Gerçek Usulde Gelir Vergisi Beyannamesinde 22.000 TL sınırı uygulaması

2010 Yılı Mart ayı içerisinde beyanname verilmesi gereken haller nedeniyle gelir vergisi gerçek kişilerin bir takvim yılı içerisinde elde ettikleri kazanç ve iratların safi tutarı üzerinden matrahları tayin olunarak 193 sayılı gelir vergisi kanununun 103. maddesinde sayılan vergi dilimlerine oranlanarak ödenmesi gereken yıllık gelir vergisi hesaplanır.
Vergi Usul Kanununun 8. maddesinin birinci fıkrası hükmünde Mükellef, “vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu düşen gerçek veya tüzelkişidir” şeklinde tanımlanmıştır. Gelir vergisi şahsa bağlı bir vergidir. Geliri, şahsa bağlı olarak kavrayıp vergilemeyi hedef tutar. Bu nedenle, verginin kapsamını tayin bakımından gelir kavramından sonra belirlenmesi gereken ikinci unsur verginin mükellefidir.
Gelir Vergisi Kanununun 1 inci maddesine göre verginin mükellefi gerçek kişilerdir.
Bunlardan bir taneside Tam Mükellef Gerçek Kişilerdir. 

Gelir, Gelir Vergisi Kanunu’nun 1. maddesinde “bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.” şeklinde tanımlanmıştır. Buna göre elde edilebilecek gelir unsuru sayısı 7 tane olarak olarak karşımıza çıkmaktadır.Bunlar sırasıyla;
1-Ticari Kazançlar;
2- Zirai Kazançlar;
3- Ücretler;
4- Serbest Meslek Kazançları;
5- Gayrimenkul Sermaye İratları;
6- Menkul Sermaye İratları;
7- Diğer kazanç ve İratlardır 

Özelikle Tam mükellef gerçek kişilerin beyannameleri üzerinde birkaç açıklama yapmak uygun olacaktır
Diğer maddeler nazara alınmadan özellikle 5 numaralı bend ile ilgili olarak aşağıdaki hususların gözönünde bulundurulması faydalı olacaktır. 

GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI
Gelir Vergisi Kanunu’nun 70. maddesinde yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlara gayrimenkul sermaye iradı adı verilmektedir. 

Gelir Vergisi Kanunu’nun 21’inci maddesi hükmüne göre; “Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hâsılatın o yıl için belirlenmiş tutardaki kısmı ( 2010 yılı için 2.600 TL, 2011 yılı için 2.800 TL .) gelir vergisinden müstesnadır. İstisna haddi üzerinde hasılat elde edilip, beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, bu istisnadan yararlanılamaz. Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile gelirleri bunlar tarafından bildirilecek olanlar bu istisnadan faydalanmazlar.” 

Gelir Vergisi Kanunu’nun 4842 sayılı Kanunun 9'uncu maddesiyle değişen “Toplama Yapılmayan Haller” başlıklı 86’ncı maddesinin 1/c bendi hükmüne göre; tam mükellefiyette vergiye tabi gelirin; sadece gayrisafi tutarları toplamı G.V.K ’ nun 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ( 2010 Yılı için 22.000 TL ) aşmayan Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan gayrimenkul sermaye iratlarından oluşması halinde beyanname verilmeyecek ya da diğer gelirler nedeniyle beyanname verilse dahi bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir. 

Beyan sınırı olan 22.000 TL.’lik haddin hesabında dikkat edilmesi gereken ve özellik gösteren önemli bir konu ise, bu haddin aşılıp aşılmadığının hesabında her ne kadar kanun metnine bakıldığında tevkif suretiyle vergilendirilmiş tutarın, bir başka deyişle işyeri kira gelirlerinin toplamının esas alınacağı anlaşılsa da Maliye Bakanlığının bu konudaki yorumu farklı olduğu hususudur. Bu konuya ilişkin açıklamaların yer aldığı 220 seri no’ lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinin 4. bölümünün 34 no’lu paragrafında “elde ettiği mesken kirası gelirinin istisna haddini aşan tutarı ile vergi kesintisine tabi işyeri kira gelirinin toplamı 22.000 TL.’ nı (2010 yılı için) aşan gayrimenkul sermaye iradı sahiplerinin beyanname verecekleri yönünde belirleme yapılmıştır. Nitekim, gerek aynı tebliğin 7. bölümünde yer alan 5 no’lu örnek ve gerekse Gelir İdaresi Başkanlığınca yayınlanan beyanname düzenleme rehberlerinde yer alan örnekler tebliğde yapılan açıklamalara paralellik göstermektedir. 

Aynı şekilde konuyla ilgili olarak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığının vermiş oldugu B.07.1.GİB.4.34.16.01/GVK-37- sayılı özelgesinde konuya değinilmiş ve;
''Bu hükümlere göre, Ticari kazancınızdan dolayı her halükarda beyanname verilecektir. Gayri menkul sermaye iradı gelirinizi de (mesken kira geliri) ticari kazancınız ile beyan etmeniz gerekmekte olup, Gelir Vergisi Kanunu’nun 21. maddesindeki istisnadan yararlanmanız mümkün bulunmamaktadır. Bu durumda, ticari kazancınız ile kira gelirleri toplamı (2007 yılı için) 19.000 YTL’lik beyan sınırını aşması durumunda, işyeri kira geliri de beyannameye dahil edilecektir.''
denilerek 103.maddede sayılan ikinci vergi dilimi (22.000 TL) sınırının uygulanmasında tüm gelirlerinin tamamının göz önüne alınarak tespit edilmesi gerektiği vurgulanmıştır. 

Yine 86.maddenin 1/d maddesine göre ''Bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 1090 TL (2011 yılı için 1.170 TL.) aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları. ''
beyannameye dahil edilmeyecektir.
Yani isterse vergiye tabi gelirlerinizin toplamı 100.000 TL olsun eğer tevkifat yapılmamış işyeri kiranız 1090 TL altında kalıyor ise beyan etmek mecburiyetiniz yoktur. 

Konuyu bir örnekle açıklayacak olursak;
Bir mükellefin 2010 yılı içinde ticari kazancı 6000 TL
mesken olarak kiraya vermiş olduğu gayrimenkulünden 7.200 TL.,
işyeri olarak kiraya vermiş olduğu bir başka gayrimenkulünden ise 14.000 TL. kira geliri elde ettiği bir durumda,
tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan işyeri kira geliri 22.000 TL’lik beyan sınırının altında kalmakla birlikte, Vergiye tâbi gelirlerinin toplamı olan 27.200 TL. 86’ncı maddede yer alan 22.000 TL’lik beyan sınırını aştığından, bu gelirlerin tamamı beyana konu edilecektir. 

Yıldırım ERCAN 

http://www.huseyinust.com
Muhasebe ve Mevzuat Forumu
Mevzuat Çalışmaları Sıra No : 2011-09