Kadının siyasal ve sosyal katılım eşitliği! (2)

Konunun zihnimde canladığı ilk aşamada, böylesi bir katılıma aday kadınlarımızın, bu tür bir katılım konusunda “ umutsuzluk “, buna dayalı bir tür “ özlem eksikliği “ ve deneyimlerden hareketle “ öğrenilmiş çaresizlik " eğilimi ya da " cam tavan sendromu " içinde olabileceklerini düşündüm. Oysa ki bu olgunun altında hiç şüphesiz ki dev bir buzdağı var!

Konunun ilk bölümünü -ağırlıklı olarak ülkemize değgin bilgi ve bulgulara dayalı bir şekilde- 3 Ağustos 2008 tarihli blog yazımda işlemişdim. Bu konuya; yüksek eğitim gerektiren ve nitelikli işlerde yaklaşık olarak yüzde 30'lara yakın bir temsil oranına sahip azınlıktaki kadınlarımızın, kamudaki istihdam ve hiyerarşideki konumlarına ait bilgelerle devam edebiliriz.

http://blog.milliyet.com.tr/Blog.aspx?BlogNo=123635

* İçişleri Bakanlığı'nda 573 vali ve yardımcısının tamamı erkektir. Emniyet teşkilatında çalışan kadınların ise sadece yüzde 3,7’si emniyet müdürü konumundadır.

* Üniversitelerimizdeki 500 dekandan 49'u, 79 rektörden ise sadece üçü kadındır. Yüksek öğretimde 67 bin 880 öğretim elemanından yüzde 35,9’u kadın olup kadın profesörlerimizin oranı ise yüzde 25'i bulmaktadır.

* İş dünyasında da kadınların sayısı oldukça azdır. Türkiye'nin AB tam üyeliğini en çok isteyen işveren kuruluşlarının başında gelen 507 üyeli Türk Sanayici ve İşadamları Derneği'nin (TÜSİAD) üyelerinin sadece 19'u kadındır.

* Türkiye Barolar Birliği üyelerinin yüzde 21,6’sı, Türkiye Bilimsel Teknik Araştırma Kurumu'nun (TÜBİTAK) yüzde 14,3’ü, Noterler Birliği'nin yüzde 20,6’sını kadınlar oluşturmaktadır.(1)

* Belediye başkanlıklarında ise binde 56'lık bir oran söz konusudur.

Dünya parlamentolarında ortalama kadın milletvekillerinin oranı yüzde 10 olduğu halde TBMM'nde bu oran daha önce de belirttiğim gibi, yüzde 9.1 dir. Parlamentolarda kadın milletvekili oranları, Uganda'da yüzde 17.4, Güney Afrika'da yüzde 25, Meksika'da yüzde 14, İsveç’te 40.4’tür. 27 Temmuz 2007 tarihinde yapılan son genel seçimde 550 üyeli meclisimize toplam 47 kadın milletvekili girebilmiştir.(2) Birleşmiş Milletler'e göre, kadın milletvekillerinde kritik eşik, yüzde 33'tür.

Diğer taraftan gelişkin dış dünyaya -örneğin her konuda küresel oluşum ve gelişmelerin baş mimarı ve uygulama merkezi olarak gösterilen ABD’ne- baktığımızda ise yine ilginç bir durumla karşılaşıyoruz. ABD’nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Brookings Enstitüsü, kadınların siyasetteki temsilleri üzerine yeni bir rapor yayınlamış bulunmaktadır. Washington Post’tan, Ruth Marcus’un belirttiğine göre, söz konusu raporun sonuçları, suçun sistemde ya da erkeklerde değil, kadınların hırs eksikliğinde olduğunu ileri sürmektedir!

