Bilgisayarınıza bahar temizliği!

Odanızı temizlerken gösterdiğiniz özeni bilgisayarınız için de göstermeniz gerektiğini biliyor muydunuz?

Odaların belli periyotlarda nasıl kirlendiğini hepimiz biliriz. Nereden geldiği belli olmayan tozlar, kullanıp yerine kaldırmadığımız eşyalar ve çöpler odadaki dağınıklığın ve kirliliğin sebepleridir. Bilgisayarınız da belli bir kullanım süresinden sonra kullanılmayan programlar, unuttuğunuz veriler ve aynı tozlar gibi nereden geldiği belli olmayan dosyalar tarafından doldurulur ve bilgisayar kullanımı bir işkenceye döner.

Neler Temizlenecek?

Kolları sıvayıp temizliğe girişmeden önce “hasar tesbiti” yapmak akıllıcadır. Neyin gerekli, neyin gereksiz olduğunu tesbit ederseniz ileride başınız ağrımaz.

Masaüstü: Masaüstü bilgisayarınızın vitirini gibidir. Windows açılır açılmaz masaüstü ile karşılaşırsınız. Eğer masaüstünüz simgelerle dolu görünüyorsa ve artık yeni simge eklemek imkansız gibiyse masaüstünüz alarm veriyor demektir. Temiz ve düzenli bir masaüstü sistemin kalanının da öyle olduğunun göstergesidir.

Masaüstünüzde sadece standart Windows simgelerinin bulunması, onun temiz olduğunun kanıtıdır. Bu simgeler Belgelerim, Bilgisayarım, Ağ Bağlantılarım, Internet Explorer ve Geri Dönüşüm Kutusu’dur. Eğer işletim sisteminiz Windows XP ise masaüstünüzde Geri Dönüşüm Kutusu dışındaki diğer simgeler yoktur. Bu simgeler Başlat menüsünde toplanmıştır. Masaüstünüzde standart sistem simgelerine ek olarak Windows Media Player ve Winamp gibi uygulamalara ait simgeler de bulunabilir. Bu programlar simgelerine hem masaüstüne hem de Hızlı Başlat çubuğuna eklerler. Bu sebeple masaüstünden silmenizde bir sakınca yok.

Masaüstünü temizlemek için Microsoft, Windows XP’den itibaren yeni bir araç sunmaya başladı. Masaüstü Temizleme Sihirbazı isimli bu araç, simgeleri kullanma sıklığınıza göre gruplandırıyor ve en az kullandığınız simgeleri masaüstünde tek bir klasöre topluyor. Bu araca ulaşmak için masaüstünde boş bir yere sağ tıklayın ve ÖZELLİKLER’i seçin. Açılan GÖRÜNTÜ ÖZELLİKLERİ penceresinde MASAÜSTÜ sekmesine geçin ve MASAÜSTÜNÜ ÖZELLEŞTİR düğmesine tıkladıktan sonra açılan pencerede en alttaki düğmeyi tıklayın.

Başlat Menüsü: Başlat menüsü adı üzerinde bilgisayarınızda bulunan tüm belgeri ve programları başlatmanızı sağlayan bir araçtır. Fakat ne Windows’lar gördüm Başlat menüsü sayfalarca aşağı kayıyor ya da sütunlarca yana uzanıyor. Bu durumda Başlat menüsü başlatma görevini ne kadar uygulayabilir sormak lazım.

Eğer Başlat menüsü yukarıda anlattığım gibi çok uzunsa ya da listedeki elemanlar alfabetik olarak sıralanmamış ise menüye çeki düzen verme zamanı gelmiş demektir.

Başlat menünüzde listelenen onlarca programı daha düzenli bir hale getirmek için onları gruplayabilirsiniz. Mesela birbirinden farklı birkaç tane grafik programına sahipseniz bunları GRAFİK isimli bir klasörde gruplayarak menüyü daha kolay anlaşılır bir hale getirmelisiniz. Bunu yapmak için Başlat düğmesine sağ tıklayın ve AÇ seçeneğini seçin. Ardından PROGRAMLAR klasörüne girin ve istediğiniz isimde yeni klasörler açtıktan sonra uygun kısayolları bu klasörlere taşıyın.

Düzensiliği giderdikten sonra bir diğer soruna el atabilirsiniz. En sık karşılaşılan sorunlardan biri de Başlat menüsündeki listenin alfabetik olarak sıralanmamış olmasıdır. Bu durumda TÜM PROGRAMLAR menüsü açıkken herhangi bir bölümüne sağ tıklayıp ADA GÖRE SIRALA seçeneğini seçince liste nizama girecektir.

Gereksiz Programlar ve Windows Araçları: Windows XP kurulum sırasında size neyi kurmak isteyip istemediğinizi sormuyor. Bu sebeple Windows XP tüm ek bileşenleri ile beraber kuruluyor. Eğer bazı özelliklerin sizin için gereksiz olduğuna inanıyorsanız bunları kaldırabilirsiniz. Mesela Photoshop gibi bir grafik programına sahipseniz Paint bileşenine ihitiyacınız olmayabilir.

İstemediğiniz Windows bileşenlerini kaldırmak için Denetim Masası’nı açın ve PROGRAM EKLE VEYA KALDIR bağlantısına tıklayın. Açılan pencerede WINDOWS BİLEŞENLERİNİ EKLE/KALDIR düğmesine tıklayın. Açılan listedeki bileşenlerin çoğu önemli sistem bileşenleri olsa da DONATILAR VE HİZMET PROGRAMLARI başlığı altındaki programlar kaldırabileceğiniz eğlencelik bileşenlerdir.

