Hatırlama ve ezberleme tekniği

Bir gün işe giderken gazete aldığım büfede çalışan kişi bana selam verdi. Bu kişiyi tanıyordum ancak nereden tanıdığımı bir türlü çıkaramıyordum. Selamlaşmalar birkaç kez böyle devam etti. Her selamlaşma sonucunda “ben bu kişiyi nereden tanıyorum” diye kendime uzun uzadıya sorup durdum. Bu çabalar sonucunda ve en sonunda nereden tanıdığımı buldum. Bu arkadaşı başka bir arkadaş vasıtasıyla çalıştığım işyerinde tanımıştım ve onunla burada tanıştırılmıştım.

Bu hikayeden de farkedeceğimiz üzere, zihnimiz kişi ve ilişkileri belirli bir ortamla ilişkilendirme prensibi üzerine hareket etmektedir. Zihnimiz bir şeyi hatırlarken öncelikle “nerede” sorusunu kendine sorar. O yer aklımıza geldiği zaman o yer ile bağlantılı diğer şeyler hafızamıza yüklenir. Anımsayacağımız üzere; günlük yaşantımızda gittiğimiz her yerde o yer ile ilgili şeyler zihnimize yüklenmektedir. Mutfağa gidince buzdolabını, banyoya gidince diş fırçamızı bulacağımızı biliriz.

Geçen gün bir belgesel kanalında hafıza ile ilgili bir program seyrediyordum. Orada iyice karılmış bir iskambil destesindeki her bir kağıdın sırasını ezberleyerek hafızada tutmanın tekniği ile ilgili açıklamalar yapılıyordu. Kağıtları ezberlerken, kağıtlar üçerli gruplar halinde sıralanarak belli bir mekanla ilişkilendiriliyor ve her bir kağıt bir kişi veya nesne ile temsil ediliyor ve son olarak üçerli kağıtlar halinde gruplandırılandırılan kağıtlar içerisindeki kağıtlarla kurgulanan bir hikaye eşliğinde hatırlanıyordu. Yani, maça as, kupa üç ve karo kızın bulunduğu grupta; maça as Amerikan başkanı Obamayı, kupa üç domatese batırılmış yabayı ve karo kız ise kraliçe Elizabeth’i temsil ediyor. Bu üçlüyü lavabomuzun üzerine koyduğumuzu varsayarak onlarla ilgili bir hikaye oluşturuyoruz. Hikayede Obama, kraliçe Elizabeth ile lavabomuzun üzerinde oturarak yaba ile (tırmık ta olabilir) domates yiyorlar. Diğer üçlü grubu evimizde lavobumuzun yanındaki yer ile ilişkilendirerek yeni hikayemizi orada oluşturuyoruz ve bu kurgu böylece deste bitene kadar devam ediyor.

Bebekliğimiz döneminde girdiğimiz her yeni ortamda öncelikle çevremizi tanımaya çalışır ve gerek kişileri gerekse de eşyaları bu yeni ortamla ilişkilendirme yoluna gideriz. Daha önceden tanıdığımız yerlerde ise çevremizi tanıma ve inceleme çabalarımız bu kadar ön plana çıkmaz. Sadece küçük rütuşlar halinde kısa bir gözatma yeterli ortamı hatırlamamız için yeterli olur.

Özellikle eğitim yaşantımız süresince hafızamız bizim en büyük yardımcımızdır. Güçlü bir hafıza, derslerimizdeki başarımız açısından bizim olmazsa olmazımızdır. Bir bilgi kümesinin kendinden önceki ve sonraki bilgi kümesine uygunluğu ile ortaya çıkan anlam sayesinde zincirleme bir bütünlük oluşmuş olur. Bu bağlamda hafızamız daha düzenli ve sistemli bir yapıya kavuşmuş olur.

Zihnimiz her ne kadar tekrarla bilgiyi depolasa da, düzenli ve mantıklı ilişkiler yardımıyla bilgileri oldukları yerden daha kolay bulup çıkarır. Bu sayede sistematik bir şekilde, yorulmadan ve sıkılmadan hedefine olaşır.

Erdal AKKOYUN