NİJERYADA SİYASET VE TİCARET

Afrika’nın en kalabalık aynı zamanda dünyadaki en fazla nüfusa sahip 7. Ülkesi olan Nijerya (Referans: www.aljazeera.com, 29.05.2016), 1900 yılında İngiliz sömürgesine girmiş ve İngiltere 1 Ekim 1960 tarihinde İngiliz Milletler Topluluğu’na bağlı olması şartıyla Nijerya’nın bağımsızlığını tanımıştır.

Nijerya’nın en önemli sorunu siyasi istikrarsızlıktır ve bunun altında yatan sebepleri inceleyebiliriz.

1960’lı yıllarda çıkartılmaya başlanan petrolle birlikte Nijerya ekonomisi değişim göstermeye başlamıştır. Bu değişim diğer sektörleri de etkisi altına almıştır. 1970’li yıllarda gerçekleşen petrol üretimi artışı ile Nijerya ekonomisi sağlıksız biçimde ham petrolün etkisi altına girmiştir. 2000’li yılların başında petrol ve gaz ihracatı ülkenin ihracat gelirlerinin %90’dan fazlasını oluşturmaktadır.

Petrolün hızla ilerlemesi ve sektörün ekonomik alanda ağırlığını artırmasıyla birlikte diğer alanlarda güçlü bir düşüş kendini göstermiştir. Bu nedenle kırsal alanlarda petrole bağlı olmayan ekonomik üretim sınıfları yüksek dozda bir fakirlikle karşı karşıya gelmiştir. Nijerya’nın dünya petrol akışında önemli bir payı olduğunu ancak ekonomik anlamda ülkenin geneline aksedemeyen bir kazanca sahip olduğunu göstermektedir.

Bunun yanında ülkede Hıristiyan azınlığın ülke yönetiminde daha etkin olma ve Müslüman çoğunluğu baskı altına alma çabasından kaynaklanan sosyal problemler ve bir diğer iç problem de zaman zaman ortaya çıkan, etnik ve kabile çatışmalardır

Sanayinin ülke ekonomisine katkısı tarım ve petrolün yanında düşük kalmaktadır.Nijerya sanayisinde yüksek oranda katkısı olan bazı alanlar sanayi sektörünü canlı tutmakta ve büyük payı ellerinde tutmaktadır. Tekstil, hazır giyim, gıda, kereste ve mobilya, diğer üretimler ve inşaat alanları ülkenin başlıca sanayi alt-sektörlerini oluşturmaktadır.

Hizmet sektörü yakın geçmişte ülke içindeki bazı sıkıntılar nedeniyle geri kalmış olmasına rağmen son yıllarda bir ilerleme içindedir. Taşımacılık, finans ve iletişim sektörleri, hizmet alanında en hızlı büyüyen sektörlerdir

ABD sistemine benzer bir şekilde yasama, yürütme ve yargı güçlerinin federal devlet, eyaletler ve yerel yönetim düzeyinde bölüşümü söz konusudur. Mevcut durumda Nijerya’nın idari yapısı 36 eyalet ve 1 özel federal bölgeden oluşmaktadır. Federe devletler yani eyaletlerin başında vali bulunmaktadır. Tek özel federe bölge olan Abuja, hiçbir eyalete bağlı değildir.

Yerel yönetimler, yürürlükte olan 1999 Anayasası’nda var olana anayasal kuruluşlardır ve eyalet kanunlarına göre yürütülmektedirler. Nijerya’da ortalama her eyalette 21 olmak üzere toplam 774 yerel yönetim bulunmaktadır. Federal petrol gelirlerinden yerel yönetimlere %20 oranında pay aktarılması anayasal güvenceye alınmıştır.

Nijerya’da yerel yönetimlerle merkez arasındaki ilişkilerde yürütmenin baskısı görülmektedir. Başkan, pek çok durumda yetkisini aşarak başta fonların aktarımı olmak üzere eyalet meselelerine karışmış ve eyalet yönetimleri ile kişisel vesayet ilişkileri geliştirmiştir.

