Engellilere yönelik yayıncılık (5. Ulusal Yayın Kongresi Bildirimiz)

Günümüzde kitabın okuyucuya ulaşmasını sağlayan her kime sorarsanız sorun aynı cevabı alacaksınız: Türkiye’de kitap okunmuyor. Bu bağlamda hem yazar, hem yayıncı hem de satıcı şikâyetçidir. Türkiye’de kitap okunma oranı, diğer gelişmiş ülkelerle kıyaslandığında, bir hayli geride olduğu görülür. Engellilere yönelik yayınlara şöyle bir göz attığımızda durumun daha da vahim olduğunu görebiliriz.

Gelişmekte olan ülkemizde toplam nüfusun yüzde 12.29’u engellidir. Bu orana dayanarak yaklaşık olarak 8.5 milyon engelli olduğu tahmin ediliyor. Özel Eğitim gerektiren birey sayısı ise ortalama 500 bin civarındadır. Özel eğitime gereksinimi olan birey sayısı çok olmasına karşın, standartlara uygun eğitim (ortalama haftada 30 saat) alan birey sayısı ise 1/10 civarındadır. Özel eğitim kurslarında (Rehabilitasyon merkezlerinde) haftada ortalama 2 saat eğitim alan bireylerin sayısı her ne kadar 200 bin civarındaysa da bu verilen eğitim bireyin gelişme göstermesi için yeterli görülemez.

Günümüzde özel eğitim alanında çalışan eğitimcilerin sayısı 30 bini geçmektedir. Bu sayının çok az bir kısmı (en fazla 5 bin) özel eğitim ile ilgili bir alandan mezun olmuştur. Geri kalan çalışanların eğitimleri farklı branşlardandır. Gerek özel eğitim dışından gelip özel eğitim alanında çalışan eğitimcilerin, gerekse özel eğitim alanında mezun olmuş eğitimciler, gerekse öğrenimleri henüz devam eden eğitimci adayların, nitelikli eğitimciler olabilmeleri ve öğrencilere daha etkin bir eğitim vermeleri için sürekli kitap okumalı ve bu yöndeki gelişmeleri takip etmelidirler. Özel eğitimde, özel gereksinimli bireyler için belirlenmiş amaçların kısa sürede gerçekleşmesi için aile bireylerinin de eğitimde aktif olarak rol almaları gerekmektedir. Ne yazık ki, hem eğitimciler hem de aileler istendik düzeyde kitap okumamaktadırlar. Zaten eğitimcilerin gelişmelerine katkı sağlayabilecek ve ailelere rehber olabilecek yeterli sayıda kitap, dergi vb kaynaklar bulunmamaktadır. Türkiye’de özel eğitim ile ilgili yayınlara baktığımızda çok sınırlı olduğunu görebiliyoruz. Bu noktada iki temel sorun bulunmaktadır; birincisi yeterince kitap yazılmaması, ikincisi ve en önemlisi ise yayıncıların özel eğitim kitaplarına sıcak bakmamalarıdır; bunun başlıca nedeni ise, özel eğitim kitaplarının kâr sağlayacak düzeyde satış yapamamasıdır.

Gunilla Gerland, otizmi büyük oranda açmış ve yaşama öyküsünü anlattığı “Gerçek Bir İnsan” adlı kitap büyük bir yayınevi tarafından 2000 yılında 2 adet basılmıştır. 2006 yılında yayınevinden söz konusu kitabı aldım ve gerçekten bu alanda çalışan herkesin okuması gereken bir kitap olmasına karşın 6–7 yılda ilk baskısı satılabilmiş ve yeni baskısı bir daha yapılmamıştır. Buna benzer çok sayıda değerli kitap basılmış, yeterli ilgi göremeyince bir daha yeni baskısı yapılmamış. İvar Lovaas’ın kitabı 1000 adet basılıyorsa ve bu da 3–4 yılda satılıyorsa okunma oranının ne denli düşük olduğunun açık göstergesidir. Okunma oranının düşük olması yeni kitapların basılmasını da engellemektedir.

Okunmanın yeterli olmamasının bir nedeni de kitap fiyatlarının biraz yüksek olmasından kaynaklanabilir. Aslında engellilere yönelik kitapların devlet tarafından desteklenmesi gerekmektedir. Bununa yanında kdv alınmaması, yayın, dağıtım ve satış sürecinde vergiden muaf tutulması gerekmekte, ayrıca devlet tarafından alınıp ailelere ücretsiz verilmelisi gerekmektedir. Böyle bir durumda yayıncı da memnun kalacak satıcı da. Bu da yeni kitapların yazılması için motive edici bir etken olacaktır.

