Fıtıklar

Fıtık, karın içi organlarından bir veya birkaçının karın derisindeki normal dışı bir delikten tamamen veya kısmen karın zarını (periton) önüne katıp dışa doğru çıkması olarak tarif edilebilir. Şişkinlik, kabarıklık şeklinde ele gelir. Fıtıklar doğuştan olabildiği gibi, travmatik (kaza sonucu), ağır kaldırma, şiddetli öksürük, kuvvetli ıkınma sonucunda veya karın ameliyatlarından sonra ameliyat yerinde oluşabilir. En çok kasıkta ve göbekte görülür. Diafragma fıtığı dıştan görülmez; karın boşluğu ile göğüs boşluğunu ayıran ve midenin üst tarafından geçen zarın zayıf yerlerinden mide veya bağırsakların göğüs boşluğuna geçmesi şeklinde tanımlanır.

Fıtık bir şişlik şeklinde görülür. Bu şişlik yerine itilebilir veya itilemez. Şişlik akut, yani aniden gelişebildiği gibi uzun seneler devam eden ağrısız, bazen kendiliğinden içeri karına giren veya girmeyen şekliyle karşımıza çıkabilir. Bu şişliğe fıtık kesesi de denir. Eğer içindeki organların damarlarında sıkışma, ezilme olmaz, beslenme normal olursa kişide herhangi bir şikayet olmayabilir. Kan dolaşımı durursa ağrı başlar, ameliyat edilmezse sonuç kötüye gider.

Fıtıklar her iki cinste de görülebilir; görülme sıklığı erkeklerde kadınlardan daha fazladır. Kasık fıtığının bir diğer şekli, femonal fıtık denen ve kasıktan biraz aşağıda bacağın üst kısmını oluşturan kemiğin (femur) üst ucunda görülen fıtıktır. Bu fıtık diğerlerine göre daha serttir.

Göbek Fıtığı : Göğüs kemiği ile göbek arasında veya göbek çevresinde cilt altında fındık, ceviz büyüklüğünde sertlik şeklinde hissedilir. Ağrı yapar. İyi muayene edilmezse mide ağrısı ile karıştırılır. Yanlışlıkla ülser-gastritis tanısı konabilir.

Ameliyat Sonrası Fıtıkları (insizyon fıtıkları) : Hastanın travma veya mide, bağırsak ameliyatı sonucu karnı açılmıştır. Ameliyat bölgesindeki kesi yerinde, kesi yeri henüz tam kapanmamışken ağır kaldırma, öksürme sonucu açılma olur. Cilt açılmıştır veya cilt sağlamdır, daha alt kısımlar açılmıştır. Deri altında kabarıklık vardır.

Fıtıkların tedavisi ameliyat ile olur. Ancak doğuştan olan fıtıklarda dört yaşına kadar kendiliğinden iyileşme olabilmektedir. Ameliyat olamayacak derecede etki eden bir başka hastalığı olanlar, fıtığı karın içinde tutacak bağ veya protez kullanabilirler ise de bu durum pek pratik değildir.

Diafragma Fıtıkları : Diafragma, göğüs boşluğu ile karın boşluğunu birbirinden ayıran bir zardır. Göğüs ve karın içindeki organları birbirinden ayırır. Bu zardaki doğuştan, travma veya iltihap sonucu oluşan delikten genelde karın içi organlarından göğüs boşluğuna geçişler olur. Doğuştan olanlara genelde yeni doğan çocuklarda rastlanır. Küçük fıtıklar, çocuk büyüdükten sonra fark edilebilir. Geniş fıtıklarda, doğum sonrası solunum-dolaşım bozulması sebebiyle ölüm olabilir. Fıtık, erken fark edildiğinde ameliyatla tedavi edilebilir.

Travmatik Fıtıklar : Delici yaralar-kurşun, bıçak yarası, künt travma, yüksekten düşme, enfeksiyon nedeniyle zarın yıpranıp delinmesi sonucu oluşan fıtıklardır. Sağ tarafta karaciğer, üstündeki zarı kısmen koruduğu için fıtık oluşumu sol tarafta daha sıktır. Karnın üst kısımlarında ve göğüste ağrı, nefes darlığı, nabzın hızlı atışı, zaman zaman kusma görülebilir. Fıtık, röntgen-ultrason ile teşhis edilip ameliyat ile tedavi edilir. Burada en sık görülen fıtık, mide fıtığıdır; yemek borusunun diafragmayı geçip mideye indiği kısımdan, midenin bir kısmının göğüs boşluğuna geçmesi ile oluşur. Yetişkinlerde daha çok görülür. Yeni doğan çocuklarda da görülmektedir. Yetişkinlerde en önemli sebep kısa boy-aşırı şişmanlık birlikteliğidir. Kadınlarda gebelik mide fıtığına zemin hazırlar.

Travma : Trafik kazalarında şoförün karnının şiddetle direksiyona çarpması sonucu sık görülür. İki elinde ağırlık taşıyan insanlarda görülebilir. Şiddetli ıkınma ile de karın içi basıncı artar, diafragmayı zorlar. Bazen belli bir şikayet yoktur. Check-up muayenesi veya başka bir hastalık nedeniyle tetkikler esnasında meydana çıkabilir. Şikayet genelde karnın üst bölgesinde görülüp eğilince artan bir ağrıdır. Her iki yana yayılan ağrı, yemek yemek ile artar. Ağıza doğru gelen yanma, göğüs kemiği arkasında yanma, geğirme en sık görülen şikayetlerdir. Şikayetler ayaktayken azalır, yatınca veya öne eğilince artar. Midede devamlı şişkinlik hissi vardır; geğirme sıktır. Röntgen filmi ve ultrason ile kesin tanı konur. Fıtık, ameliyat ile tedavi edilir.