- Kategori
- Siyaset
Barışa daha çok var
Azerbaycan Ermenistan savaşı 27 Eylül-9 Kasım 2020 dönemini kapsayarak 6 haftayı buldu. 2019 rakamlarına göre 1.8 milyar$ bütçeli 60 bin kişilik Azeri gücü, 644 milyon$ bütçeli 44 bin kişilik Ermenistan gücüne üstünlük sağladı. Ermenistan’ın askeri gücünün üçte birinin yok edildiği, kayıp asker sayısının beş bini bulduğu, Azerbaycan kaybının 1200 civarında olduğu söyleniyor.
Ermenistan işgalinde olan 7 bölgeden 4’ü Kubatlı, Fuzuli, Cebrail, Zengilan fiilen kurtarıldı. Kalan 3 bölgenin Laçin, Kelbeçer ve Ağdam Azerbaycan’a 2020 yılı sonuna kadar verilmesi üzerinde anlaşıldığı belirtiliyor. Ruslar Ermenistan ve Dağlık Karabağ koridorunu korumaya aldı. Türkiye Nahcivan üzerinden Azerbaycan’a geçiş koridoru sağlamak istiyor. Bunun henüz gerçekleşmediği görülüyor. Karadan Azerbaycan-Türkiye geçiş koridoru aslında yaşamsal önemdedir.
Azerbaycan kaybettiği toprakların tamamını antlaşma uygulanırsa kazanabilecek. Dağlık Karabağ Rusya kontrolunda, bağımsız oluyor. Paşinyan mevcut durumda en iyi şartları sağladığını belirtiyor. Ancak Ermenilerin durumu kabul etmesi zor. Paşinyan iktidarı kaybedebilir. Aliyev durumunu kuvvetlendirdi. Rusya ile ilişkisini iyi tutuyor. Elde ettiği sonucu halkına bir zafer olarak sundu.
Değerlendirme: Altı haftalık savaşın galibi Rusya’dır. Ermenistan’a son anda yardım ederek Ermenistan’ın kesin yenilgisini önlemiştir. Azerbaycan ve Ermenistan Rus patronluğunu/ağabeyliğini kabul etmektedir. Gelecekte petrol fiyatları düşer, Azerbaycan Rusya ile ilişkilerini dengeli olarak devam ettiremezse ve Ermeni diasporası Ermenistan’a yardım eder, Paşinyan’dan başka bir Ermeni lider ortaya çıkar, Rusya ve Batı desteğini yanına alır, silahlanırsa Ermenistan tekrar kaybettiklerini savaşla almaya çalışabilir.
Türkiye Nahcivan üzerinden Azerbaycan’a geçiş koridoru sağlarsa kazananlar arasında olacaktır. Barış sağlanırsa Azerbaycan sıkıntılarını sona erdirmiş olacağından Türkiye-Ermenistan sınır kapısının iki yönlü çalışması, soykırım iddiasının sona erdirilmesi ve Ermenistan ile barış kapsamında görüşülebilir. Ermenistan bundan sonra tüm gücüyle Türkiye'ye zarar vermeye çalışacaktır. Düşman küçümsenmemelidir.
Azerbaycan yönetimi dengeli bir politika gütmeli, zafer kazanmış değil, 30 yıllık mağduriyetini gidermek isteyen bir ulus rolüne devam etmelidir. Uzun dönemde de Dağlık Karabağ’dan Ermenistan’a göçü teşvik etmeli, göç edenlere mali yardım sunup bunu özendirmelidir. Dağlık Karabağ’daki nüfus dengesini Azerbaycan lehine geliştirecek politikalar uygulanmalıdır. Savaşta elde edilen üstünlüğün kalıcı barışa dönüşmesi için Ermenistan askeri gücüne üstünlüğün devamı için para harcanmalıdır. Yapılacak işler daha çoktur. Siyaset ustalığı gerektirmekte ve maliyet yüklüdür.