Mitochondrial Eve

Mitokondri, canlılar için oldukça önemli bir organeldir. Mitokondrinin kendine ait DNA, RNA ve ribozomları bulunur. En önemli faaliyeti ise hücre için gerekli enerjiden sorumlu olmasıdır. 

Yapılan araştırmalara göre, mitokondrinin evrimsel süreçte oldukça ilginç bir durumu vardır. Bu durum endosimbiyotik kuram ile açıklanmaktadır. Bundan yaklaşık 2 milyar yıl önce, aslında mitokondriler bağımsız olarak yaşayan organizmalardır. Evrimsel süreçte, bütün mitokondrilerin atası bir bakteri tarafından yutulmuş başka bir tür bakteridir. Bu bakterinin yutulmasıyla ökaryotik hücreler ortaya çıkmıştır. Mitokondriler, bağımsız bakteri olarak başladıkları bu evrimsel süreçte kendi genomlarını kaybetmemişlerdir. Her hücre mitokondriyel DNA'nın birçok kopyasını içerir.

Kadın ve erkek üreme hücreleri, yumurta ve spermdir. Döllenme sırasında 46 kromozomun 23 tanesi anneden, 23 tanesi babadan gelir. 

Peki durum bu iken nasıl oluyor da mitokondriyal DNA yalnızca anneden geliyor ?

Spermdeki mitokondriyal DNA sayısı 100-1000 arası iken, yumurtada 100.000-1.000.000 mitokondriyal DNA bulunur. 

Spermdeki mitokondriler spermin kuyruk kısmında bulunur, bu kısım döllenme sırasında yumurtanın dışında kalır ve buradaki mitokondriyal DNA'lar aktarılamaz.

Döllenme sırasında meydana gelen bazı biyokimyasal tepkimeler sebebiyle, spermdeki mitokondriyal DNA'ların büyük bir kısmı yok edilir. Bunun en büyük nedeni, yumurtanın döllenme sonrasında spermi ve mitokondriyal DNA'yı yabancı madde olarak algılamasıdır.

Tüm bunların sonucunda da günümüzde mitokondriyal DNA testi ile maternal soyu (anne tarafı) öğrenebilmek mümkündür. Yani mitokondriyal DNA kullanılarak şu anda yaşayan bütün insanların en son annesi tespit edilebilir. Bu kişi insanların soyağaçları geriye dönük izlendiğinde -hiçbir atlama olmaksızın- ulaşılacak olan kadındır. Buna da bilim dünyasında ''Mitokondriyal Havva'' denir. 

Benzer işlem Y kromozomu ile de yapılabilir. Buna da bilim dünyasında ''Y Kromozomu Ademi'' denir. 

Tüm bu çalışmalar ışığında, soyları belirlenen ve soy hatları kesilen insanları birlikte analiz edecek olursak, insan ırkında ve evrimde daha da geriye gidilmesinin mümkün olabileceği öngörülüyor. Ancak şu an böyle bir şey yapılabilmiş değil, yapılacağı konusunda da kesin şeyler yok. Kim bilir, belki zamanla şu an elimizdekilerin çok daha fazlasını elde edebilmiş oluruz...