Dogmalı İdeoloji

Çok yönlü ve geniş düşünerek aydınlanmak zahmetli iştir; Çok yönlü sorgulamak insanın aklını karıştırabilir, ruhunu tarumar edebilir. Çapsız bir uzayın merkezinden her yöne 360 derece ışıyan bilgiyle aydınlanmadan kim “aydın oldum” diyebilir ki?

 

Her ideoloji kendini tanımlayan özelliklerini korumak için az çok dogmatiktir. Bir ideoloji sorgulanıp orası burası didiklenip zamanın ihtiyacına göre değiştirilmeye başlandığı an başka bir ideolojiye dönüşerek kendini imha edebilir. Dolayısıyla ideolojiler kalıcı olmak adına dogmatik özellik taşırlar. Dogma, yaşam biçiminin ve bilginin tutuklu hâlidir. İleri, yani ilerletilen demokrasi, bilginin değişime uğratılmasına izin veren özelliğiyle bir ideoloji bağımlısı olmadığından dogmatik değildir.

 

Öte yanda, dogmasız kişi olabilir mi? Olamaz her hâlde; çünkü herkes doğru sandığı bilgiye tutuklu bir yaşam biçimi sürdürür. Ancak düşünürken dogmatik olunmayabilir. Her ne kadar bu zor bir iş olsa da, kişi dogmasız düşünmeyi kendine meziyet yapmayı amaçlamalıdır. Yani düşünürken, doğru sandıklarının aslında kendi dogmaları olabileceği kuşkusunu hep taşımalıdır. Böylece dogmalarını sorgulayabilir olacağından dogmalarıyla var olan fakat dogmasız düşünebilen insan olabilir. Esas olan düşünceyi bir dogmaya kelepçelemekten kaçınmaktır. 

 

Bilgiyi tutuklayıp sabitlediğimiz an o bilgi dogma olur. Aslında bilginin kullanılabilir olması için ortam ve zamana sabitlenmiş bir doğruluk dogması taşıması da gerekir. Ancak, bilginin değişmez kalacağı kanısıyla düşünceyi de tutuklayan zihin en büyük ve sakıncalı dogmasını yapmış olur.

 

Demek oluyor ki, bilgiyi düşünce kancasına asıp sorgulayabilen insan dogmalarıyla yaşamasına rağmen dogmatik değildir.

 

Muharrem soyek