Kandırmada zor kullanılmadığı için kandıran bakımından suç oluşmaz

Kandırma doğru değil ama- bizim doğru olmayan yine de yaptığımız birçok davranışımız var-kandıran kişiye hangi gerekçeyle suçlamada bulunacağız? Niye dürüst olmadın mı diyeceğiz? Dürüst olmayan herkesin biz yakasına mı yapışıyoruz.

Kandırmada kandıran değil kandırılan suçlu; kanmayacak. Konuyu böyle çözer, kandırılanlara hadi işinize bakın deriz lakin kandırmalar bazen yerine gelmeyecek yıkımlara neden oluyor.

Kandırmayla ilgili davranışı cezalandıramayacaksak elimiz kolumuz bağlı demektir, bu konuda ne yapabiliriz ki. Hukuk adamlarının, kanun yapıcılarının kandıranlara müeyyide uygulayan bir tasarrufu var mı bilmiyorum ama eğer varsa böyle bir şeyin hukuki alt yapısı yok; kandırdı, ben de cezalandırdım diyemeyiz.

Ancak tek taraflı fillerle oluşan kötülükler cezalandırılabilir. Fail ve mağdur birlikte mağdura fiilde bulunmuşlarsa herhangi bir suçtan bahsedemeyiz. Kandırma da biraz böyle. Kandıran kötü niyetli ama sen kanmasan fiil meydana gelmeyecek.

Hukukun zor müdahale edilen bu alanı aksi gibi aynı zamanda insanların en çok mağdur olduğu durumlar. Birileri aldatmak ister, birileri de aldanır. Kandıranı hangi suçtan yargılayacağız? Kötü niyetten mi? Herkesin içinde kötü niyet olabilir; niyetler ne sorgulanabilir ne de yargılanabilir. Yalan söylemekten mi? Hepimiz her gün bir sürü yalan söyleriz. Hem yalan söylemeden de insanlar kandırılabilir. Yanlış veya eksik bilgi vermekten mi? Bazen hesap makineleri bile bozuluyor, farkına varmadım diyebilir.

Aslında kişiyi söylediği sözlerden dolayı bile yargılayamayız. Sen böyle demişsin, niye dedin diyemeyiz. Ne dediğimin farkında değilim, aslında öyle demek istememiştim, ağzımdan kaçmış gibi bin türlü gerekçe bulur. E kandırma da sözle yapılan bir eylem olunca...

Öte yandan kandırmayı cezalandırmazsak toplumsal düzeni sağlayamayız; nasılsa cezası yok diye herkes birbirini kandırır. Sanırım hukukumuzda sadece belgeye dayanan durumlarda bir menfaat saikiyle kasten yanlış ya da eksik bilgi verme, sahte evrak ve belge düzenleme durumlarında kandırma cezalandırılıyor. Ama öte yandan insanlar birbirini senet yaparak kandırmıyorlar ki zaten belgeler resmi prosedürden geçiyor. Yani kandırılan kandırılmaya hazır olsa bile idarenin bir üçkâğıdı yoksa belgeyle insanları kandıramıyorsunuz. Bu konuda sadece resmi belge imiş gibi düzenlenen kâğıtlarla kandırma sorun oluyor ki bu da zaten bizi mağdur eden genel kandırmaya giriyor.

Günlük hayatımızdaki kandırmaların sınırı yok. Halen Türkiye’de Boğaz köprüsünü satabileceğiniz insanlar var. Artı bu konudaki fetbazlık devletlerin bile baş edemeyeceği seviyelere gelmiş durumda. Kandırma konusundaki usta biri feriştahınızı kandırır. Ve Türkiye’de bence herhangi bir şekilde kandırılmamış kimse yoktur.

Devletin eli kolu bağlı, bizi kandıranlara bir şey yapamaz. O halde kandırılmamak için uyanık olmaktan başka çaremiz kalmıyor. Uyanık olmak da o kadar kolay değil. Hırsızlardan daha uyanık olmayı denemeyin, başaramazsınız. Kaybınız büyük değilse daha az kandırılmaları kar sayabilirsiniz de. İnsanı bitiren büyük kumpaslara dikkat etmek lazım. Kanun kandırana bir şey yapamayabilir ama özellikle büyük tuzaklarda insanlara uyarıcı istihbarat verip yardımcı olabilir. Örneğin kandırılıp parası alınmaya çalışılan bir iş adamının tuzağa düşürülmesini takibe alıp (güvenlik yetkisini kullanarak) kişiyi kurtarabilir.

Tuzağa düşürenler tutuklanıyor, yargılanıyorlar ama bence bunun hukuki bir temeli yok. Adamın parasını almak için bunun yapıldığını ispat edemezsiniz. Karşı taraf akıllıysa size kendini temize çıkaracak bir sürü gerekçe bulabilir. Adamı sevdiği için ilgilendiğini söyler örneğin. Ve siz bunun aksini ispat edemezsiniz. Bu nedenle evrak üzerinde sahtekârlık ve bizzat eylem olmayan soygunlarda failin tutuklanması hukuki değildir. Adamı ikna ettim (kandırdım)  malını benim üzerime yaptı. Bunun neresinde suç var? Tabi ki adam ehliyetliyse. Değilse zaten suç olur.