Osteoporozda risk faktörleri

Osteoporoz; kelime anlamı olarak kemiklerin gözenekli olmasını ifade eder. Tıbbi terim olarak da kemiklerin zayıflaması ve bunun neticesinde de kolayca kırılması durumunu ifade eden “aşırı kemik kırılganlığı” anlamına gelir.

Bir kişin osteoporoz olup olmadığını anlaması için yapması gereken ilk şey osteoporozun risk faktörlerini öğrenmektir. Daha sonra kendisinin bu risk faktörlerinden hangilerinin muhatabı olduğuna bakması gerekir.

Osteoporoz vakaları incelendiğinde karşımıza aşağıdaki risk faktörleri çıkar.

Kadın olmak

Ufak tefek, ince vücutlu olmak

Ailede osteoporoz öyküsünün olması

Menopoz sonrası dönemde olmak

İlerlemiş yaşta olmak

Beyaz ya da Asya ırkından olmak

Adet dönemlerindeki anormal düzensizlik

Anoreksi ( iştahsızlık ) ya da bulimia ( yemek bağımlılığı )

Erkeklerde düşük testosteron seviyesi

Süt ürünlerinin ya da diğer kalsiyum ve D vitamini kaynaklarının az olduğu bir beslenme

Hareketsiz ( sedanter ) yaşam biçimi

Uzun süreli glokokortikoid ( artirit, astım ve lupus, deri tüberkülozu– dahil olmak üzere birçok hastalıkta kullanılan steroid hormonların genel adı ) kullanımı

Endometrioz tedavisi için gonadotropin’i serbest bırakan hormon kullanımı

Tiroid hormonunda aşırı fazlalık

Sigara içmek

Aşırı miktarda alkol almak

Aşırı miktarda tuz tüketmek

Protein ağırlıklı beslenmek

• Aşırı miktarda kafeinli yiyecek ve içecekler tüketmek

Osteoporoz değerlendirmesinde;

Ailenin tıbbi öyküsü

Kemik kütlesi ölçümü etkili sonuç verir.

Genellikle osteoporozun ilk işareti vücuttaki bir kemiğin kırılmasıdır. Bunun öncesinde çok ilerlemediği sürece normal röntgenlerle osteoporoz görülemez. Bu nedenle daha iyi görüntülemeler yapmak adına FDA’nın ( Gıda ve İlaç Dairesi ) kemik yoğunluğunu ölçmek amacıyla kullanmak üzere önerdiği birçok radyolojik aygıttan faydalanılmaktadır. ( Bu cihazların çoğu bir göğüs röntgeninden çok daha az radyasyon yaymaktadır. )

Doktorların osteoporoza bağlı şikayetlerle kendilerine gelen hastalarında bakacakları bir diğer şey kemik dansitometrisi yani kemik mineral yoğunluğu testidir. Ancak bunun öncesinde,

Hastanın tıbbi öyküsü

Risk faktörleri dikkate alınır.

Kemik mineral yoğunluğu testi röntgen gibi ağrısız olarak yapılır. Dansitometri ile röntgen ışınlarından ya da ses dalgalarından faydalanılır. Böylece ölçüm yapılan bölgedeki kemik mineral yoğunluğu saptanır. Elde edilen sonuçlar

Hastanın yaşı

Cinsiyeti

Vücut ölçüleri gibi faktörler dikkate alınarak genel anlamda belirlenmiş standart (genç erişkin kişilere ait ) değerlerle kıyaslanır ve T skoru diye adlandırılan bir değer elde ederek sağlıklı bir kemik ölçümüne nazaran ölçümü yapılan kemiklerin durumu değerlendirilir.

Prof. Dr. Bülent Tıraş

www.tupbebekklinigi.com