Koca Ragıp Paşa

(d. 1698, İstanbul– ö. 1763, İstanbul)

Padişah III. Mustafa'nın kızkardeşinin eşi

Osmanlı devlet adamı, diplomat, şair, kütüphaneci, çevirmen.

III. Osman ve III. Mustafa saltanatında

11 Ocak 1757- 8 Nisan 1763

Tarihleri arasında;

altı yıl iki ay yirmi sekiz gün

Sadrazamlık yapmış bir devlet adamıdır.

Şair kişiliği ile tanınır.

1757 yılı Ocak ayında Osmanlı padişahı

III. Osman'ın sadrazamı olarak sadarete geldi.

Sultan Üçüncü Mustafa zamanında da

Sadrazamlığa devam etti.

Vilayetlerde asayişin korunması, maliyenin düzeltilmesi, askerin disiplinli eğitimi, savaş gemileri yapımı, Laleli Camiii nşası, Koca Ragıp Paşa sadrazamlığı sırasında gerçekleşti.

Avrupa Devletleri arasındaki Yedi Yıl Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’ni savaşın dışında tuttu.

Hayatını yazmak istediğim büyük devlet adamlarından biridir; Koca Ragıp Paşa… Onun hayatını anlatan bir dizi olsa ve bunu ben yazsam. Muhteşem olur. Bir yazar olarak onu o kadar iyi anlıyorum ki…

Çok büyük işlere imzasını atmış.

Padişahın kız kardeşi ile evlenmiş.

Koca Ragıp Paşa, beş kişinin hayatında yapacaklarını, bir ömre sığdırmış bir muhterem Zat.

Servetini kültür yatırımlarına harcayan bir devlet adamı...

Bulunduğu her yerden yazma eserler toplayan, onlarla çok önemli bir kütüphane yaratan bu muhteşem zat; 18. yüzyıl divan şiirinin beli başlı temsilcileri arasında yer almış. Şiirleri felsefe içerikli olan Koca Ragıp Paşa’nın devlet adamlığı ise, ulusunu savaşa sokmayacak kadar bilinçli…

Böyle önemli devlet adamlarını yazmak, kitap olarak, sinema film olarak, ya da dizi olarak hazırlayıp yayınlatmak lazım.

Bunlardan öğreneceklerimiz çok fazla şeyler var.

İnşallah bana nasip olur…

1698 yılında İstanbul'da doğdu.

Babası defterhane kâtibi Şevki Mustafa Efendiydi.

Küçük yaşta babasının yanında Doğu dillerini öğrendi, iyi bir öğrenim gördü.

Bağdat defterdarlığı, sadaret mektupçuluğu gibi memurluklarda bulundu, bilim, edebiyat ve idare işlerinde gösterdiği başarı, Bağdat valisi Ahmet Paşanın takdirini kazandı; vali için yazdığı kaside de para bağışı ile mükâfatlandırıldı.

1739`da Rusya ile imzalanan Belgrad Antlaşması'nın Osmanlılar lehine hükümler içermesinde etkisi oldu.

Bu başarısı üzerine 1740'ta Reisülküttaplığa (bugünkü Dışişleri Bakanlığı),

1743'te vezirlik rütbesi ile Mısır valiliğine atandı.

Mısır valiliğinin uzamasından sıkılıp Anadolu taraflarına gelmek isteyince bir kıta kaleme alarak isteğini İstanbul'a iletti.

1748’de Kubbe veziri olarak İstanbul’a çağrıldı ve ardından; Aydın muhasıllığı ile görevlendirildi.

Sayda (1750), Rakka, Halep(1755) valiliklerinde bulundu.

Bir okuma tutkunu olan Koca Ragıp Paşa, valiliklerinde bulunduğu yerlerden yazma eserler topladı.

1757 yılı Ocak ayında Osmanlı padişahı III. Osman'ın sadrazamı olarak sadarete geldi.

Sultan Üçüncü Mustafa zamanında da sadrazamlığa devam etti.

Vilayetlerde asayişin korunması, maliyenin düzeltilmesi, askerin disiplinli eğitimi, savaş gemileri yapımı, Laleli Camii inşası, Koca Ragıp Paşa sadrazamlığı sırasında gerçekleşti.

Avrupa Devletleri arasındaki Yedi Yıl Savaşı sırasında Osmanlı Devleti’ni savaşın dışında tuttu.