Daha geçen yıla kadar özel eğitim okullarında öğrencilerin çantalarında taşıyabilecekleri bir kitapları bile yoktu. MEB tarafından basılan eğitim uygulama ve iş merkezi okullarına yönelik ücretsiz olarak ders kitapları basılarak dağıtılmış olup, bu kitapların hala ihtiyacı karşılayacak düzeyde olmadığı kanaatindeyiz. Otistiklere yönelik okullarda ise; OÇEP kitabı Onun yanında 2001 yılında basılmış öğretmen el kitabı bulunmaktadır. Bu okullarda karşılaşılan sıkıntı ise teorik bilgilerin yanı sıra uygulama konularında bir eksiklik görülmektedir. Teorik bilgiler yeterince mevcut olup, esas zorlanılan kısım uygulama alanında görülmektedir. Ya da şöyle özetlersek teorinin pratiğe dökülmesinde izlenen yollar ve yöntemlerde eksiklikler sık görülmektedir. Örneğin bütün malzeme var.Yağ, un, ocak, irmik, Ustada var. Ancak Onları bir araya getirecek güzel bir helva yaptıracak pratikler eksiktir. Onun için öğretmenlere yol gösterecek el kitaplarının olması şarttır.

Özel Eğitim sınıflarında eğitim gören görme, işitme ve hafif zihinsel engellilere yönelik eğitim verilen okullarda ise 1 senedir, normal ilköğretim okullarında ki uygulanan müfredat -Toplumsal Uyum Becerileri Dersi hariç- zorunlu olarak uygulatılmaktadır. Bu da bütün öğretmen ve öğrencilere inanılmaz sıkıntılar doğurmuştur. Örneğin; daha okumaya geçememiş 6. sınıf hafif zihinsel engelli bir öğrencinin normal 6. sınıf ders kitaplarıyla dersin işlenebilmesi yürümesi imkansız bir hal almaktadır. İşitme engelli çocuklarda, işitememe problemlerinden dolayı, normal çocuklardan 10 adım geriden başlamakta, algılama problemleri, anlama yetersizliği, yordama yoksunluğu ve daha bir çok problem işitme yetersizliği ile ortaya çıkmaktadır. İşitme problemi olan bu çocuklar daha ön beceri ve kavramları edinememişken, yaşantı eksikliği kavrama düzeyinde problemleri varken neden normal çocuklarla aynı kefeye konulmaktadır. Ders öğretmeni işleyeceği konuların sadece başlıklarını vermek durumunda kalmaktadır. O halde işitme engelli çocuklara normal ilköğretim ders kitapları verilmesi çok sakıncalı ve gereksizdir. Özel eğitme muhtaç bireyler için her engel grubuna yönelik eğitim programları ve müfredat düzenlemeleri yapılmalı ve bu program ve müfredata uygun ders materyalleri ve yayınları hazırlanması zorunludur.

Aynı sorunlar Görme Engellilerde karşılaşılmaktadır. Görme engellilere yönelik ders kitaplarının braille olarak hazırlatılması gerekmektedir. Günümüzde bu işlem, oldukça kolay bir şekilde yapılmaktadır. Türkiye’de ders kitapları braille olarak, Milli Eğitime bağlı Göreneller İlköğretim Okulu matbaası ve Altı Nokta Körler Eğitim ve Kültür Merkezinde bulunan matbaa tarafından hazırlanabilir. Öncelikle tercih edilmesi gereken sistem, ders kitaplarının ya da notlarının braille hazırlatılmasıdır. Bunun yanı sıra kitap veya notların kasete okutulması sağlanmalıdır. Bunun için de gönüllü kişilerden yararlanılabilir.

Engellilere yönelik yayıncılıkta en büyük eksikliklerden biride aile eğitimine yönelik yayınların olmamasıdır. Engelli eğitimi ilk önce aile de başlamaktadır. Aile bir eğitimciye bir okula ulaşıncaya dek çok zaman kaybedilmektedir. Onun için ilk başta yapılması gerekilende ailelere yönelik eğitici el kitapları basılmalı ve dağıtılmalıdır. Birçok aile çocuğunun engelinden habersiz yıllarca geç teşhis sebebiyle büyük sorunlar yaşanmaktadır. Teşhisi olan ailelerde bilinçsiz davranabilmektedir. Onun içindir ki aile eğitimini desteklemeli, ailelere verilen eğitimler arttırılarak ailelere yönelik kitaplarda hazırlanmalıdır.