Petrol zengini Nijerya’da uzun süren askeri rejimler döneminde ülke kaynakları çok kötü kullanılmış ve ekonomi işlemez hale gelmiştir. Nijerya ekonomisi genel olarak petrol ve tarım üretiminden oluşmaktadır. Nijerya ekonomisinin iki temel özelliği devlet ağırlıklı olması (ekonomik faaliyetlerin % 80’i) ve ihracatının büyük bir yüzdesinin tek ürüne (ham petrol, % 90) dayanmasıdır.

Nijerya’nın ihracatında %15,4’lik pay ile Hindistan ilk sırada yer alırken %10,2 ile Brezilya, %8,5 ile Hollanda, %5,1 ile Almanya izlemiştir. İthalatta ise %25,3’lük pay ile Çin ilk sırada yer alırken onu %9,7 ile Amerika ve %4,7 ile Hindistan izlemiştir

Nijerya’ya gerçekleşen ihracatımızın ilk sıralarında, demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı; alçılar; kablolar ve demir veya alaşımsız çelikten profiller yer almaktadır. Nijerya’dan ithalatımızda ise; yağlı tohumlar ile meyveler grubu ve petrol gazları ile hidrokarbonlar (LNG) önde gelmektedir. (T.C. Ticaret Bakanlığı

Nijerya, nüfusu ve doğal kaynakları ile ekonomik açıdan büyük bir potansiyel
taşımaktadır. 2014 yılında milli gelir hesabının yenilenmesiyle ortaya çıkan yeni rakamla Güney Afrika’yı geçerek Afrika kıtasının en büyük ekonomisi haline gelmiştir.

Hızla büyüyen nüfusu ile Nijerya’nın 2050 yılına kadar dünyanın en kalabalık 4. Ülkesi olacağı öngörülmektedir, bu da yadsınamaz bir pazar demektir. Hâlihazırda orta gelir grubu ülkenin %25’inden fazlasını oluşturmakla birlikte, Nijerya nüfusunun genç ve eğitimli oluşu da bu pazarı değerli kılmaktadır.

Hızlı nüfus artışı ve buna karşın ekonomik konjonktürde yaşanan sıkıntılar ülke ekonomisini olumsuz etkilemiştir. Nijerya hükümeti özellikle son yıllarda kamu harcamaları, özelleştirme gibi konularda etkinlik sağlanması yönünde çalışmalar yapmaktadır. Ülke genelinde bir refah artışının sağlanması adına iş ortamında gelişme, gelir dağılımında adalet hususlarına önem verilmeye başlamıştır. Bunun yanı sıra hükümet özel sektörü teşvik etmek amacıyla kredi imkânları ve vergi muafiyetleri gibi bazı avantajlı imkânlar sunmaktadır.

Nijerya’da yurt dışına para transferini sınırlayıcı uygulamalar ve sabit döviz kuru politikası, ekonominin yavaşlamasına neden olmaktadır.
ABD Dolarının resmi kurda ve serbest piyasada farklı karşılığının olması ekonomide dengesizlikler ve sorunlar oluşturmaktadır.

Öte yandan Nijerya pazarında Türk ürünlerinin algısı son derece olumlu olarak pekişmiştir.Öyle ki, bazı ihalelerde Türk malı ürün  kullanılması şartı
koyulmakta, buna istinaden Çinli bazı firmaların Çin malı ürünlere Türk malı ibaresi koyarak satmaya çalıştıkları bilinmektedir.

Nijerya, ülkenin kuzey doğusunda binlerce insanın ölümüne ve 1,5 milyon insanın evlerini terk etmesine sebep olan; bölge halkının psikolojisine ve yerel altyapıya tamiri uzun sürecek büyük zararlar vermiş bulunan Boko Haram terör örgütü ile etkin şekilde mücadele etmektedir. Bu nedenle Nijerya Büyükelçiliğimizce Türk vatandaşlarının zorunlu olmadıkça bu bölgeyi ziyaret etmemeleri önerilmektedir.