Çanakkale Savaşları

Geçenlerde internette bir video klip dolaşıyordu. Bir TV kanalında yayınlanan ve Çanakkale Savaşları sırasında askere verilen yemek listesinin içler acısı hali hakkında. Bu kısa film ile güya çocuklara Çanakkalede savaşan askerin ne kadar açlık çektiği veya yetersiz yemeklerle yetindiği, bugünkü çocukların ise sahip oldukları imkanların kıymetini bilmeleri gerektiği hakkında bir ibret dersi veriliyordu. Ben bu video klibini facebook da ki sayfamda görür görmez hemen altına yorum kısmına, bunda bir yanlışlık olması gerektiğini, Çanakkale Savaşlarını cephedeki en üst komutan olan Esat Paşa’nın hatıratından okuduğumu ve bu hatıratta beni en çok şaşırtan ve etkileyen şeylerden birinin de askere verilen yemeklerin fevkalade denecek derecede iyi olduğu idi. 

Bu video klibinde verilen tarihlerin (1917 gibi) Alay numarasını (47Alay gibi) ve yemeklerle ilgili bilginin hemen tamamen yanlış veya uydurma olduğuna dair bir haberi çok şükür bugünkü Sabah Gazetesinde (14 Nisan 2011) Yüksel Aytuğ’un yazısından teyiden öğrendim. İçim rahatladı, yüreğime su serpildi. Tarihimizi bilelim, tabi bilelim ama doğru bilelim. Yalana, yanlışa, uydurmaya, abartmaya, acındırmaya hiç ama hiç gerek yok. Bunun da bir tek yolu var, okumak, okumak, değişik kaynaklardan, doğru kaynaklardan okumak, yine okumak. Hiç okumadan sadece övünmek, övmek, bizim durumumuzu olduğundan kötü, düşmanın durumunu olduğundan iyi göstermeye çalışmaya hiç ihtiyacımız yok, hele hele bunun bilgisi cahil denecek seviyelerde az olanlar tarafından yapılmasına hiç ihtiyacımız yok. 

Esat Paşa’nın Çanakkale hatıratını okuyalı belki on yıl oldu. Aklımda kalanlar şunlar. Çanakkale de bizzat cephede çarpışan en üst düzeyde üç korgeneral var. Biri Kuzey Cephede Esat Paşa, biri Güney cephede Vehip Paşa (inşallah ismini doğru hatırlıyorum). Vehip Paşa da Esat Paşa’nın kardeşi. Bir de yanlış hatırlamıyorsam müstahkem mevki komutanı bir korgeneral var (onun ismini şimdi hatırlayamadım). Bu Korgeneraller ya direk olarak ya da Esat Paşa vasıtasıyla Orgeneral rütbesindeki Alman Orgeneral Liman von Sanders’e bağlılar. Liman von Sanders de Başkumandan Vekili Enver Paşa’ya bağlı. Üst Komutanlar, Enver Paşa ve Veliahtlar, bazı üst düzey siviller, gazeteciler cepheyi zaman zaman teftiş ya da ziyaret ediyorlar. 

Çanakkalede pek çok cephe var ve bu cephelerde çeşitli rütbelerde savaşan ve gerek birinci dünya savaşına gerekse daha sonra kurtuluş savaşına katılan pek çok komutan var. Daha doğrusu Çanakkalede değişik cephelerde savaşmamış ya hiç ya da hemen hemen hiçbir komutan yok. 

Bu vesile ile size Çanakkale Savaşları hakkında ucundan kenarından biraz bilgi vermek istedim. Daha fazlasını isterseniz, şüphesiz pek çok kaynak var ama siz Çanakkale de bizzat en üst düzeyde komutanlık yapmış Esat Paşa’nın hatıratını okumakla işe başlayabilirsiniz. 

Ali adnan inal 

14 nisan 2011