Kişinin özgür olup olmadığını nasıl anlarız?

Özgürlük deyince sadece hapiste olmamayı anlayan kimseler yazımızı okumasınlar.

21 yaşınıza kadar bakımınız, kontrolünüz başkalarının elinde olacağından özgürlüğünüz şansa kalmış. Aileniz ve çevreniz özgürlüğü bilen kimselerden oluşuyorsa izinsiz dünyayı dolaşır, değilse hangi pınardan su içeceğinize bile kendiniz karar veremezsiniz.

Ancak hasta, yaşlı ya da özürlü olmamak kaydıyla 21 yaşınızdan itibaren özgür olmanız şarttır. Değilse kölesiniz hatta yaşamıyorsunuz demektir.

Öncelikle özgür olmak sadece serbest olmak değil imkânlar ölçüsünde istediklerinizi yapabilmektir. Hayatınızla ilgili bütün kararlar size ait, değilse bile sizin tarafınızdan onaylanmış olmalıdır. Bir işte çalışıyorsanız zaten isteseniz de özgür olamayacağınızı düşünebilirsiniz. Özgürlüğünüzü kısıtlamamak kaydıyla bu sizin kararınızdır.

İyi ama bir insanın özgür olup olmadığı nasıl anlaşılır?

Kendini şöyle tanıtan bir kadının özgür olduğu düşünülemez: “ Celil’in karısıyım” Bunun yerine “Ben Feriha Tanyeri, Celil eşim olur” İkisi çok farklıdır. Celil’in karısı olan birinden bahsediliyor. Yani siz yoksunuz. İkincisinde ise ana konu sizsiniz; Celil’in eşiniz olduğu ise küçük bir ayrıntı. Herkesin eşini tanıdığı yerde kadın eğer özgür olduğunu iddia ediyorsa  falanın eşiyim değil de ben buyum, falan da benim eşim demelidir. “Ahmet’in karısıyım, Mehmet’in kızıyım …” diyenler ablam kardeşim olsun ama onlarla dünyalarımız farklı, ayrı göletlerden su içelim!

Kendini tanıtırken işte ben şunun kızıyım/oğluyum, annem şu, babam bu diye başlayan kimse yaşı, kimliği, görünüşü, tahsili ne olursa olsun kültürel açıdan geri kalmıştır, köledir. Asıl kimlik senin kimliğindir; baban annen ayrıntıdır. “Ben buyum…” diye başlayacaksın ki özgür olduğunu anlayacağız.

Sadece kimlik değil yaşam da önemli. Kararlarınızın altında mutlaka kendi imzanız olacak. Ailem beni sürekli olarak yönlendirmeye çalıştı. Ama ben Brave Heart’tım, hiçbir şekilde onları ya da başkalarını dinlemedim, halen de dinlemiyorum. Ha iyi mi oldu? Ben romantik serseri, sokakların çocuğuyum; yapım bu. Zorlasam çok şey olurdu; ama yüreğime ihanet edemezdim. Hiçbir şey olamadım ama bana göre her şey oldum.

Gitmesi gereken, bilgi ve becerisiyle yalnız gidebileceği yere gidemiyor, gönderilmiyor ya da yanında bir kişi ile gidiyorsa bu kimse özgür değildir. Kişinin kadın olması ve sokakların güvenli olmaması mazeret olamaz. 21 yaşından büyük kadınların eşi sadece çocuklarının babası, birlikte yaşadığı kimsedir. Çocuklar ve ortak kullanılan şeyler dışında eşler birbirinden izin almak zorunda değildir.

Aile bağları diye bir şey olamaz. Aile bağları güçlü insanlar asla özgür değildirler. Özgürlük konusunda bilinen iki tane yanlış var. İlki özgürlük kötü ve yanlış şeyleri yapma serbestliği olarak görülüyor. İnsanlar inanç, düşünce ve yaşam şekilleri ile ilgili her türlü seçimde serbesttirler. Sana bana ters gelebilir; ona doğru geliyorsa zarar vermemek şartıyla istediğini yapabilir. Yine özgürlük deyince akla yeni düşünceler geliyor. Bu yanlış bir algı. Eski hatta tarih öncesi düşünceleri bile savunabilirsiniz.

Gerçek birey özgürlüğünde kişi yapması gerektiğini düşündüğünüz şeyleri de yapmayabilir, doğru hareket etmez yanlış yapabilir. Özgür insanın iyi olmak diye bir mecburiyeti yoktur; nasıl olacağına o kendisi karar verir. Bedelini ödemeyi göze almak şartıyla kanuna aykırı da davranabilir (onun böyle bir hakkı vardır ama biz izin vermeyiz) Bizi atlatabilirse helal olsun. Ama yakalarsak mucuk mucuk!

Bir engel olmadığı halde istediğini söylemeyen, yapamayan kimse de özgür değildir. Bu durumda kişinin beynindeki prangalardan bahsedilir. Kişide korku varsa özgür olamaz. Korkularından kurtulması gerekir. Sorunları olan insanlar, borçlu, fakir, hasta vs özgür olamazlar. Özgür olabilmek için bunlardan kurtulmaları gerekir. Din özgürlüğü engelleyen bir şey değildir; çünkü dini kabul eden sensin. Ensene silah dayamıyorlar herhalde. Ancak ülkemizdeki din anlayışında kişilere din zorla ve toplum baskısı ile kabul ettirildiği için bu haliyle din özgürlüğe engeldir. Bu anlamda dindar kimseler de özgür değildirler.