Neyi ve nasıl yazmak?

Bu soru, yalnızca edebiyat / sanat için değil, felsefe ve bilim için de geçerli ama onlar, bu metnin konusu değil.

Neyi yazacağın, neyi yazmaya değer bulduğunun yanıtı olacaktır.

Esin perine veya içinden gelmesine bırakırsan bile, uzun vadede yazdıkların belli bir aralığa yoğunlaşacaktır. Tamama yakın yazarda böyle olmuş çünkü. Meta-eleştirinin de böyle bir yararı var, yazılmışların kaydını tutup irdeleyebiliyor.

Dolayısıyla, neyi yazacağına bilincinle ve isteğinle karar vermek daha makul gibi görünüyor. Hiç olmazsa, neyi niçin yazdığın sorulduğunda, şakkadanak yanıt verebilirsin.

Genel öneri, ne yazarsan yaz, iyi bildiğin şeyleri yazmak yönünde olmakta. Yoksa Yaşar Kemal gibi, ‘Menekşe Koyu’nu yazıp, birçok denizcilik bilgisi hatası yapabilirsin.

Neyi bildiğin, özellikle roman ve öykü yazarlarınca, yaşadığını yazmak olarak anlaşılır. Hatta, Türk yazarları daha da ileri gidip, Rıfat Ilgaz gibi, ‘Karadeniz’in Kıyıcığında’yı, anı yerine, roman türünde yazabiliyorlar. Ancak, yine onun ‘Hababam Sınıfı’sı, özgün durumuyla, film durumuyla değil, 1930’ların ve 1940’ların öğrencilerinin anılarını dinlenmişliğine dayanır. Ancak, birçok insanın başkasının anısını kendisininki sanabilmesi denli, standart-içi olabiliyor o türden anılar.

Nasıl için ise, edebiyatın 60 küsur dalı var. Olmadı, kabına hiç sığamadın, Montaigne gibi, yoktan deneme gibi bir tür de var edebilirsin.  Sonuçta, roman denilen tür de, 1800’lerin başında Avrupa’da yaratılmış bir tür.

Senaryo türünün yaratılması ise, 1900’ü buldu.

Çizgiroman grafik romanı, 1930’larda başlamış sayabileceğimiz bir tür.

1880’lere ait olan Feneon tarzı çok-çok kısa öykü türü, 2000’lerde ‘twitteratür’ olarak yeniden icat edildi de. Hemingway’e atfedilen ama aslında onun olmayan 6 sözcüklük öykü de bir tür.

Günümüz koşullarında bile, hala yeni türler üretilebiliyor:

6 saniye uzunluk sınırlı olan ‘vine video’lar için, çok-çok kısa senaryo veya sinopsis yazmak, henüz adı konmuş olmasa da, yeni bir tür sayılır.

Yani, yeni bir yazın türü yaratmak, hem yazın-içi olabiliyor, hem de yazın-dışı / çapraz medya olabiliyor.

Ancak, ne yazarsan yaz, Ustamız Tahir Alangu’nun dediği gibi:

‘Mollalar, yazar olacaksanız, günce tutun.’

Ben buna bir de mektup türünü ekliyorum.

Türkçe için konuşursak, her 2 tür de, pratikte sıfır dolu birer alan. Yani, hemen ne yazacaksanız yazın, yeni ve farklı bir şey yazmış olursunuz. Ayrıca, 1. veya 2. bin sayfada da, yazarlık-çıraklığınızı atlatmış olursunuz. Alangu’nun öğüdü de onun içindir zaten.