakk’ın hatırını görev bilene 

Yiğitlere benden selam söyleyin… 

( Ay Batar, Güneş Doğar s. 5’te ) 

Hazırlanan şiirler kitabı 208 sayfadan ibaret olup tertemiz bir kapak ve baskıyla günışığına çıkarılmıştır. Kitapta yer alan şiirlerin çoğu Âşık Fani tarafından bestelenmiştir. Dili sade ve yaşan Türkçedir. Kimi dizelerde halk ozanı olmasından dolayı kimi zamanda Arapça ve farsça sözcüklerde kulanmış tır, lakin bunlarla ilgili kitabının son sayfalarında ayrı bir sözlükte eklemeği ihmal etmemiştir. 

Aşık Efe Fani, güzel Türkçemizin ses bayrağını Aydın semalarında dalgalandırıyor. O bu toprakların özgür ve sevgi dolu ozanıdır. Sanatının kökleri binlerce yıllık tarihimize ve halk edebiyatımıza dayanır. Halk ozanları geleneğine içtenlikle bağlıdır. Şiirlerinde kimi zaman Yunus Emre, kimi zaman, Pir Sultan ve kimi zaman da Karacaoğlan ve Âşık Veysel’dir. Şiirlerinde birlik ve beraberlikten dem vuran Âşık Efe Fani , bakın neler söylüyor sazının türkü tadında lirik dizerinde: 

Anamız bir babamız bir 

Dertleşmeye hakkımız var 

Sevgi dermen nefret zehir 

Gülüşmeyle hakkımız var 

*** 

Üç gün için dünya bizim 

Çaresi var derdimizin 

Bizim sizin neslimizin 

Sevişmeye hakkımız var 

*** 

Öğüt aldık Yaratandan 

Aynı soydan, ay candan 

Uzak düştük din, imandan 

Kavuşmaya hakkımız var 

*** 

Sevgi nakış, saygı inci 

Sarı, beyaz, esmer, zenci 

Hak rızası ben dilenci 

Bölüşmeye hakkımız var.( 1 ) 

Sözün özü, Aydınlı Âşık Efe Fani, sazıyla, sözüyle halk şiirimizin geleneğinden gelen ve bu zengin kültüründen ilham alan halk edebiyatımıza uygun şiirleriyle, gelecekte Aydınlı halk ozanları adı anıldığında onunda yer alacağını düşünüyorum. Sazıyla, sözüyle, güzelim birleştirici, yapıcı ve sevgi dolu dizeleriyle Aydınlı âşıklar ve ozanlar zinciri içinde yer alan Âşık Efe Fani’yi kutluyor, çalışmalarında sağlık ve başarılar diliyorum. 

1- Aşık Efe Fani / Yaşar Uyar ( Şiirler ).
Başkar Matbaası - Aydın 2011