BTK demir yolu ve Rusya

Demir İpek Yolu olarak da adlandırılan Kars-Tiflis-Bakü demiryolunun Türkiye ayağının temelinin açılış töreni, başta Rusya olmak üzere komşu devletler tarafından da yakından izlendi. Bunun en önemli nedeni ise, söz konusu demiryolunun tarihî, siyasi ve ekonomik açıdan önem arz etmesi ve taraflar arasında daha önce gerçekleştirilen projelerle (Bakü-Tiflis-Ceyhan ve Bakü-Tiflis-Erzurum) birlikte stratejik öneme sahip olmasıdır.

Rusya-Ermenistan-İran üçlüsünün, aktif olmasa da Türkiye, Gürcistan ve Azerbaycan’a karşı koyduğu görülüyor. Rusya’yı en fazla rahatsız eden husus da Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan’ın bir birlik içerisinde bölgede farklı alanlarda projeler geliştirmeleri ve bu projelerin Rusya’nın çıkarlarına zarar vermesidir. Her şeyden önce Moskova, hâlâ Azerbaycan ve Gürcistan’ı kendi etkisi altında görmek istiyor.

Ekonomik açıdan da Rusya’nın Demir İpek Yolu’ndan rahatsız olduğu tahmin ediliyor. İlk yıl yaklaşık 6 milyon ton yük taşınması beklenen demiryolu ile daha sonraki tarihlerde Çin ile Kazakistan’ın yıllık 10 milyon ton yük taşıması bekleniyor. Söz konusu iki ülkenin yük ve yolcularını bu demiryoluyla taşıması, doğal olarak Rusya’nın ekonomik yönden zarar görmesine neden olacak.

Rus uzmanların dikkatleri çektikleri bir başka nokta ise bu demiryolu sayesinde Türkiye ile Azerbaycan arasında direkt kara bağlantısının oluşması ve buna paralel olarak iki ülke arasında askerî alanında da işbirliğinin artmasıdır. Siyasî Teknolojiler Araştırmalar Merkezi Başkan yardımcısı Aleksey Makarkin’e göre, demiryolu inşası bittikten sonra Türkiye’nin Azerbaycan’a yaptığı silah takviyesi komşu ülkeler tarafından kontrol edilemeyecek ve bu husus bölgedeki gerilimin artmasına ve Türkiye ile Rusya’nın da ister istemez bu gerilime dahil olmalarına yol açacaktır. Makarkin’in tahminleri gerçekçi gözüküyor. Her ne kadar Rusya ve Türkiye’nin muhtemel yeni bir savaşa bizzat katılmaları beklenmezse de, her alanda kendi müttefiklerine destek vermeleri kuvvetle muhtemeldir.

Demiryolu projesinde Gürcistan kendi topraklarındaki demiryolu hattını Azerbaycan ve Türkiye’nin maddî destek ve yatırımlarıyla inşa edecektir. Gürcistan’ın Rusya’ya karşı direnişinin ve ekonomik alandaki gelişmesinin Türkiye, Azerbaycan ve Gürcistan arasındaki işbirliği sayesinde olduğunu ileri sürmek de yanlış olmayacaktır. Türkiye’nin bu faktörü göz önünde bulundurarak, Gürcistan’dan Ahıska Türkleri’nin yurtlarına dönüşünün sağlanması ve durumlarının iyileştirilmesi konusunda daha aktif politika izlemesini talep etmesi gerekiyor.