Metod Üzerine Konuşma

"Metod Üzerine Konuşma, İlk defa 1895 de İbrahim Ethem Mesut tarafından Usul Hakkında Nutuk adıyla Türkçeye terceme edilmiştir." 1928'de de ikinci baskısı yayınlanmıştır. Bu kitabı MEB yayınlarında Batı Klasikleri serisinden 9 sırada yayınlamışlar. Filozof Rene Descartes (1596-1650)'in "Aklını iyi kullanmak ve bilimlerde doğruyu aramak için Metod Üzerine Konuşma" Kitabı.

Kitap Milli Eğitim Basımevince 1989 yılında 20 000 adet basılması uygun görülüp birinci parti 5000 adet basılmıştır. Kitabı Türkçeye Mehmet Karasan çevirmiş. "Felsefenin küçük bir modeli" olan bu konuşma nın önemini vurgulayan çevirmen geniş açıklama için Gilson'u destek almış. Etenne Gilson, Metot Üzerine Konuşma'nın iri punto ile 78 sayfa olan metnine ince puntolarla 400 sahifeden fazla açıklama (şerh-tefsir) etmiştir.

Batı Felsefesi Tarihi kitabında Bertrand Russell Descartes için; "Modern felsefenin kurucusu olan Descartes'in kendisi XVII. yüzyıl biliminin yaratıcısıydı." demektedir. "Yeni fizik ve gökbilimin etkisinde kalmış ilk kişi odur." Descartes (Röno Dekart) Klasik-antik platon felsefesinden beri ilk yenilikleri felsefi düşünceye kendisi taşıyarak yep yeni bir düşünce tasarımının önünü açmıştır.

Anlatımları mütevazi ve geniş tasvirler içinde ama ustalara yönelik hitaplar halinde dir. Bu durumu kendisinden sonra gelenleri büyük ölçüde etkilemiştir. Descartes, felsefede matematiği, fiziği ve geometriyi düşünme aşamalarına koyarak felsede modernizmin yolunu çizmiştir.

Descartes, Konuşma'sında da yalın olarak ifade ettiği gibi herşeyden önce okumayı desteklemiş kendisi okumadan zarar değil devamlı fayda gördüğünü; "Masalların zihni açtığı, tarihlerin ünlü olayları onu yükseltir, anlayarak okununca da muhakemenin gelişmesine yardım ederler." Bütin yetenekli bilim ve düşün adamlarını okumak, önceden tanıyıp konuşma gibidir. (Tıpkı bu blog tanışıkliği gibi bir sanal samimiyet doğurur) "belagatin ölçülmez güçleri, şiirin pek çekici incelik ve çekicilikleri, " Matematiğin, ahlak kitaplarının, teolojinin, vs. diğer konularda ki kitapların kendine göre fayda ve işlevi vardır.

Descartes, bu okumaların faydalarını sıralarken kendiliğinden özgür düşünme ve ufkun açılması için, Okumanında yetmediğini geniş okuma serüveni sonunda; Kanaatini değiştirdiğini, yanlış ve şüpheler içinde olduğunu, okumadan edindiği faydanın da bilgisizliğini daha iyi fark ettiğini anlamasıdır. Yani genel anlamda okumayan insan kendini, biliyorum sanır.

Descartes, Metot Üzerine Konuşmasında kendi düşünce dünyasına girişi ve gelişimini de bir anlamda okuyucuya sunuyor. Bu konuşma altı bölümde tanzim edilmiş; "birincide, ilimler üzerine birçok düşünceler; ikincide yazarın aradığı metodun başlıca kuralları; üçüncüde, bu metotdan çıkardığı ahlakın kurallarından birkaçı; dördüncüde, metafiziğin temelleri olan, Tanrı ile insan ruhunun varlığını isbat eden kanıtlar; beşincide, yazarın araştırdığı fizik meselelerin sırası, yüreğin hareketi ve hekimliğe ait bazı güçlüklerin açıklanması. Daha sonra ruhumuzla hayvanların ruhları arasındaki ayrılık." Daha sonra da tabiat defter ve kitabının araştırılması için yeni bulunması gerekli gereçler. Yine bu konuşmanın sebeb ve amaçları.

Röno Dekart, birinci bölümün 10-20 satırları arasında dünyayı tanımaya her topluma girip gözlem ve inceleme yapmaya çalıştığını, "Fakat bu şekilde dünya kitabında incelemelerde bulunmak ve bir görgü edinmek için birkaç yıl tükettikten sonra bir gün kendimde de incelemelerde bulunmaya ve zihnimin bütün kuvvetlerini güdeceğim yolu seçmek için kullanmaya karar verdim." diyor.

İkici bölümün 25. satırından itibaren; "Biz kesin ve şüphesiz bir bilgiden çok, gelenek ve görenekle örneğe inanıyoruz, ( kendi çağınıda göz önünde tutmak lazım) halbuki reylerin çokluğu, bulunması güç hakikatler için değerli bir delil değildir. Çünkü bütün bir milletten ziyade tek bir adamın bulması çok daha ihtimallidir." Bu günümüzde ekip kadro çalışması na ters gibi gelebilir ancak bir buluş ve bilgi devinimi ve sonucun alınmasında kişi devamlılığı da önemlidir.

Bu bölümün 20-25. satırlarında "Fakat yakından inceleyince gördüm ki mantık kıyasları ve başka bir sürü kuralları ile, yeni birşey öğretmekten ziyade belli şeyleri başkasına açıklamak yahut bilinmeyen şeyler hakkında muhakemesiz söz söylemekten başka bir işe yaramıyor." O nedenle mantık kurallarında da seçkicilik gerekmekterdir, yeniliğin kapısının aralanması için. Düşünce sınırlarımızı aşmak da gerekmektedir. ( Google'nin işe giriş soruları gibi) Dekart bu açık kapıyı o zaman göstermiştir.

Bu kitap, pratik felsefi düşünce dünyasına yolculuk yapan özet bir felsefi konuşmadır. Bu kitabı okuyan herkesin düşünce ufkunu genişleteceği kanısındayım.

Kitabın 80 sayfası Descartes'in konuşma metni, diğer yarısı durumundaki 100 sayfada da Gilson'un açıklamalarının özeti yer almıştır. Bu bölüm de konuşma bölümü kadar öğretici ansiklopedik özettir.

(Atatürk'ün düşüncelerinde ve gerçekleştirdiği "Türk Devrimi"nin temellerinde büyük ölçüde rasyonalizm ve pozitivizmin izleri bulunmaktadır. Rasyonalizmin önemli temsilcilerinden Descartes'ın "Metot Üzerine Konuşmalar" kitabı Atatürk'ün isteğiyle Türkçeye çevrilerek basılmıştır.) (09.11.07 günlü ektir.)http://www.milliyet.com.tr/2005/05/13/guncel/axgun02.html



Nariçi. 21.Ekim.07