Rapora kısaca bir göz atıldığında çok ilginç saptamalar bulunmakta. Marymount Üniversitesi’nden Richard L. Fox ve Brown Üniversitesi’nden Jennifer L. Lawless, 3700 avukat, yönetici, eğitmen ve politikacı üzerinde yedi yıl süren bir araştırma yapmışlar. Kadın ve erkeklerden oluşan gruba önce 2001’de, ardından da 2008’de aynı anketi uygulamışlar ve birtakım sonuçlara ulaşmışlar. Buna göre: Kadınlar siyasi pozisyonlar için adaylıklarını koymakta erkeklerden daha isteksiz davranmaktadırlar. Bunun da ana nedenleri; ya kendilerine güvenmeme ya da sisteme güvenmeme olarak yer almakta! Tespite göre; ABD’li kadınlar cinsiyetlerinden ötürü seçilemeyeceklerini düşünüyorlar ve bu yüzden de bu alanlarda ortaya çıkmıyorlar. Bu tereddüdün nedeni ise, kadınların asli görevleri olarak ev işi ve çocuk sorumluluğunu görmeleri olarak belirtilmiş. Diğer işler onlar için ikincil konumda. Üzerinde anket yapılan gruptaki insanlar arasında erkeklerin yalnızca yüzde dördü çocuklarının sorumluluğunun kendi üzerinde olduğunu söylerken kadınlarda bu oran yüzde 60’a çıkmaktadır!(3)

Kadınların kendi önlerine koydukları bariyerin bir nedeni özgüven eksikliği olabilir mi? Brookings Enstitüsü’nün söz konusu bu araştırmasına katılan erkeklerin üçte biri kendilerini siyasi bir koltuk için “ çok yeterli “ görürken kadınlarda bu oran beşte birdir! Ülkemizde ise bu tür ayrıntıları işleyen çalışmalar pek fazla bulunmamaktadır.

Hayat temel gereksinimlerini karşılayabilen kesimler için çoğu kez kendilerine çizilen sınırları genişletme yarışına dönüşmektedir. Bu, bir yerde hepimiz için geçerlidir. Bu bağlamda “ başarı “ da daha çok yaşamda sınırları ne oranda genişlettiğimizle yakından ilgili bir konu haline dönüşmektedir. "...Zaten sistemin belirledikleri varken, onlara özellikle kadınların bir de kendi sınırlarını eklemeleri, hareket alanlarını iyice daraltıyor mu acaba? " ( Nagehan Alçı, "Akşam" Gzt. )

Okyanus ötesi kaynaklı olan, son on yıldır iyice artan bir eğilim olarak, çok önemli konularda “ isteğe”, " güvene", çoğu kez de “genlere” bakan, bu şekilde yorumlara ağırlık veren araştırma bulgularını oldum olası tatmin edici bulmadığımı belirtmeliyim. Bu tür yaklaşımlar, bilimi farklı bir amaçla kullanarak işin kolayına ve yönlendirme amacına kaçan bir izlenim yaymaktadırlar. Oysa ki mevcut çalışmaların maalesef çoğu da bu yöndedir.

Kadının siyasal katılımı derken, bu alandaki erkeklerin egemenliğini de “ hangi tür ve hangi meslek gruplarından erkekler?“ şeklindeki bir soru ile pekiştirmek gerektiği kanısındayım. Geleneksel-toplumsal çizginin ilerisinde yer alan; sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik veriler bağlamında; yarı-feodal, geleneksel ve kayıt dışı iktisadi yapılardan kopuk, zihinsel emeğiyle geçinen, modern kentli erkeklerin bu anlamda kadınlardan pek de farklı olmayan hazin konumu ise kanımca ayrı bir yazı konusu oluşturabilecek niteliktedir.

İ.Ersin KABAOĞLU,

11. Ağustos. 2008, Ankara

Kaynakça ve dipnotlar:

(1) http://www.ksgm.gov.tr

(2)http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=227712. Radikal Gazetesi, 23.07.2007.

(3) http://www.aksam.com.tr/yazar.asp?a=119684,10,194