Dali Dali bakma!

"Dali ile bir deli arasındaki fark nedir? Dali, deli değildir..." Bu sözler bana ait değil. Sürrealizm'in en önemli ressamlarından Dali söylüyor. Anlaşılmayı beklemeyen, yaratıcılığının farkında bir adamın sözleri.

Hep aşçı olmayı isteyen Dali, bu hayalini hiç gerçekleştiremiyor ama 68 yaşında bu hevesini resme döküyor. Ama yemek deyince tam da Dali'den beklenen illizyonlarla karşılaşıyorsunuz. Nasıl mı? Bir balığa bakarken aslında bunun bir kadın olduğu... Ya da bir tabağa baktığını sanırken aslında tabağın kenarlarından sarkan bıyıklar ve size bakan iki gözün olması gibi...

1904 yılında İspanya'da doğan Dali, Madrid'te güzel sanatlar akademisinde disiplinsiz davranışları yüzünden uzaklaştırılıyor. İlk kişisel sergisini 1925'te açan Dali, 1929 yılında Luis Bunuel ile birlikte 'Endülüs Köpeği' filminin senaryosunu yazmak için Paris'e gidiyor. Paris'te, 'Her erkek bir kadınla evlenebilir fakat sadece Gala onun ruhunu iyileştirebilir' dediği Gala'ya görür görmez aşık oluyor. O zaman Sürrealist akımın öncülerinden Paul Eluard'la evli olan Gala, 1933'te Dali ile evleniyor.

'Sürrealizmin ta kendisiyim'

Bundan sonra Dali için Gala'sız bir hayat düşünülemez. Öyle ki, 'Dali bu aşktan sonra ressam olmuştur' denir. Gala, Dali'nin hem eşi hem yol göstericidir. 1948 yılında Sürrealisler grubundan atılır Dali. Belki de yüzden, 'Ben Sürrealizmin ta kendisiyim' der.

Dali, 1967'de Gala için bir şato satın alır ancak, Gala burada yanlız yaşamak ister. Bu arada Dali'nin de hayatına artık Amanda Lear girmiştir. Gala 1982'de ölünce Dali, Gala'nın hayatının son günlerini geçirdiği şatoya yerleşir ve Lear'la bir daha görüşmez. 1989 yılında 84 yaşında hayatını kaybeder.

Daha yakından tanımak için...

Sergiye gelirsek, 'İlahi Komedya', 'Sürrealizm İzleri' ve 'Gala ile Akşam Yemeği' adıyla üç bölümden oluşuyor. 1950'lerde İtalyan hükümeti, Dante'nin 700. doğum günü nedeniyle Dali'den İlahi Komedya'yı resimlemesini ister. Bu bölüm, cennet, cehennem ve araftan oluşuyor. Cehennemde açgözlü, riyakar gibi kötüler cezasını çekiyor. Cennette ise melekler bildiğimiz gibi güzel değil.

Dali'nin resimlerinde 'beni ben yapan' dediği Gala'dan izler var. Bir de Papa'ya bağlığı... Örneğin, 1971 yılında yaptığı 12 adet litografinin hepsinin altında Papa'nın eteğine tutunmuş bir adam görürüz.

Kısacası, Dali'yi daha yakından tanımak için gidin sergiyi görün derim... Tophane-i Amire'deki sergi 26 Şubat'a kadar gezilebilir.