Edep

Ohh nihayet…
En sonunda birileri daha yazmaya başladı şu edep konusunu da…
Zira aylardır sadece ben ve Yılmaz Bey yazmaktan gına gelmişti artık bize..

“Bunca insanın arasında tek biz miyiz yahu edep nedir bilen” diye düşünmeye başladıydık neredeyse…

Demek ki neymiş hanımlar, beyler…
Edebin, ahlakın kuralları herkes için aynıymış.
Hiç değişmezmiş, herkes için geçerliymiş.
Edepsizlik edepsizlikmiş, ahlaksızlık ahlaksızlık.

Bir saygısızlık, seviyesizlik, bir terbiyesizlik yapıldı mı,
Bir iftira, bir hakaret, bir alay
Veya birilerini rencide edici söylemler, küçümsemeler,
Çirkin tutumlar, çirkin kelimeler,
Birilerini karalamalar, kötülemeye çabalamalar,
Zan altında bırakmaya, insanları birileri hakkında kandırmaya çalışmalar,
Birileri aleyhine kulisler, dedikodular,
Kimsenin de öyle hiç de hoşuna giden bir şey de değilmiş.
Rahatsız ediciymiş.

Kimse de böyle şeyler yapanlar hakkında hiç de iyi,  güzel şeyler düşünmezlermiş.
Bunlar değersiz insanlarmış…. isterlerse ağızlarıyla kuş tutsunlar.
Başka bir şeyleri kimsenin başaramayacağı kadar başarabiliyor da olsalar,
Çok güzel yazılar yazıyor da olsalar
Edepsizlerse eğer, ahlaksızlarsa, terbiyesizseler veya kötü niyetli , zarar verici, şeytansalar, duyarsız, özensiz, çirkin, kötücül…
Edeplilerin yanında onlar “sıfır”mışlar.
Asıl makbuliyet edepte imiş, erdemde imiş.
Edep var ise insan, “insan”;
Edep yok ise, hayvan da üstün zaten, hayvan bile değil imiş.

Burada bir senedir yazıyorum, hep bunları vurguluyorum.
Kötüleri sevmiyorum. Kötüler yüzünden ortamı sevemedim, sevemiyorum.
Edebimle edepsizlerin karşısına dikiliyorum.
Geç hadi geçebiliyorsan beni;
Edepsizliğinle yık hadi yıkabiliyorsan edebi.

Öyle ki birilerini hedef alarak, isim dahi zikrederek
G-noktasından dem vurmaktan bile utanmayan, çekinmeyen şerefsizlikler söz konusuydu.
Ve böylesini alkışlayadabilen, provoke de eden başka edepsizler, sinsilikler silsilesi.
Pusulasını şaşırmışlar kitlesi.
Elifi mertek, soytarıyı kral zannedenler zümresi.
Palan vurulursa eşşeğe, kendini at zannedermiş manzumesi.

Şimdilerde de bakıyorum bu bahsettiğim edepsizlikleri yapanlardan kimileri, sanki akıllarına eseni endazeye vurmadan yazıverenler kendileri değilmiş gibi, edeple ilgili yazıları bir de önerilerine ekliyorlar.
Böylesine maskeliler, yüzsüzler, pişkin ve riyakar.
Bırakın edep, hak, had bilmeyi, kendini bilmekten, kendilerinin ne yaptığını bilmekten dahi acizler sintinesi.
E böyleleri olunca ortamda, son günlerde birbiri ardı sıra yazılan edeple, ahlakla ilgili, saygıyı, erdemleri vurgulayan, edepsizlikleri dışlayan yazılara seviniliyor tabii…
Teşekkür ediyorum bu yazıları yazan, biraz geç de olsa sonuç önemli, benimle aynı dirayeti gösterebilen arkadaşlara da…

Yalnız, bu yazılardan birinde mesela edep ve edebiyat ile ilgili olarak da bir mantık hatası yapılıyor.
Edep ile edebiyat arasında bir bağlantı yoktur esasen.
Edebiyat bilenin veya edebiyatla iştigal edenin ille de edepli olacağı gibi bir koşul yok.
Ne edebiyatçılar vardır ki serapa edepsiz!
Küfürbaz şair bile denir bunlara malum.
Mesela Can Yücel…. mesela Neyzen.
Ama edepsiz olmaktan kasıt o değil zaten…
Onun için bu şairlerimizi tenzih ederek söylüyorum ki, asıl demek istediğim şu:
Bir de üstüne ahlaksız ise, yani kendi ahlaksız olmaya da o edepsiz!!

