İTTİHAT ve TERAKKİ

Siyasal tarihimizin en önemli oluşumlarından biri de hiç kuşkusuz İttihat ve Terakki’dir. Birleşme ve İlerleme anlamına gelen,2 Haziran 1889 tarihinde Askeri Tıbbiye'nin bahçesinde İttihad-ı Osmanî Cemiyeti adıyla filizlenen, ardından İttihat ve Terakki Cemiyetini ismini alan oluşum partileşme sürecinin ardından uzun süre Osmanlı Devleti’nin yönetiminde etkin rol oynamıştır.

Dr. Çağlar Kırçak’ın dört cilt halinde yayınlanan ’Cumhuriyetten Günümüze Gericilik’’ kitabında İttihat ve Terakki ile ilgili nesnel değerlendirmeler yapılmış olduğunu, söz konusu siyasal yapının artıları ve eksileriyle gerçekçi saptamalar yapılarak ele alındığını düşünüyorum.

İttihad-ı Osmanî Cemiyeti İbrahim Temo, İshak Sükûti, Abdullah Cevdet, Hüseyinzade Ali gibi iyi eğitim almış askerî tıp öğrencileri tarafından kurulurken önemli bir detay ilk anda kendini belli etmektedir: Farklı görüşteki iyi tahsil gören insanların devleti kötü durumundan kurtarmak için ortak amaçta birleşmesi. Arnavut Milliyetçiliği1, Ümmetçilik2, Narodnik3 gibi farklı fikir akımlarını savunan isimlerin uzlaşması şimdilerde bile pek alışık olmadığımız bir durum.

Demokrasinin olmazsa olmazı uzlaşma kültürünü devre dışı bırakan değişik düşüncelere saygı duyulmaması engelini yıllar öncesinden aşan ileri görüşlü anlayışın günümüzde örnek alınması gerektiğine inanıyorum. Toplum olarak farklı fikirlerin ifadesine tahammül edemiyoruz. ‘’Bizim gibi düşünmeyen bizden değildir’’ zihniyetiyle herkesin aynı olmasını istiyoruz. Aynı tornadan çıkan malzeme gibi tek tipleşerek farklılıkların farkına varmadan hareket ediyoruz.

Platon’un ‘’Doğa okuyabilen için en iyi kitaptır’’ sözünden yola çıkıp ayrımlı renkleri aynı yerde birleştiren gökkuşağını kılavuz edinmek herkes için faydalı olacak. Başka bir deyişle değişik enstrümanların yer aldığı klasik müzik korosunun uyumlu çok sesliliğini toplum hayatımıza yansıtabilsek işler sandığımızdan daha kolay yürüyecek.

İttihat ve Terakki’nin artılarından biri olan değişik düşüncelere saygı duyarak uzlaşma eyleminin uygulanmasıyla daha yaşanılabilir bir toplum inşa edebileceğimiz kanısındayım. İttihat ve Terakki kavramlarını başka bir deyişle Birleşme ve İlerleme olgularını hayatımıza uygulamak ümidiyle…

1.Arnavut milliyetçiliği: İlk kez 19. yüzyılda etnik Arnavutların ürettiği milliyetçi fikir ve kavramların genel bir adıdır.

2.Ümmetçilik: İlk olarak 19. yüzyılda tarafından ortaya atılmış, Müslüman nüfusun fazla olduğu tüm ülkelerin tek bir çatı altında birleştirilmesi düşüncesidir.

3.Narodnik: Rus İmparatorluğu’nda 19. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan sosyal-devrimci bir hareket.