Fotoğraf derneklerinin gelişimi ve federasyon

Türkiye'de fotoğraf derneklerin gelişimi ve federasyonun kurulma süreci:

Osmanlı döneminde fotoğrafla ilgili çalışmaların, etkinliklerin varlığı bilinmekle birlikte, Cumhuriyet dönemine kadar hiç bir fotoğraf derneğinin varlığına rastlanmamaktadır.

Cumhuriyet dönemi ile birlikte her alanda olduğu gibi sanat ve kültüre de büyük ilgi başlamıştır. 1932-1950 yılları arasında, yurt çapında (63 ildeki 478 adet ) Halkevleri; şehirlinin, köylünün bir arada bulunduğu ve bilginin, sanatın, kültürün paylaşıldığı yerlerdi. Bir neslin harmanlandığı Halkevlerinde ulusalcı, bilinçli ve kültürlü insanların yetişmesinde önemli katkılar sağlanmıştır. Halkevlerinde fotoğraf çalışmalarına da yer verilmiş, kurslar, sergiler ve yarışmalar düzenlenmiştir. Fotoğraf tarihimize önemli katkılarda bulunmuş bir çok kişi bu kurslardan yetişmiştir. Halkevlerinin kapanması ile ortada kalan insanlar daha sonraları kurulacak olan derneklerin kurucuları olmuşlardır.

Ülkemizde fotoğraf derneklerinin kuruluşunda ve fotoğraf sanatının gelişiminde en önemli katkıya sahip olan Şinasi Barutcu (1906-1985) yurt dışında eğitim görmüş, Halkevlerinde fotoğraf eğitimi veren ve fotoğraf etkinlikleri yapan, aynı zamanda Gazi Eğitimde fotoğraf öğretmeni olan bir kişiydi. Türkiye’de ilk fotoğraf derneği Şinasi Barutçu önderliğinde 1950 yılında Ankara’da TAFK( Türkiye Amatör Fotoğraf Klübü) adıyla kurulmuştur. Şinasi Barutcu önderliğindeki dernek yurt içinde başarılı çalışmaları ile birlikte yurdışı ilişkilerinde aşama göstererek 1958 yılında FIAP’a üye olur. Daha sonra Şinasi Barutcu’nun önerileri ile 1959 yılında Trabzon’da Amatör Foto Klübü kurulur. Şinasi Barutcu’nun 1973 yılında kaleme aldığı notlardan yeni dernek kurma çabalarının altında “Türkiye Foto Dernekleri Milli Federasyonu” kurma isteği ve özlemi vardı.

İstanbul Halkevlerinde fotoğraf çalışmalarını sürdüren Nurettin Erkılıç (1926-1983) Halkevlerinin kapanması ile yeni bir arayışa girerek, 29/11/1959 tarihinde 6 arkadaşı ile birlikte “Erenköy Amatör Foto Klübü” nü kurmuştur. 1962 yılında adını İFSAK (İstanbul Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği) olarak değiştiren dernek bugün yaşayan en eski fotoğraf derneğidir. 1977 yılında Ankara’da AFSAD (Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği) ve 1979 yılında Adana’da AFAD (Adana Fotoğraf Amatörleri Derneği ) kurulmuştur. Yıllar içinde 40 civarında dernek kurulmuş olmasına karşın bugün Anadolu’nun dört bir yanında yirminin üzerindeki fotoğraf derneği çalışmalarını sürdürmektedir. Bu sayıya yenileri eklenmekte, toplam üye sayıları ise 2000’lere ulaşmaktadır.

Amatör dernek sayısının ve fotoğraf çalışmalarının artması ile İFSAK Başkanı Mehmet Bayhan önderliğinde AFAD’dan Sefa Ulukan ve Abdülkadir Kaçar, AFSAD’dan Kemal Cengizkan bir araya gelerek Türkiye Fotoğraf Dernekleri Federasyonu kurma çalışmasına başlamışlardır. Federasyonun taslağı hazırlanmış, organizasyon ve çalışma şekli belirlenmiştir ki 12/Eylül/1980 darbesiyle çalışmalar durmuş, dernekler kapatılmıştır. 1982 Anayasası ise Federasyonlaşma için “kamu yararına en az üç dernek” olması koşulu aramakta, “Kamu yararına çalışan dernek” olma kararını ise Bakanlar Kurulu vermektedir. Kamu yararına dernek statüsü kazanmak için bugüne kadar ki başvurulardan yalnızca Ankara’daki AFSAD olumlu yanıt almış ve Kamu Yararına çalışan dernek sayılmıştır.

