Cesaretin altyapısı: Haklıysam, gerekliyse, değecekse…

Kutsanıyor ama cesaretin ödememiz gereken bir bedeli oluyor genellikle: Külfetli, malımızı paramızı kaybedebiliriz, sevdiklerimiz tehlikeye girebilir, canımız yanar, belki hayatımızı kaybederiz.

Bunların her biri tek başına zor göze alabileceğimiz konular ve seçtiğiniz argümana göre de karşılık elde ediyorsunuz. Yani mesela çileli bir hayatın sonunda her zaman istediklerinize ulaşamıyorsunuz; bazen mutluluk çiçekleri uçurumlarda oluyor ve elleriniz kanıyor, hatta düşüp ölebiliyorsunuz.

Paris’e yürüyerek gitmeyi herkes göze alabilir ama hayatta öyle durumlar oluyor ki Eyfel kulesinden atlamanız da gerekiyor. Aslında dünyada yapacağımız şeyler böyle davranışlarda bulunmamızı gerektirmemeli; insan istediğini bahçeden gül alır gibi uzanıp alabilmeli. Bu, dünyanın eksik düzeninden kaynaklanıyor: Şu an mesela Suriye’de yaşıyorsan ölümü göze almak zorundasın gibi.

Haklı olmak insanı daha cesur yapıyor diyemeyiz; çünkü ölümüne direnen katiller de gördük. Lakin cesaret gösterilen konuda haklı olursak yaptığımız şeyde daha kolay ikna oluyoruz. Artı başarılı olamasak bile “yapmam gerekiyordu” diyerek daha az üzülüyoruz. Yani kaybedilse bile onurunu kazanmak gibi bir şey. Haklı olmadığınız bir konuda cesaret gösterip kaybetseniz haklı olmadığınız daha bir ortaya çıkacak ve belki kişiliğinizi de sorgulayacaksınız. Ayrıca elbette haklı olmanız kazanmazı garanti etmiyor; hem haklı hem de cesur olsanız bile kaybedebiliyorsunuz.

Bazı durumlarda cesaret göstermeye mecbursunuzdur. Artık kaçarı düşeri yoktur. Ya bazı kayıpları (ki bu hayatınız ya da sevdiklerinizin hayatı da olabilir) göze alacaksınız ya da uçuruma atlayacaksınız. Burada çok önemli bir ayrıntı var. Bazen insan atıyorum öldürüleceğini bildiği halde cesaret göstermiyor; adeta gel beni öldür diyor. Bunu anlamak mümkün değil. Ya zaten öleceksin bir şeyler yap, belki işe yarar. Ben kendim cesur değilim; yalnız olayların beni cesur yapabileceğini düşünüyorum; çünkü bu konuda deneyimlerim var. Şimdi bu durumda ben beni öldüreceğini bildiğim bir kişiye imkânım varsa mutlak karşı koyarım. Aksi aptallıktır. Nasılsa öyle de öleceksin, böyle de. Burada aslında pasif kalanın başka bir umudu olabilir.”Karşı koymayım, belki bir şey olur, belki vazgeçer”

Cesaret göstermeniz gereken durumlar hayatta birkaç kez karşınıza çıkabilir. Bunlardan kaçarak ama bedelini başka türlü ödeyerek kurtulabilirsiniz. Bazen de bu bedel yetmeyebilir; o çok korumaya çalıştığınız canınız söz konusudur. Bu durumda ne yapılabileceği konusunda insanların fikri yok. Genelde aciz ve çaresiz bir şekilde boyun eğiliyor. Kansere yakalandın mesela; öleceğin kesin. Burada da, nasılsa öleceksin; kolay değil ama ağlayıp sızlamadan ölmeyi deneyebilirsin. Bağırmanız acınızı azaltmaz.

Kayıpları göze alarak cesaret gösterme zorluğundan yırtabilirsiniz. Uç bir örnek, karısında gözü olan bir katile karşı koymayıp sonucu kabul eden adama niye bu utanca razı oldun, karşı koyup ölseydin diyebiliriz ama bunda ne kadar haklı oluruz, tartışılır. Burada kişi hayatıyla namusu arasında seçim yapmış ve hayatını seçmiştir. Namusu gitmiştir ama kendisi yaşıyordur. Burada çoğu kişi şerefsiz yaşamaktansa ölmek daha iyi diyebilir ama olayı yaşamadan bilemeyiz.

Yaptığımıza değecekse yine cesaret gösteririz de kendimiz veya eş ve çocuklarımızın canı dışında örneğin hayatımızı vermeye değecek dünyada ne var? Doğrusu ben pek bir şey bulamıyorum.”Sevdiğim kız için ölürüm. Onurum, namusum için ölürüm. Vatanım için ölürüm vs.” Bunların hiç biri hayatını vermeyi gerektirecek argüman gibi durmuyor. Yani ben veya sizler, içimizden bazıları bunlar için hayatını verir belki ama hayatını vermek istemeyene de bir şey diyemeyiz. Cesaret göstermeye değecek tek şey canımızdır.