Narsistik aile ağacı

Klinik araştırmalar, narsist insanların çocuklarının, büyüdükleri zaman kendilerinde neyin yanlış olduğunu işaret etmekte zorlandıklarını ortaya koymaktadır. Bu durumun sebeplerinden birisi, narsistik ailelerde yaygın olarak çocukların duygularının, düşüncelerinin ve ihtiyaçlarının inkar edilmesidir. “Narsistik bir aileden gelen tipik bir yetişkin, farkında olmadığı bir öfke ile doludur. Bir boşluk hissi yaşar. Yetersiz ve sorunlu hisseder.  Sürekli devam eden endişe ve depresyon hisseder ve nasıl bu hale geldiği hakkında hiç fikri yoktur.’’  Presmann & Pressman’a göre narsistik ailede yetişmiş kişiler çoğunlukla ilişki problemleri ve duygusal sebeplerle terapiye başvururlar fakat aynı zamanda bunun sebebi ve gelişimi ile ilgili farkındalık ortaya koyamazlar. 

Narsistik aile derin mutsuzluk duygularını gizler. Bu tür ailelerde genellikle konuşulmayan bir kurallar listesi uygulanır. Çocuklar bu kurallarla yaşamayı öğrenirler ancak hiçbir zaman bunlarla ilgili karmaşa ve hissettikleri mutsuzluğu durduramazlar. Bu kurallar yüzünden aileleriyle olan duygusal bağları tıkanır. Temel olarak silik bir karaktere bürünürler. Duyulmazlar, görülmezler ve (duygusal olarak) beslenmezler. Diğer taraftan trajik bir şekilde bu kurallar dizisi ailelerin çocuklarına karşı sınırları olmayan bir şekilde ilişki kurmaları ve istedikleri şekilde çocuklarının hayatlarına müdahale etmelerine imkan verir.

Aşağıda bu tür ailelerde sık görülen disfonsksiyonel dinamikler sıralanmıştır. Fakat bu disfonksiyonel davranışların narsisizm seviyesine bağlı olarak farklı seviyelerde olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Sırlar : Bu tür ailelerde çocukların ihtiyaçlarının karşılanmayacağı ve birçok açıdan sınırların ihlal edilebileceği gizli bir kuraldır. Çocuklar bu kuralın dışarıda başkalarına söylenmemesi gerektiğini ve her şey yolundaymış gibi davranmayı erken yaşlarda öğrenirler.

İmaj : Narsistik ailelerde imaj her şeydir. Biz büyüğüz, iyiyiz, hiçbir problemimiz yok mesajı verilir. Mükemmel oldukları inancı yerleştirilir. Narsistik ailelerde “yakınlarımız ne düşünür?”, “Komşular ne der?” “Arkadaşlarımız ne der?” vb. korkular yaşanır. Çocuklara da bu kalıplar öğretilir ve her zaman çocukların yüzlerine tatlı bir gülümseme yerleştirmesi, asla sorun çıkarmaması beklenir.

Negatif mesajlar : Çocuklar konuşulan ve konuşulmayan tüm mesajları içselleştirir.  Bu tür ailelerde “yeterince iyi değilsin”, “yeterince dikkatli değilsin”, “kim olduğun değil ne yaptığın önemlidir” türünden mesajlar verilir.

Ebeveyn hiyerarşisi eksiktir : Sağlıklı ailelerde ebeveynlerin çocuklara rehberlik ettiği, ışık tuttuğu, sevgi gösterdiği bir hiyerarşi vardır. Ancak, narsistik ailelerde bu hiyerarşi yoktur. Çocuklar ebeveynlerinin isteklerini yerine getirmek için vardır.  Ebeveynler çocuklarını özgür bıraktıklarını belirtseler bile, çocuklar ebeveynlerin seçimlerinin dışına çıkamayacaklarını bilirler.

Duygusal olarak kendini dengeleyememek : Narsistik ebeveynler duygusal olarak kendilerini dengeleyemezler. Empati ve koşulsuz sevgi gösteremezler. Genellikle eleştirel ve yargılayıcıdırlar.