Bir mantık hatası daha…
Blog yazmak ile yazar olmaya soyunmanın da hiçbir alakası yoktur.
Blog yazmanın zaten, köşe yazısından, kitap yazmaktan, hatta günce yazmaktan bile daha farklı, daha geniş soluklu,  daha esnek bir boyutu olduğunu artık bir iyice özümsesek iyi olacak.

Yazar olmak isteyenler, blog yazarak yazı pratiğini geliştirmeye çalışıyor da olabilir belki ama, esasen yazar olmaya hevesi olanların,  bloğun dışında ve ötesinde çok daha başka bir şeyleri aslında öğrenmesi başarması gerekmektedir. Gerçekten “gerçek bir yazar” olmanın mecrasını, eğer bir aysberge benzetecek olursak mesela, blog, o mecranın olsa olsa  suyun üstünde kalan kısmı kadardır ancak.  Ve blog yazanlar arasında hiç de “yazar olmak” gibi bir düşüncenin, hatta öyle bir hevesin dahi zerresi bile olmaksızın yine şevkle istekle yazan ama çok daha farklı amaçlarla, belki çok daha ulvî veya sıradan daha kendileyin amaçlarla yazanlar da vardır. Bu amaçların neredeyse hepsi, çoğu da saygındır. Yazmak zaten saygın bir edimdir. İşte yazanların da yazma ediminin o saygınlığına halel getirmemesi esastır.

Evet, esnek ve çok geniş soluklu bir alandır blog… Onun için birbirimizi, yani blog yazanları çeşitli vesilelerle eleştirirken, insanların yazma tercihlerini, yazma özgürlüklerini, her türlü konu seçimlerinde veya kategori seçimlerinde, hatta yazdıkları yazıların uzunluğu kısalığı veya kullandıkları uslupları açısından kendi tarzlarını,  yazdıkları yazıların hafif ya da ağır yazılar olup olmaması, kurgu, masal, hikaye, hayal, rüya, mizah veya daha ciddi, gerçekçi, hatta bilimsel olup olmaması gibi kıstaslarla sınırlamaya, psikolojik baskı ve dayatmalar uygulamaya, sık sık tekrar tekrar böyle şeyleri vurgulayarak kısıtlamaya, engellemeye çabalayıp, can sıkmaya çalışmanın da ayrıca yine insana bir saygısızlık, hür iradeye bir saygısızlık ve insanın seçim özgürlüğüne ve tercih hakkına bir müdahale, densizlik, işgüzarlık, terbiyesizlik, haksızlık olduğunun da bilincine varılmasında yarar vardır. Ki bunların tamamı ‘mobbing’e girmektedir, yani ‘sosyal kabadayılık’ olmaktadır zaten.

Mesela bir blog yazısı, hiç de edebi olmak zorunda filan da değildir. Yeter ki,  edep, ahlak, hukuk ve en asgari okunabilirlik-anlaşılabilirlik düzeyinde dil ve yazım kurallarına da uygun olup,  ne insana-kişiliklere, ne ahlaka, ne doğrulara, ne de dile, yazıya da saygısızlık - haksızlık ediliyor olmasın.

Dil deyince de, bunda da ayrım iyi ve doğru yapılmalı. Çünkü bazı öyle dilbilgisi kuralları vardır ki ve madem ki artık okurlara da açık bir platformda yazmaktayız, hiç olmazsa onlara bari gerçekten dikkat etmeliyiz, doğru yazmalıyız.  En azından mesela “-de” eki gibi, işte onu doğru kullanmadınızmı resmen anlam kaymasına da neden olduğundan yazıya da, dile de, okuyucuya da eziyet olur. Yani  farkında bile olmadan o da yine bir tür saygısızlık olur. “-de” eki, o şeye dahil, o şeyin içinde anlamında ise o kelimeye bitişik yazılır; mesela “burada”, “çantamda”, “yazımda” derken, buranın - çantanın - yazının içinde anlamını taşır ve bitişik yazılır. Fakat “dahi” anlamında, yani bir şeyin yanısıra veya ilaveten bir başka şey “daha” anlamında kullanılacaksa, mesela şunun yanısıra “o da”, “bu da”… vb. veya “nasıl ki kalem getiriyorsan ‘silgi de’ getirmelisin; kitap da, defter de getirmelisin“ derken, ayrı yazılır…. ya da “bunları yüzüne söylediğim gibi ‘yazımda da’ belirtmiştim” derken mesela, yazımın içeriğinde-içinde belirtmiştim anlamında olmak üzere ilk  ‘-de(da)” eki bitişik, ama hemen sonra gelen ise ‘dahi’ anlamını taşıdığı için ayrı yazılır.  Yani, hem söylemiş, hem de "buna ilaveten" bir de yazmış çünkü, bunu ifade etmektedir.