Bir diğer husus; Engelli bireyler şahsi olarak hazırladıkları şiir kitapları, romanlar, yazılar, hikaye vb. yayınları maddi yetersizlikten dolayı bastırabilecek yayın evi bulmada zorlanmakta, hatta çalışmalarını noterden tasdik ettirecek parayı bile bulamamaktadırlar. Bu türdeki engelli insanlara teşvik edici çalışma ve destekler verilmelidir. En azından engelli bir bireyin basılı bir yayınının çıkarttırma şansına ulaşması, o bireyin hayata tutunmasını ve bakış açısını büyük ölçüde değişmesine vesile olacaktır.

Son birkaç aydır özellikle hafif zihinsel engelli bireylere yönelik özel eğitim öğretmenleri tarafından bireysel olarak hazırlanılıp, yayım evleriyle anlaşılarak satılan özel eğitim kitaplarının çok talep görmesi bu kitaplara yönelik ihtiyacın nedenli çok olduğunu öne çıkarmaktadır.

Özel ve resmi özel eğitim kurumlarında kullanılan yardımcı kaynak ve kitapların büyük bir kısmı, okul öncesi eğitimi için geliştirilmiş kaynak ve yayınlardan oluşmaktadır.

Ülkemizde son yıllarda, özel eğitim çalışmaları önemli gelişmeler kaydetmiştir. Her geçen gün biraz daha gelişeceğine ve bu alanda yeni ve önemli yayınların olacağına inanıyoruz. Bu gelişmeler, devlet desteğiyle hızlı bir ivme kazanacaktır.

Öncelikli olarak, engel gruplarına göre açılmış özel ve resmi kurumlardaki öğrencilerin gereksinimini karşılayacak ders kitapları ile yardımcı kaynakların hazırlanıp ücretsiz olarak bu kurumlara dağıtılmasıdır. Daha sonra öğretmen ve öğretmen adaylarının gelişimlerini destekleyen kaynakların çoğaltılmasıdır. Son olarak ailelere rehberlik edebilecek yayınların basılması ve ailelere ücretsiz dağıtılmasıdır.

ÖNEMLİ NOT; Türkiye'de ilki 70 yıl önce düzenlenen yıllar sonra yapılan 5.ULUSAL YAYIN KONGRESİ 4-5 Aralık tarihlerine Ankara'da gerçekleşti. Ele alınacak konu başlıkları'ndan biriside 'Engelilere yönelik yayıncılık'' tı. Sitemizle irtibata geçen yetkiililer toplantıda sunacakları bildiri konusunda bizlerden destek istemiştir. Bizde tüm ülkemizde bu konuda ki sorunları ele almak için üyemiz ve bu konuda destek olacaklarla irtibata geçtik. Bizlere bu konuda yazı gönderek destek olan başta ÇETİN ÖZBEY'e, EDİBE POLATLI'ya, AYHAN ARSLAN' a ve ismini yazamadığım bir çok bu işe gönül veren arkadaşlara sonsuz teşekkürlerimizi sunarız. Bildirinin sonucu olarak Bildirimizi hiç değiştirilmeden Kongrede ele alınmış ve takdirle karşılanmıştır. Devlet arşivlerine (KÜLTÜR BAKANLIĞI )geçen bu bildirimizin sonucu zamanla düzenlemeler yapılarak tüm Engellilerimiz adına çok önemli kazanımlar olarak dönecktir. Bu makaleyi sitenizde ve ilgili her yerde yaınlamak için lütfen sitemizi (http://www.zihinengelliler.com/undefined/ ) bu notla beraber kaynak gösterek yayınlayabilirsiniz..

5. Ulusal Yayın Kongresi Sonuç Bildirisi;

MADDE 6- Engellilere Yönelik Yayıncılık

• Mevcut eğitim-öğretim programları engellilere de hitap edecek bir yaklaşımla uyarlanıp geliştirilmelidir. Bu programlara uygun ders materyali ve yayınlar hazırlanmalıdır. Engellilere yönelik kitapların yazımı, basımı, dağıtımı ve satışı devlet tarafından desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi daha fazla eserin engellilere yönelik bir kopyası hazırlanmalıdır.

Kemal Önder DEMİRKOLLU

Zihin Engelliler Sınıfı Öğretmeni

05052511377
ozelegitim@hotmail.com
language=" type="text/javascript" javascript?=""> ' ); document.write( addy_text83512 ); document.write( '<\>' ); //>\n zihinselengelliler@hotmail.com language="JavaScript" type="text/javascript"> Bu e-Posta adresi istek dışı postalardan korunmaktadır, görüntülüyebilmek için JavaScript etkinleştirilmelidir language="JavaScript" type="text/javascript"> ' ); //>