O Bir İnsanlık Kahramanı'ydı (Sokrat)

Sokrates

-M.Ö 470-399 yılları arasında yaşamıştır.
*
-Babası heykeltıraş, annesi ise ebedir.
*
-Yazılı hiçbir eseri olmadığı için, doğrudan doğruya tanıyamıyoruz. Eflatun ve Aristo’nun verdiği bilgiler sayesinde onun hakkında fikir sahibi olabiliyoruz.
*
-Prodikos ve geometrici Kyreneli Theodoros’un öğrencisidir.
*
-Sırtında harmanisi, yaz-kış yalınayak sokaklarda dolaşan ; sağlam yapılı, dış görünüşü kaba saba bir insan.
*
-İnsanların düşüncelerini acımasızca tenkit ederdi.
*
-Kritias’ın zorbaca yönetimine karşı cephe almıştır.
*
-Kusursuz bir yurttaştı. Ülkesi için savaşa gitmiş, kahramanca savaşmıştı. Ancak ülkenin değerlerine karşı çıktığı suçlamasıyla ölüme mahkum edilmişti. Ölüm cezası verildikten sonra o, Kriton’un kaçma teklifini, yurdunun kanunlarına olan saygısı nedeniyle reddetmiştir.
*
-Sokrates, Atina’da dersler verdiği gibi; sokakta , pazarda karşılaştığı kişilerle konuşur, onlara soru sorup cevaplarını dinlerdi.
*
-İki aşamadan oluşan bir yöntemi vardı:
a)İroni(alay): Bu yöntemi uygulayarak önce kişiye, alaylı bir yolla hiçbir şey bilmediğini gösteriyordu.
b)Maiotik(doğurtma): Sorular sorarak kişinin doğuştan aklında bulunan bilgileri ortaya çıkarıyordu.
*
-“Tek bir şey biliyorum, o da hiçbir şey bilmediğimdir” sözü ona aittir.
*
-Sokrat’ın amacı, gençlerin düşünmeden edindikleri eğitimi (şu anki Türk gençlerinde olduğu gibi!..) yıkmak ve kişinin kendi başına düşünmesini sağlamaktı.
*
-Sokrates, alaycı uslûbunun gelenekleri sarstığı ve sitenin tanrılarından başka tanrıları yücelttiği ve de gençlerin ahlâkını bozduğu gerekçesiyle şikayet ediliyor. Yapılan yargılama sonucunda da ölüme mahkûm ediliyor.
*
-Bazıları onun tek tanrı inancına sahip olduğunu, çok tanrılı dinlere karşı çıktığını; bu nedenle tanrı heykelleri yapıp satarak geçinen esnafı rahatsız ettiğini ve onların da şikayetçi olduklarını, belirtiyorlar.
*
-Sokrat kapatıldığı hücrede verilen baldıran zehirini kendi elleriyle, konuşa söyleşe içti ve huzur içinde öldü.
*
-Sokrat, Kant’a göre “aklın ideali”, Hegel’e göre “Bir İnsanlık Kahramanı; felsefesini yazmayan, ama yaşayan bir gerçek filozof”, Nietzche’ye göre ise “Ölüm bunaltısı nedir bilmeyen, yaşayan biri değil, bir salt akıl olarak ölen ve hayat güdüsünden tümüyle kopmuş bir canavar” dır.
*
-Sokrat, önceleri fizikçilerin, özellikle Anaksagoras’ın teorilerine ve doğa bilgisine bağlanmış, sonra ise doğayı “tanrılara bırakıp” sadece insanlarla, ahlâk ve erdem konularıyla ilgilenmiştir.
*
-“Kendi kendini tanı!”, ”Kimse bile bile kötü değildir;her kötülük bilgi sanılan bir bilgisizlikten gelir.” İfadeleri onun sözlerinden bazılarıdır.
*
-Sokrates’in karısı:”Ah!Bu insafsız yargıçlar! Seni haksız yere öldürüyorlar.” diye ağlayıp sızlanırken, Sokrates de “Ya haklı olarak öldürseler, daha mı iyi olacaktı?” demiş. (Montaigne’den bir alıntı)