Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

15 Ekim '14

 
Kategori
Felsefe
 

İnsan mikrokozmos, kozmos makroinsan'dır

İnsan mikrokozmos, kozmos makroinsan'dır
 

İnsanın ve kozmosun, birbirlerinin aynadaki akisleri olduğu iddiası, özelikle tasavvufun favori argümanlarındandır.


İnsan mikrokozmostur argümanı; felsefe, humanitas (beşeri bilimler), dinler, tasavvuf, kozmoloji, ezoterizm vd birçok disiplinde, çeşitli bağlamlarda olmak kaydıyla, dillendirilir.


'Kozmos makro-insandır' argümanı ise benim teklifimdir. 

 

Bu teklif, yukarıda bazılarını zikrettiğim çok sayıdaki disiplinde kendilerine yer açmış olan 'mikrokozmos & makrokozmos' kavram dualitesiyle; 'insan microkozmos; evren ise makrokozmostur'(*) şeklindeki çifte hipotezden esinlenilerek yapılmıştır. 


İnsan ve evren arasındaki bu benzerlikten; bu örtüşme durumundan; bu birbirinin ayrılmaz parçası olma halinden; bu mütekabiliyetten hareketle, insanın kozmolojik bir tanımını yapacağım.


Kozmolog, tanecik fizikçisi, kuvantum fizikçisi, matematikçi, teorik fizikçi ve astrofizikçi olan Israel (1967); Carter, Seifert (1971); Geroch, Kronheimer, Roger Penrose, Stephen Hawking (1972); Robinson (1975)'ın kavramsallaştırdıkları 'indecomposable past-set = İP = ayrışamaz geçmiş kümesi'; 'indecomposoble future-set = İF = ayrışamaz gelecek kümesi' kabaca şunları iddia eder:


'İP, kendi geçmişini kapsayan bir kümedir, ve, ikisi de birbirini kapsamayan iki geçmiş kümesine bölünemez'.


Benzer şekilde;


'İF, kendi geleceğini kapsayan bir kümedir, ve, ikisi de birbirini kapsamayan iki gelecek kümesine bölünemez'.


Yukarıda yaptığım teorik altyapı çalışmasından sonra, 'öğrenildiğinde ufku iki katına çıkaran şeyler' başlığına lâyık olduğunu sandığım teklifimi yapmaya geldi sıra. Bu teklifimi de; çeşitli bilimsel disiplinler tarafından genel kabul gören naklettiğim İP ve İF tanımlarını, kozmolojiden humanitas'a (beşeri bilimler) dercederek, yani, açıkça indirgemecilik yaparak gerçekleştireceğim.


Kozmolojik yaklaşımı insan bilimlerine uyguladığımda, 'insan ayrışamaz beşer kümesidir (**); öyle ki, bu beşer kümesinin elementleri olan her bir insan teki, ikisi de birbirini kapsamayan iki farklı kümeye bölünemez' şeklinde bir tanım teklif etmiş oluyorum.


'Ayrışamaz beşer kümesi'nin ingilizcedeki karşılığı için ise 'indecomposable human-set' kavramını teklif ediyorum.


Kozmolojiden aldığım kavramlarla yaptığım 'insan (teki) = ayrışamaz beşer kümesi = ikisi de birbirini kapsamayan iki farklı kümeye bölünemez zeki canlı, kozmolojik antite' tanımının; insanın varoluş dairesini 'ruh ve beden' diye ikiye bölen; ardından da, bunları hasım hale getirerek, 'beden vs. ruh' dikotomisine kapı açan Descartes'çı Kartezyen Düşünce'nin neden olduğu problemli alanın tesviye edilmesine yardımcı olacağını düşünüyorum.


Teklif ettiğim tanım, diseksiyona uğramış bedenin, yaşarken onun kullanıcısı olan insan teki olmadığını ima eder.


(*) 'Evren makrokozmostur' ifadesi, 'evren büyük evrendir' anlam dairesine referans vererek, mantıken problemli bir alan açmakta; totolojiyle absurd arasında gidip gelmektedir. Ancak, bu bahsi diğerdir, ve, hiç kuşkusuz, tartışma yeri burası değil, müstakil bir başlıktır

 

 

(**) Aynı cümlede hem insan, ve, hem de, onunla aynı anlama gelen beşer kavramlarını birlikte kullanmam, üç nedene dayanıyor; 1 - 'insan ayrışamaz insan kümesidir' deseydim, bu, ilk dipnottaki hale yol açacak; totolojiyle saçmalık arasında salınıp duran bir ifadeyi doğuracaktı (mantıki kaygı)2 - Beşer kavramı; gündelik konuşmadaki sıradan-olağan anlamıyla insan'a gönderme yaptığı gibi; aynı zamanda da, insanı diğer bütün varlıklardan ayıran antiteye de referans vermesi yüzünden tercih edilmiştir (içeriksel kaygı = semantik angoise); 3 - Aynı cümlede, arka arkaya aynı kavramı kullanmanın, ve, 'insan, ayrışamaz insan kümesidir' demenin, yaratmayı murat ettiğim anlamsal etkiyi kırmanın yanı sıra; üslubumu zayıflatacağını düşünüyorum (stil kaygısı = üslupperestlik).

 
Toplam blog
: 297
: 1623
Kayıt tarihi
: 29.08.11
 
 

1958 Fatih / İstanbul doğumlu. Etiler Lisesi ve İTÜ Maden Fakültesi Petrol Mühendisliği Bölümü me..