Kısırlık yazı Dizisi - 4

Herkese tekrardan merhabalar. Spermleri incelemeye devam ediyoruz. Bu yazımda sperm morfolojisinden bahsedeceğim.

Spermlerin genel olarak daha önce belirttiğim gibi 3 kısmı vardır.

1-Baş

2-Boyun (orta parça)

3-Kuyruk

Spermlerin her kısmının ayrı bir görevi vardır.

Yapısal veya şekilsel olarak en çok problemin olduğu bölüm spermin baş bölümüdür. Bizleri ilgilendiren en önemli bölüm bu bölümdür. Baş kısmı hücrenin genetik materyalinin bulunduğu kısımdır. Baş kısımda bulunan bir başka yapı ise "akrozom" adı verilen ve kısırlıkta çok önemli bir yeri olan yapıdır. Akrozomun görevi basitçe spermin yumurtaya ulaşmasını sağlamasıdır. Bunu yumurtanın çevresinde bulunan hücreleri parçalayarak yapar. İşte eğer sperm hücresinin bu akrozom denilen kısmı yoksa o zaman yumurtaya ulaşamayacağı için döllenme gerçekleşmeyecektir. Bu hastalığa tıp dilinde "globozoospermi" denir. Bu spermler yuvarlak başlıdırlar. Bu hastalığın teşhisi için kişinin örneğindeki spermlere morfolojik test uygulanması gerekir. Bu spermler hareketli de olabilir. Spermlerin başları normal spermden daha büyük olabilir, daha küçük olabilir, daha uzun olabilir, şekli armut gibi olabilir, vs. Spermlerde çok çeşitli baş problemleri görülebilir. Bunlar kısırlığa yol açar. Yani sperm hareketleri normal olsa bile, baş morfolojisi bozuk olan spermler ya dölleme yapmaz, ya da yapsa bile çeşitli kromozomal bozukluğu olan embriyolar oluştururlar.

Boyun kısmı (ya da orta parça) spermin hareket etmesini sağlayan bazı hüsresel yapılara sahiptir. Eğer spermlerin hareketinde bir problem varsa bu kısımda bir şekil bozukluğu var anlamına gelir. Boyunları kırık olan spermlerin dölleme kapasiteleri düşüktür. Sitoplazmik artıklar bu bölgede görülür. Bu hücresel artıkların bulunduğu spermler gelişimini tam tamamlamamış spermlerdir ve genetik olarak bozuk embriyolar oluşturabilirler.

Spermlerin kuyruk kısımlarında da çeşitli şekil bozukluğuna rastlanabilir. Bunlardan biri olan kısa kuyruk sendromunda genelde spermler hareketsizdirler ve kısırlığa yol açarlar. Uzun kuyruklu olan spermler de vardır. Kırık kuyruğu olan spermlerde hareket sıkıntısı görülür. Kıvrık kuyruklu spermlerde de aynı problem vardır.

Spermlerin morfolojisi zamanla kolay kolay değişmez. Ancak kişi yaşlandıkça sperm şekilleri de bozulmaya başlar. Spermin morfolojisini yaştan başka sigara, içki, yaşam tarzı, ağır iş, stres, bozuk beslenme, obezite de etkileyebilir. Bunun dışında genetik altyapısı bozuk olan kişilerde de morfolojik bozukluklar sık görülür. Genelde spermi az olan kişilerin spermlerinin morfolojisi de kötüdür. 

Bu yazı dizimin ilk bölümünü burada noktalıyorum. Kısırlıkla ilgili yazılarıma devam edeceğim. Ancak diğer konularda da yazılarım olacak.

Hepinize sağlıklı günler dilerim.

Emb. Orkun BAŞARIR