Ama bunun dışında anlam yitimine neden olmayacak kadar nispeten daha önemsiz, zararsız veya etkisiz sayılabilecek dilbilgisi ve noktalama kuralları veya kelime yanlışları için ya da yazarken sehven oluşan bir takım yazım hataları için, elbisenin yüzünü bırakıp, astarıyla da uğraşılmamalıdır. Bir yazının içeriği-özü, yazıyla ne dendiği, o yazının şeklinden daima çok daha öncelikli ve önemlidir. Gerçi pek tabii ki yeri geldikçe şekille, dille ilgili hataları da düzeltelim, doğrusunu da bildirelim haliyle ama, bunu yaparken  yazarı rencide etmeden, amacı kaybetmeden,  şahsiyete yönelik bir saldırı haline getirmeden bu düzeltmelerin yapılmasına özen gösterilirse, doğaldır ki yazar da bunu düzeltmeye daha bir istekle özen gösterecektir. İyi niyet de zaten bunu gerektirir.

Bir de tabii insanları yanlışa, yanılgıya yöneltici, yanlış şeyleri doğru zannetmeye, olmayan şeyleri olmuş, öyle olmayanı sanki öyle imiş gibi zannettirmeye veya yanlış ve zararlı yönde provoke etmeye yönelik olmamalıdır da yazılar. Hele de birilerinin aleyhine kasten, bile bile haklarında yersiz ve yanlış istifhamlar yaratarak insanları ajite etmeye, kandırmaya yönelik yanıltıcı yazılar, zaten ahlaksızlık-kötülük sınıfındadır.

Ortamla ilgili, daha doğrusu işte böyle şeyler yapabilen insanlarla ilgili sıkıntılar bir süredir yine içimde birikiyordu, canım yazmak istemiyordu. İster istemez özellikle de şahsiyete yönelik çirkinlikler, birtakım terslikler, eğriyi doğruyla karıştırmalar, yanlışa tepksiz kalmalar, yanlışı kınayıp doğruyu savunacağına, neredeyse doğruyu kınayıp, yanlışı-ahlaksızı-kötüyü hoşgörmeler hatta alkışlamalar gibi hiç olmayacak şeyler, haksızlıklar, ayrımcılıklar, gruplaşmalar, saptırmalar gözlemlendikçe içinden gelmiyor insanın haliyle. Ama şu son yazılarla bulutlar sanki biraz dağılır gibi oldu… burada bir senemin dolmasına bir hafta kala benim de bunlar döküldü işte gönlümden bilincimden…

Çok daha güzel, huzurlu, edep-erkan içinde, saygı-sevgi ile mamul nice paylaşımlara diyorum yazarlarımıza…

Her ne kadar bazı “blogçu”lar,  tepeden bakarcasına yok üleşimciydi veya “paylaşımcı- yazar” ya da “yazan-yazar” ayrımı yapma gafletine dahi düşebilmekteyse de ‘halâ’ ve hem bunların arasından, hem de yeni türeyen başka bazıları bile, artık ne zaman olmuşlarsa kimbilir, kendi yazılarındaki hatalarına ve yaptıklarına bakmadan bir yazı “otorite”si  veya insan sarrafı  ve de “en iyi-doğru” olduklarını  sanmaktaysalar ‘tek’ kendilerini ve kendinden saydıklarını, zaman içinde onlar da işin şirazesini elbet öğreneceklerdir diliyorum. Zira bizler "hepimiz birlikte" MB Blogger’ları olarak başlıbaşına TEK bir grubuz zaten.

Nice değerli, doğru yazılara, tutumlara…



Filiz Alev
21.02.”12