Fotoğraf Sanatı Federasyonu (TFSF)’nun Kuruluşu

2003 yılında nihayet, Türk fotoğraf dünyasının bir düşü gerçekleşti ve Türkiye’de ilk defa bir sanat dalı federasyonuna kavuştu. Uzun yıllardır kurulması için büyük çaba harcanan ve değiştirilen yeni Medeni Kanunun 2002 yılının başında yürürlüğe girmesi ile başlatılan çalışmalar tamamlanmış ve Fotoğraf Sanatı Federasyonu (TFSF), 30 Mayıs 2003 tarihinde tüzel kişiliğine kavuşmuştur. Federasyonun kuruluşuna 15 Dernek katılmış, ancak daha sonraki katılımlar ile üye dernek sayısı 19’a ulaşmıştır. Federasyon çatısı dışında olmayan fotoğraf derneği sayısının ise 8 civarında olduğu sanılmaktadır. Sonradan kurulan ya da kurumsallaşmasını tamamlayan dernekler de Federasyona katılma talebinde bulunmaktadır. Federasyon bir yandan üye derneklerin kurumsal yapılarının gelişmesini ve üye alt yapılarının güçlenmesini desteklemeye çalışırken diğer yandan da dernekleşmenin artmasını ve güçlenmesini de sağlamaya çalışmaktadır.

1987 yılından bu güne kadar önce FDÇK (Fotoğraf Dernekleri Çalışma Kurulu), sonra TFDB (Türkiye Fotoğraf Sanatı Dernekleri Birliği) adları altında birlikteliklerini ve çalışmalarını sürdüren Fotoğraf dernekleri, Federasyonlarına kavuşmanın ardından 16 yıllık Birlik deneyimi ve kazandığı resmi sıfat ile artık daha güçlü ve sistemli olarak Türk Fotoğrafının gelişmesi, geniş kitlelere ulaşması, Ulusal ve Uluslararası platformlarda daha etkin temsil edilmesi için çalışmalarına devam etmektedir.

Fotoğraf Sanatı Federasyonu kuruluşunun ardından kendi kurumsal yapısını oluşturma çalışmalarıyla birlikte, uluslararası fotoğraf camiası ile de ilişkilerini başlatmış ve FIAP ‘a üye olmuş, diğer uluslararası federasyon ve kuruluşlarla temasa geçmiştir. FIAP üyeliğini takiben de uzun süredir sorunlu biçimde duran FIAP ünvanlarının verilmesine düzenleme getirilerek, bekleyen başvurular toparlanmış ve FIAP nezdinde başvuruların sonuçlandırılması sağlanmıştır. FIAP’ın 2004 ve 2006 yıllarındaki Genel Kurul Toplantılarına katılım sağlanarak, ülkemiz fotoğrafının FIAP nezdinde temsili gerçekleştirilmiş, 2010 yılında gerçekleşecek Genel Kurulun ülkemizde yapılması için ön başvuruda bulunulmuştur. 2008 yılındaki Genel Kurulda ise 2010 Genel Kurulunun hangi ülkede toplanacağı karara bağlanacaktır.

Fotoğraf Sanatı Federasyonu (TFSF)’nun hedefi; fotoğrafın gerek belge, gerekse sanatsal boyutunu kullanarak, toplumumuzda bakan değil gören nesiller yetişmesine katkıda bulunmak, Türkiye’de fotoğraf sanatının gelişmesi ve güçlenmesi için yapılacak çalışmalara öncülük etmek, Uluslararası ortamlarda Türkiye’yi başarı ile temsil etmektir.

Fotoğraf Sanatı Federasyonu (TFSF) üyesi Derneklerimiz:

AFAD Adana Fotoğraf Amatörleri Derneği

AFSAD Ankara Fotoğraf Sanatçıları Derneği

ANFAD Antalya Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği

BANFAD Bandırma Fotoğraf Amatörleri Derneği

BASAF Balıkesir Sanat Fotoğrafçıları Derneği

BUFSAD Bursa Fotoğraf Sanatı Derneği

EFOS Erciyes Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği

E-FOT Edirne Fotoğraf Sanatı Derneği

EFSA Ege Fotoğraf ve Sinema Amatörleri Derneği

FOTOFORUM Fotoğraf Sanatı Derneği – Trabzon

FOTOGEN Fotoğraf Sanatı Derneği – İstanbul