Windows bileşenlerini temizledikten sonra kendi kurduğunuz programlara da el atmak işe yarayabilir. Aylar önce denemek için kurduğunuz ama kaldırmayı unuttuğunuz ya da yerine daha iyisini bulup kullanmaya başladığınız bir programı sistemden kaldırmak ortamı ferahlatacaktır. Bu programları kaldırmak için yine Denetim Masası’nı açın ve PROGRAM EKLE VEYA KALDIR bağlantısına tıklayın. Açılan penceredeki liste sisteminizde kurulu programların listesidir. Bu listeden istediğiniz programları seçerek kaldırabilirsiniz.

Bu işlemler hem disk alanı açar, hem masaüstü ve başlat menüsündeki kayıt sayısını azaltır hem de sistem yükünü hafifletir.

En zor kısım: Kendi Belgeleriniz: Bilgisayarı ilk aldığım zaman hangi dosyamı nereye kaydedeceğimi hiç düşünmezdim bile. Word, Excel ve diğer programlar zaten yarattığım belgeleri hemen Belgelerim klasörüne kaydediyordu. Gün gelip de yazdığım kitaplar, gazate ve dergi makaleleri, internetten okumak için indirdiğim yazılar, geçici notlarım ve tabi ki resimler birbirine girince işin rengi değişti.

Verilerinizin organizasyonunu ve arşivlenmesini iyi düzenlerseniz yukarıda anlattığım gibi benim durumuma düşmezsiniz.

Burada devreye sizin kullanım alışkanlıklarınız giriyor. Normal hayattta işlerinizi nasıl organize ediyorsanız belgelerinizi koymak için klasörlerinizi de öyle organize etmelisiniz. Mesela ben İŞLER adında bir klasör açar ve altına YAZILAR, SİTELER, PROGRAMLAR adında alt klasörler yaratarak işlerimi bu klasörlere dağıtırım.

Konu resimler olunca kimileri resimleri çekilme tarihlerine göre kimileri ise çekildikleri mekan ya da fotoğraftaki insanlara göre gruplandırırlar. Benim önerim ise tarih ve mekandır. Mesela MANHATTAN GEZİSİ yerine 2006 MANHATTAN GEZİSİ diye bir klasör açmak bana daha mantıklı gelir. Çünkü ileriki yıllarda tekrar Manhattan’a gidebilme ihtimali vardır.

Geçici Dosyalar Kalmaya Karar Verirse: Windows, Internet ve çalışan tüm programlar sabit diskinizde sadece çalışma süresince ihtiyaç duydukları bazı (sözde) geçici dosyalar yaratırlar. Fakat bu geçici dosyalar bazı durumlarda kalıcı oluverirler. Siz hak verirsiniz ki bir programın çalışması sırasında aniden elektrikler kesilirse bu program yarattığı geçici dosyayı silmeye zaman bulamaz.

Bahsettiğim bu dosyalar zamanla sistemde birikerek disk alanından yemeye başlarlar. Yüzlerce megabayt büyüklüğünde bir geçici dosyalar klasörü insanın gözünü korkutmaya yeter. Windows bu dosyalardan (tümüyle olmasa da) kurtulmak içim bir araç sunuyor. BAŞLAT – TÜM PROGRAMLAR – DONATILAR – SİSTEM ARAÇLARI – DİSK TEMİZLEME yolunu takip ederek ulaşacağınız Disk Temizleme aracı ile sabit diskinizde bulunan gereksiz dosyaların en azından birazını temizleyebilirsiniz.

Program ilk açıldığında sizden bir disk sürücüsü seçmenizi istiyor. Bu ekranda temizlemek istediğiniz sürücüyü seçip Tamam’a tıklayın. Ardından program seçtiğiniz diski tarayarak silebilceği dosyaları arıyor ve uygun bulduklarını silmek için sizden izin istiyor.

Disk temizleme aracı tüm iyi yönlerine rağmen bazı dosyaları bulamayabiliyor. Aşağıda verdiğim özelliklere sahip dosyaları sisteminizden silerek temizliğe yardımcı olabilirsiniz.

.TMP uzantılı dosyalar: TMP dosya uzantısı İngilizce’de Temporary olan ve dilimizde Geçici anlamına gelen sözcüğün kısaltması olarak kullanılır. Bu uzantıya sahip dosyaları gönül rahatlığıyla silebilirsiniz.

.OLD uzantılı dosyalar: Programlar bir dosyayı güncellediğinde orjinal dosyayı .OLD uzantısı ile kaydebilir. Eğer uzantısı .old olan bir dosya görürseniz bunları da silebilirsiniz.

Boş dosyalar: Programlar bazen de geçici bir dosya yaratır ve içine birşey yazmayabilirler. Sabit diskinizde 0 kilobytelık dosyaları aratarak bulduktan sonra bunları da silebilirsiniz.

Bilgisayarların bahar temizliği tabi ki sadece yukarıda anlattığım kadarıyla sınırlı değil. İşin bir de fiziksel temizlik kısmı var. Fakat bu temizlik sırasında yapılacak bir hata bilgisayarınızı fena halde bozabileceğinden işi uzman bir teknik servis elemanına vermeyi düşünmelisiniz.