ÖSS ve OKS adayının anne babasına tavsiyeler

TOKAT BİLİM DERSHANESİ REHBER ÖĞRETMENİ SEDAT DELİOĞLU” ANNE VE BABALARIN ÇOCUKLARINA KENDİ HAYATLARI İLE İYİ BİR MODEL OLMASI GEREKMEKTEDİR”
SORU- Hocam , OKS ve ÖSS öğrencileri en çok anne ve babaların hangi tutumlarından şikayetçi?

SEDAT DELİOĞLU- Öncelikle ebeveynlik tarzı üzerinde durmak istemekteyim. Çeşitli sınıflandırmalar olmakla beraber en çok benimsenen sınıflandırma şöyledir.

1.Otoriter ebeveyn

2. Açıklayıcı Otoriter ebeveyn

3. Musamahakar ebeveyn

4. Alakasız ebeveyn

Bunları bit tabloda gösterecek olursak aşağıdaki gibi açıklayabiliriz.

Duyarlılık Yüksek

-

Musamahakar- Açıklayıcı Otoriter

-

Kontrol Düşük Kontrol Yüksek

-

Alakasız - Otoriter

-

Duyarlılık Düşük

Şimdi bunları daha derin açıklayacak olursak:

OTORİTER EBEVEYN: Yetersiz sevgi ve aşırı disiplinli tutum.
- Otoriter ebeveynin çocuktan beklentilerinin ve kontrolünün yüksek ve çocuğun ihtiyaçlarına duyarsız olduğu tutumdur.Otoriter ebeveyn itaate büyü önem verir. Kuralların sorgulanmasına tahammülsüzdür. Kuralları açıklama ihtiyacı hissetmez. Kültürümüzün genellikle benimsenen ebeveyn modeli otoriter yaşayışa benzer ancak önemli bir fark ebeveynlerin kuralları uygulama konusundaki tutarsızlıklarıdır. Araştırmalara göre otoriter ebeveynlere sahip çocuklar, okulda ortalama başarıyı yakalarlar ama zayıf sosyal becerilere ve düşük özgüvene sahiptirler. Depresyona girme olasılıkları daha yüksektir.

MÜSAMAHAKAR EBEVEYN- Aşırı sevgi ve gevşek eğitim tutumu sergilerler. Müsamahakar ebeveyn çocuğun taleplerine ve ihtiyaçlarına duyarlıdır ancak çocuğu kontrol ve çocuktan beklentiler konusundaki tutumu zayıftır.Araştırmalara göre bu tutuma sahip ebeveyn çocuklarında davranış problemlerinde daha sık rastlandığı , ancak özgüvenlerinin yüksek, sosyal becerilerinin daha gelişmiş olduğu görülmektedir.
ALAKASIZ EBEVEYN- Çocuktan beklentiler ve kontrol düşüktür. Hem de çocuğun özelliklerine ve ihtiyaçlarına pek duyarlı değildir. Böyle ebeveyne sahip çocuklar her alanda en başarısız çocuklardır. Genellikle davranış problemi gösterirler. Sosyal uyumları ve okul başarıları zayıftır..
AÇIKLAYICI OTORİTER EBEVEYN- Demokratik tutum.Çocuğa uyguladığı kontrol ve çocuğa karşı duyarlılık konusunda musamahakar yaklaşım ile otoriter yaklaşım arasındaki bir noktadır. Sınırlar ve kurallar bellidir. Çocuktan beklentiler nettir. Aynı zamanda evebeyn çocuğa karşı duyarlıdır. Çeşitli araştırmalara göre , açıklayıcı otoriter ebeveyne sahip çocuklar, Farklı özellikleri ana babaların çocuklarına kıyasla sosyal olarak daha başarılı , kendileri ile barışık , okula ve çalışma hayatına daha uyumludurlar.
Bu anlattıklarımızdan sonra çocuklar elbette anlattığımız ilk 3 tutumun farkına varsınlar ya da varmasınlar şikayetçidirler.Ailelerinin kendilerini sevmediğini düşünen gençler olduğu gibi, onların üzerinde çok fazla baskı olduğunu düşünen çocuklarda vardır. Çocuklarını çok sevip ona sınır koymayan yani musamahakar tutumdaki ailelere sahip gençler de onları üzmemek için çalışmaları gerektiğini düşünüyorlar.Fakat iç disiplin geliştiremiyorlar. Sıkıya gelemiyorlar.

SORU- Bilinçli olan anne ve babaların çocukları OKS ve ÖSS de daha mı başarılı olmaktalar Hocam?

SEDAT DELİOĞLU- İnsanların içten ve dıştan güdülendiklerini düşünerek yapılan ayırımdan yararlanmak istiyorum.

Kurallara cezadan korktukları için uyan çocukların yetiştiği otoriter ailelerde ceza ortadan kalkmaz. Kurala uyma ortadan kalkmaktadır. Bu çocuklarda sonradan “ öteki yönelimli” oluyorlar. Dışarıdan güdülenen insanlar olmaktalar. Kendi başlarına elbise bile alamayacak hale gelmekteler. Bir araştırma sonucuna göre çocuklar okul çağına gelinceye kadar 148.000 defa aileleri tarafından yapma, dur, etme sözleri ile karşılaşmaktalar. Sonra da kendi başlarına bir şey yapamaz hale gelmekteler. Sonra da çocuklardan sınavda doğru seçeneği, tercihlerde doğru mesleği, doğru eşi seçmeleri istenmekte.

Oysa bilinçli ailelerin (açıklayıcı otoriter tutum) çocukları daha çok içe yönelimli olmakta. İç disiplin gelişmekte. Karar almaktan korkmuyor. Sorumluluklarını üstlenmekte. Elbette daha başarılı olmaları beklenir.

SORU- Hocam , anne ve babaları iyi tanıyan rehber öğretmen olarak, çocukları henüz OKS ve ÖSS hazırlık aşamasında olan anne ve babalara neler önereceksiniz ?

SEDAT DELİOĞLU- Anne ve babalar açıklayıcı-otoriter ebeveyn tutumuna göre çocuk yetiştirmeliler. Çocuklarını herkes seviyor ama herkes bu sevgisini dile getirememekte. Anne ve babanın çocuğunu sevdiğini söylemesi çok önemli.Kurallar konuluyor ama kuralların nedenleri açıklanmıyor. Kurallar belirlenirken çocukların fikri sorulmuyor. Oysa fikri alınan çocuk kuralları özümseyecektir.

Çocuklarla iletişim çok önemli. İletişimde çocuklara “sen dili “ kullanılmakta. “sen dili” yerine “ben dili “ tercih edilmeli yani.” Yine mi odanı dağıttın ?” yerine , “Odanı dağınık görünce çok üzülmekteyim” denmeli. Böyle olunca çocuk suçluluk hissetmeden doğru davranışı seçebilir. Yine anne ve babaların çocuklara kendi hayatlarıyla bir model olması gerekir.

Teşekkür ederim Hocam

TURAN YALÇIN/TOKAT