Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

19 Şubat '09

 
Kategori
Bilim
 

Kültür sözcüğünün yarattığı karmaşa

Kültür sözcüğünün yarattığı karmaşa
 

Bu da, dans kültürüne bir örnek...


"Kavram": Bir sözcüğün bildirdiği anlam, bir nesnenin ya da soyut şeylerin akıldaki tasarımı; "anlam" ise, bir sözcük, bir davranış ya da olgudan anlaşılan şey; bunların anımsattığı düşünce(1) şeklinde tanımlanabilmektedir.

Özellikle soyut sözcüklerde, anlam ve kavram(sözcüklere yüklenen içerikler) işlevinin boyutları daha da genişlemekte ve karmaşık bir duruma gelmektedir.

"Kültür" sözcüğü de, günlük yaşamda üzerinde fazla düşünmeden çokça kullanılan bu tür soyut(tasarım) sözcüklerden biridir. Bu nedenle, kişiden kişiye, kullanıldığı yer ve zamana göre farklı şekilde algılanabilmektedir.


Bazı örnekler...

* Bir kişinin bilgisi hakkında değerlendirme yapılırken "ne bilgili insan" yerine "ne kültürlü insan" nitelemesi yapılırken "bilgi " ve "kültür" sözcüklerine aynı anlam yüklenebildiği gibi...

* Bir kişinin davranışlarındaki incelik, "ne de olsa kültürlü insan" sözcükleri ile anlatılıp, bu kez de "görgü" ve "kültür" aynı anlam birlikteliği içine sokulabilmektedir.

* Öte yandan, "fizik kültürü" deyişi ile bir bilim dalındaki bilgi birikimi anlatılmak istenirken...

* "Kültürfizik" bileşik sözcüğü ile de, bedeni güçlendirmek için yapılan "beden hareketleri" ifade edilmektedir.

* Ayrıca, "sinema kültürü", "kumar kültür", "içki kültür", "magazin kültürü" ve hatta "seks kültürü" gibi sosyal içerikli tamlamalar ile kültür sözcüğünün boyutları genişletilebilmekte ve bazan da yozlaştırılabilmektedir.

Bu sonuç, bütün kavramların içinin boşaltıldığı, boş bir kabul haline getirildiği yirmi ve yirmibirinci yüzyılın getirisidir.


Kültüre geniş açıdan bakmak gerekir...

Toplumbilimin hiçbir konusunun, kültür kavramında olduğu kadar çok sayıda yargılama ve tanımlama üretmediğini belirten kültür bilimci Vadim Mejuyev, kültür kavramının işlevsel çokanlamlılığının her şeyden önce kapsadığı olgunun çok sayıdaki yönlerinden ileri geldiğini ifade etmektedir.(2) Bu nedenle, kültür sözcüğü, çağımızda çokça kullanılan ama az anlaşılan yüklü kavramlardan biridir.

Bu çok yönlü bir olgu olan kültürü, tümü ile kucaklayabilmek için ona çok geniş açıdan bakmak gerekir. Kültür, tanımlamaktan çok tanımalı, kültür kavramının çeşitli anlamları incelenmeli, onun kapsamı, zenginliği, dolaylı yoldan güçlükleri ve sorunları ortaya konulmalıdır.(3)


Kültür sözcüğünün anlamı...

Latince'de, "sürmek, ekip biçmek" anlamına gelen "culture" sözcüğünden kaynaklanan "kültür" sözcüğü, bu anlamını 17.yüzyıla kadar korumuştur. Daha sonra hemen hemen her yüzyılda ve her dilde sözcüğe yüklenen farklı anlamlar, yukarıda da belirttiğim gibi, anlam ve kavram kargaşasına neden olmuştur. Kavram kargaşası bu kadarla da kalmamış, birbirinden farklı anlamlar taşıyan "kültür" ve "uygarlık" sözcükleri de birbirine karıştırılmış, biri diğerinin yerine kullanılır olmuştur(Bu kesinlikle yanlıştır. Arkadaşlarım ilgi gösterse de bu yanlışlığı anlatabilsem)

Kültür sözcüğü, dilimize, ilk kez Ziya Gökalp tarafından "hars" diye çevrilerek sokulmuştur. Hars sözcüğü Arapça'da "toprağın işlenmesi, tarım" anlamına gelen "hıraset"ten türetilmiştir. Sözcük Arapça kökenli olduğu için Türk Dil Kurumu, bunun yerine "ekin" sözcüğünü uygun görmüştür.

Ancak, "ekin" sözcüğü, kullanımda "tarım ve ürünle" karıştırıldığı ve yanlış anlamalara yol açtığı için fazla yaygınlık kazanamamıştır. Bu nedenle de "hars" deyişi unutulurken "kültür" sözcüğü varlığını sürdürmüştür.



cdenizkent

(1) Türkçe Sözlük, Milliyet Yayınları, 1992

(2) Vadim Mejuyev, Tarih ve Kültür, 1987, s.7

(3) Bozkurt Güvenç, İnsan ve Kültür, 1979, ss.95-96






 
Toplam blog
: 979
: 1425
Kayıt tarihi
: 11.12.07
 
 

İstanbul doğumluyum. İlk, orta ve lise öğrenimi İstanbul'da tamamladım. İstanbul Üniversitesi'nde..