Gazalcı'nın kitabına yazdığı önsöz

KİTAP İÇİN…

Köy Enstitülüler, Orhan Veli Kanık’ın dediği gibi “Ellerinde nasır, yüzlerinde nur/ Yarına ümitle yürüyenler”di. 

Üretim içinde eğitildiler, yaşamları boyu ürettiler. Doğa yasası gereği birer eğitim yıldızı gibi bir bir ayrılıyorlar aramızdan.

Bugüne değin Köy Enstitüleri için çok yazıldı, çok söylendi, belgeseller yapıldı. Dernekler, vakıflar kuruldu, üniversitelerde araştırma merkezleri açıldı.

Aradan bunca zaman geçmesine karşın Köy Enstitülerine karşı duyulan bu yoğun ilginin, bilimsel çalışmaların iki nedeni olsa gerek.

Birincisi, Köy Enstitüleri sisteminin alışılmış eğitim sistemlerinden ayrı olarak her yönden iyi düşünülmüş, insan doğasına uygun, özgürlükçü, üretici, özgün bir sistem olması; ikincisi, yerine konan ezberci, eleyici eğitim sisteminin çöküşü, onu aşan bir eğitim sisteminin ortaya konmamasıdır.

1967 yılından beri sayısız Köy Enstitüsü etkinliklerine katıldım. Bu etkinliklerin çoğunda konuşmalar yaptım, gazetelerde, dergilerde Enstitülerle ilgili yazılar yazdım. Köy Enstitülü öğretmenlerden sayısız dostum oldu.

Sistemin yetiştirdiği yazarların kitaplarını okudum. Birçoklarıyla TÖS’te, TÖB-DER’de, Eğit-Der’de, partilerde (CHP-SHP) birlikte çalıştım. 

Gördüm ki her Köy Enstitülünün çok özgün gözlemleri var. Köy Enstitüleri üzerine ne denli çok yapıt verilirse verilsin, bir şeyler yine eksik kalıyor.

Her Köy Enstitülü, yaşadıklarını, duyduklarını ancak en iyi kendisi anlatabilir. Bu düşünceyle 1990’lı yılların başından başlayarak değişik Köy Enstitülerini bitirenlerle bir anket çalışması yaptık. İşte Köy Enstitüleri Sistemi, Mezunları Üzerine Bir Araştırma kitabı böyle doğdu.

Amacımız, birinci ağızdan Köy Enstitülüleri ve Köy Enstitüleri sistemini anlamaya çalışmaktır.

İyi niyetli çabalarımıza karşın eksiklerimiz, ulaşamadıklarımız, unuttuklarımız olduğunu biliyorum.

Bu çalışmaya temel oluşturan soru formunu dolduranların bir bölümü ne yazık ki bugün aramızdan ayrıldı. Onları saygıyla anıyoruz.

İlerde bu çalışmanın Köy Enstitüleri konusunda araştırma, inceleme yapacaklara iyi bir kaynak olacağını umuyoruz.

Kitabın yazılmasında en büyük destek yeğenim Dr.Sevgi Adak’tan geldi. Sevgi, soru formunun hazırlanmasından tabloların oluşturulmasına ve değerlendirilmesine her aşamada bu araştırmaya büyük emek verdi. Teşekkürden öte Sevgi’nin katkısını belirtmeyi bir borç bilirim.

Kitap aslında Köy Enstitüleri ruhuna uygun olarak imece yöntemiyle ortaya çıktı.

En büyük teşekkürüm, elbette anket formunu büyük bir titizlikle dolduran, bize ulaştıran Köy Enstitülüleredir.

Bizi kırmayarak önsöz yazıp kitabı zenginleştiren Dr. Engin Tonguç’a teşekkür ederim. Ayrıca Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı, Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneğive Eğit-Der yöneticileri de bu anketlerin olabildiğince çok Enstitülüye ulaşması için çabaladılar, onlara da gönülden teşekkürlerimi sunuyorum.

Anketin kapalı uçlu sorularını Yönelim Araştırma şirketi değerlendirdi ve tablolaştırdı. Araştırmanın farklı aşamalarında karşılık beklemeden sundukları destek ve öneriler için Yönelim Araştırma’nın çalışanları ile yöneticileri Ali Eşref Turanve Çimen Turan’a, kitabın son halini okuyan ve yorumlarını paylaşan Ömer Turan, Dr. Nimet Okan, Fatma Gülgör, Mutahhar Aksarı, Av. Sabri Kurt, oğullarım Cemalve Can Gazalcı’ya, Bilgi Yayıneviyöneticilerine ve editörü Biray Üstüner’e çok teşekkür ederim.

Yaşayan, aramızdan ayrılan bütün Köy Enstitülülere, kuruluşunun 75. yılında bu kitapla yine Orhan Veli Kanık’ın dediği gibi “Bir selam uçuralım.”

Mustafa Gazalcı

Temmuz 2015