Çocuğun grafiksel- çizgisel gelişimi

Grafiksel gelişimde hiç kuşkusuz çocuğun yaşı söz konusudur. Ancak; yaşanan ortamın gösterdiği koşullar da göz ardı edilemez. Bu nedenle yaşlar kesin olarak değil, ortalama görülmeli.

1- Karalama Devri

İki yaşında başlar. Karalamalar bilinçli değildir. Beyin kontrolünden yoksun , tamamen motor hareketleri ile ortaya çıkan izlerdir.
İlk önceleri kol haretiyle oluşan geniş kavisler; sonraları bilek hareketiyle yuvarlak ve karışık çizgilere dönüşür. Daha sonraları ise bu yuvarlanan ve kalıplaşan çizgiler kopup kendi aralarında gruplaşarak gelişimi sürdürür.

2- Benzetme ve İsteme Devri

İki buçuk, üç yaşlarında kendi aralarında kopup , birleşmeler gösteren karalamaları çocuk kendine göre bir şeylere benzetmeye çalışır. Anlatım yardımıyla "İsteme" devrinde belirli bir karalamayı benzer bir amaç için tekrarlar.

3- İlk Sembol Devri

Üç buçuk , dört yaş , çocuk anlatımının yani dilinin daha iyi gelişmesiyle "Sembolik" ifadeye girer. İlk sembolik ifade İNSAN'dır İnsan resmi bir yuvarlak baş ve bu yuvarlaktan çıkan çizgi durumundaki kol ve bacaklardır.
Rengin önemini bilmez. Rengin farkını hissetmez. Yüzey gelişmemiştir. Sadece çizgiseldir.

4- Şematik Devir

Beş , altı yaş çocuğunun öğrenmesi geliştikçe, semboller de gelişip "Şemalar' a dönüşür. Bu devirde yarı yarıya yüzey doldurma vardır. RENKLER BU DEVİRDE HİÇBİR ZAMAN EŞYANIN KENDİ RENGİ DEĞİLDİR.İlk başlarda çocukta boşluk düşüncesi yoktur. Henüz gelişmemiştir.

Bu durumu aşağıdaki çizgi ve anlatım biçimlerinde görebiliriz.

a- Eşyalar (Objeler) havada uçar.

b- Mekan fikri yoktur. İlk mekana giriş, taban çizgisiyle başlar. Çocuk geliştikçe mekan çizgileri çoğalır. İkinci, üçüncü plana geçiş endişesi başlar. Perspektif de yoktur.

c- Çocuk çeşitli eşyaları yatırarak anlatır. Masa çizildiğinde ayakları yana yatıktır. Yolda arabalar, ağaçlar ve bir evin bahçe parmaklıkları yana yatıktır.

d- Bir eşyanın görünmeyen yanının gösterilmesi başlar. Buna "Saydamlık" denir. Çocuk kopye biçimlerini en çok bu devirde yapar. Eğer öğretmen (ana sınıfı öğretmeni) ya da anne baba çocuğa pratik ev, araba hayvan vs. yapmayı öğretirse; ÇOCUK ŞEMATİK DEVİRDEN KURTULAMAZ.
Bu tür, çocuğa yönelik zararlı davranışlarda bulunmamak gerekir.

5- Somut işlem devri

Yedi yaşından sonra başlar. Bu yaşta eşyalarla birebir deneyiminin sonuçlarını resimlerinde gösterir. Renklerinde daha gerçekçi olmaya başlar. Yine perspektif ve mekan fikri gelişmemiştir. Şematik devrin bir çok özellikleri bu devrede görülür. İnsanların vucut ölçülerinde ya da parçaların birleştirilmesinde daha doğru davranışlar sergiler. Resimlerde kağıt tam olarak dolmaz. Bazı resimlerde dolmuş gibi görünen yerler öğretmenin etkisiyle olur." Her tarafı doldur" diye ısrar edildiğinde arkaya bir renk sürülür.
Bu devirde hiç bir eşya diğerini örtmez.

6- Nesnel Gerçekçi Devir

Bu devre İlköğretimin birinci kademesinin birinci döneminde başlar; (1. 2. ve 3. sınıflar) Çocuğun eşyaya ilgisi artıp; deneyimi geliştikçe resimlerinde de olumlu yönde gelişmeler görülür. Bu nedenle İlköğretimin birinci kademesinde çocuğun deneyimlerinden yararlanmak gerekir. İnsanlardaki hareketlerin resmedilmesi bu devrede başlar ( Çiçek toplayan bir kızın yere eğilmesi gibi)

Dokuz, on yaş (4. 5. sınıflar) döneminde "Objektif Realist" ya da "Katı Gerçekçi" devir başlar. Renk lokal renktir. Işık gölgeden arınmış eşyanın kendi rengidir. İnsanlar hiçbir zaman Ahmet'e Mehmet'e benzemez. Çalışmalar hala görseldir. PROPORSİYON (Vücut oranları) vardır. Yarı gelişmiş bir perspektif mevcuttur.
Bu devirde çocuk sadece öğrendiklerini değil, gördüklerini de yapma telaşı içindedir.

Gördüklerini aynen yapamamaktan kaynaklı bir çekingenlik başlamıştır.
Bazı çocukların resimlerinde bu devirde figürler azdır. Ancak normal bir eğitimle bu sorun giderilebilir.

http://www.mehmetkapcak.com