Etkili iletişim eksikliği : Narsistik ailelerde iletişim üçgenleşmedir. Sorunlar doğrudan konuşulamaz ve üçüncü bir aile bireyi üzerinden yürütülür.  Aile bireyleri birbirleri hakkında ailedeki başka kişilerle konuşarak ilgili kişinin haberdar olmasını beklerler. Bu da pasif agresif tavırlara, gerginlik ve güvensizliğe neden olur. Bu aileler direk iletişim kurma çabası karşısında öfke gibi negatif duygular ile tepki verirler.

Belirsiz sınırlar : Narsistik ailelerde genellikle çok az sınır vardır. Çocukların duyguları önemsenmez. Özel günlükler okunabilir, fiziksel sınırlar yoktur, duygusal sınırlara saygı duyulmaz. Gizlilik hakkı genellikle aile öyküsünün bir parçası değildir.

Narsistik ebeveynin ve onun yörüngesindeki diğer ebeveyn : Eğer ebeveynlerden biri narsistik ise, genellikle diğeri evliliği sürdürmek için onun yörüngesinde döner. İkinci ebeveyn genellikle çocuklar için kurtarıcı rolündedir. Ancak, narsistik eşinin ihtiyaçlarını karşılamaya odaklanır ve çocukların ihtiyaçları karşılanmaz.

Kardeşler yakın olmak için cesaretlendirilmez : Sağlıklı ailelerde çocuklar birbirlerini sevmeleri ve yakın olmaları için cesaretlendirilir ancak, narsistik ailelerde çocuklar arasında rekabet yaratılır ve karşı karşıya getirilirler. Kimin daha iyi olduğuna dair sürekli kıyaslama yapılır. Çocuklardan biri altın çocuk olarak görülürken, bir tanesi de negatif duyguların aktarıldığı günah keçisi olur. Narsistik ailelerde çocuklar nadir olarak birbirlerine bağlanır.

Duygular : Narsistik ailelerde duygular inkar edilir ve tartışılmaz. Çocuklara duygularını tartışmaları ve gerçekçi yollarla işlemeleri öğretilmez. Duyguların önemi olmadığı öğretilir. Narsistik ebeveynler kendi duyguları ile temas halinde değildirler. Bu nedenle duygularını başkalarına yansıtırlar. Bu durum duyguların doğru şekilde hesap edilmesine ve dürüstlüğe engel olur. Ebeveynler duygularını işlemedikleri için, sağlıksız şekillerde çocuklara sızmaya başlar.

“Yeterince iyi değil” mesajları : Narsistik ailelerde bu mesajlar genellikle yüksek sesle ve net gelir. Bazı aileler bu mesajları çeşitli şekillerde konuşur bazıları ise sadece modeller. Kibirli ve övünen davranışlar göstermek bile narsist bir etki altında yaşayan çocuğa kendi kendinden nefret etme mesajı verir.

Açık ya da gizli disfonksiyon : Narsistik ailelerde aile dinamikleri açık veya gizli olabilir. Şiddet ve taciz içeren evrelerde disfonksiyon genellikle açıktır. Ancak, psikolojik taciz ve umursamaz ebeveynlik gibi diskonsiyonlar gizlidir. Bu tür dramalar dışarı pek sergilenmez ancak çocukları yaralar.

Bu detayları gözden geçirdiğimiz zaman tatlı görünen bir ailenin aynı zamanda nasıl bozulduğunu görebiliriz. Bu açıklamalar ailenize uyuyorsa bilmelisiniz ki kurtulmak için umut da vardır. Geçmişi değiştiremeyiz ama bugünü kontrol altına alabiliriz. Mark Twain’in dediği gibi, iyileşen yetişkin bir çocuk görüyorum: “Hiç bir şeyi olmayan bir insanın, hiç bir yerden mutluluğa yolculuğu”

Yazının tercüme edildiği link : https://www.psychologytoday.com/blog/the-legacy-distorted-love/201105/the-narcissistic-family-tree

Victoria Toumit