1758 yılında III. Mustafa'nın dul kız kardeşi Saliha Sultan ile evlendi; bu onun üçünüc evliliği idi; daha önceki evliliklerinden iki kızı vardı.

III. Mustafa’nın İstanbul'da başlattığı imar hareketine katıldı ve Koska’da (Laleli) kütüphane, çeşme, mektep yaptırdı.

Kendi servetini kültür yatırımlarına harcamak istiyordu.

Daha önce vali olarak bulunduğu yerlerde yaptığı gibi İstanbul kütüphanelerinden de yazma eserler topladı.

Bilim adamlarının övgü ile bahsettiği bir kütüphane yarattı.

Devlet adamlığını ve edebi kişiliğini bir arada yürüten Koca Ragıp Paşa, üç dilde şiirler yazdı.

Şiirleri hikmet (felsefe) ağırlıklı idi...

18. yüzyıl divan şiirinin beli başlı temsilcileri arasında yer aldı.

Fıtnat Hanım ve koruyucusu olduğu şair Haşmet ile türlü şakaları günümüze kadar fıkra olarak anlatılageldi.

Yaşarken şiirlerini toplayamamış ancak ölümünden sonra (1836, 1859) şiirleri düzenli bir divan halinde toplanmıştır.

Koca Ragıp Paşa'nın günümüze kadar gelen ve İstanbul kütüphanelerinin bazılarında asılları bulunan diğer eserleri ise

“Münşead Mecmua”,

“Tahrik ve Tevfik” (I. Mahmut ile Nadir Şaha rasındaki yazışmaları ve elçiler arasındaki görüşmeleri içerir),

“Safinat al Ragıp” (Arapça muhezarat kitabı) 'tır.

Sadrazamlığının son yıllarında rahatsızlandığında 1763 yılında yerine Tevkii Hamza Hamid Paşa atandı.

8 Nisan 1763'te hayatını kaybeden Koca Ragıp Paşa, İstanbul Koska'da kendi adını taşıyan kütüphanenin yanında gömülüdür.

Nedim ve Şeyh Galip’ten sonra 18. Yüzyıl Osmanlı şiirinin en önemli temsilcilerinden birisi kabul edilir.

"Merd i kıpti şecaatin arzederken sirkatin söyler (Çingene erkeği yiğitliğini anlatırken hırsızlığını söyler)" beyti darb-ı mesel olmuştur.

Ayrıca bilgi birikimi, devlet yönetmedeki becerisi ve de zamanının kriminal suçlularını yakalamaktaki zekâsı da bugüne kadar söylene gelmiştir.(alıntı)

Koca Ragıp Paşa ile ilgili çok güzel bir anlatı buldum sizlere onu da aktarmak istiyorum…

Tarihimizden bir hikâyecik daha…

Bu seferki konuğumuz Koca Ragıp Paşa. Koca Ragıp Paşa, Sultan 3. Mustafa devrinin en önemli devlet adamlarından biriydi ve iyi de bir şairdi kendileri. Dürüstlüğü, çalışkanlığı, doğruluğu siyasi tarihe geçmiş bir paşaydı kendisi.

Koca Ragıp Paşa, bir gün devletin tüm vezirleri, paşaları, maiyetindeki adamları toplantıya çağırmış. Toplantıda kendilerine rüşvet alıp almadıklarını sormuş ve sözleri üzerine de yemin edeceklerini hatırlatmış. Huzurunda bulunan herkes rüşvet almadıklarına dair yeminler etmişler. Lakin paşa’nın maiyetinde yer alan Şair Haşmet, hiç de oralı olmamış yemin etme konusunda. Doğal olarak da şair Haşmet’in bu tavrı Koca Ragıp Paşa’nın dikkatini çekmiş.

-“Hayırdır Haşmet? Yemin etmiyorsun, sakın ola rüşvet almış olmayasın?”

Şair Haşmet, lafı gediğine oturtmuş:

“Paşa hazretleri. Bana beş dakika müsaade ediniz. Eğer bunlar yeminlerinden ötürü ortadan ikiye çatlamazlarsa billahi ben de yemin edeceğim.”

Nazan Şara Şatana

http://www.facebook.com/nazansara.satana.5

https://twitter.com/#!/nazansarasatana