Psikiyatrik Hastalıklar Oluşmadan Önce Tahmin Edilebilecek

Harvard Tıp Fakültesi Psikiyatri Nörogörüntüleme Laboratuvarı Direktör Yardımcısı, Psikiyatri ve Radyoloji Profesörü Dr. Marek Kubicki, ”Nörogörüntüleme teknolojisi gelişmeye devam ediyor. İleride, beyinde bir sinyali gösteren veya tespit eden biyolojik belirteçler, bireyde oluşması muhtemel sorunları önceden tahmin etmek için kullanılabilir. Şizofrenide bazı biyobelirteçler bulduğumuzu düşünüyoruz.” dedi. Konuşmasında yapay zekâ kullanımına da değinen Prof. Dr. Marek Kubicki, “Yapay zekâ (AI) sayesinde ileride MR makinelerine ihtiyaç duymayabiliriz. Çünkü gelecekte yapay zekânın oluşabilecek psikiyatrik bir hastalığı oluşmadan tahmin etmesi veya bireyde oluşmaya başlayan karmaşık durumları öngörebilmesi mümkün olabilecek.” dedi.

Psikiyatride en son teknolojik gelişmelerin konu edildiği 10. Uluslararası Psikofarmakoloji Kongresi ve 6. Uluslararası Çocuk ve Ergen Psikofarmakolojisi Sempozyumu'na katılan Prof. Dr. Marek Kubicki, beynin ileri teknoloji kullanılarak görüntülenmesi ve psikiyatride yapay zekâ kullanımı konusunda bilgiler verdi.

Beyin görüntüleme işlemi daha ucuz ve hasta açısından ulaşılabilir olacak mı?
Görüntülemeyi daha ucuz ve daha erişilebilir hale getirmek için halihazırda bazı girişimler ve projeler yürütülüyor. Meselâ; Güney Amerika'da, büyük otobüslere görüntüleme makineleri koyularak toplumun daha fakir olduğu bölgelere gidilerek çok ucuz fiyatlara görüntüleme hizmeti veriliyor.

Görüntülemeyi daha erişilebilir hale getirmenin bir diğer yolu ise makinenin boyutunu küçültmek. Bu şekilde, boyut küçültülerek ve daha kompakt hale getirilerek, MR çektirmek hasta için daha az maliyetli hale getirilebilir ve daha fazla kişiye hizmet verilebilir.

Görüntülemeyi daha erişilebilir ve daha ucuz hale getirmenin bir başka yolu da MR makinesinin performansını iyileştirmek.  Bu da görüntülemenin yapılması için gereken süreyi kısaltır. Şu an bir hastayı taramak yarım saat veya daha uzun bir zaman alıyor. Tek bir MR makinesinin maliyeti yaklaşık bir milyon dolar olduğundan, daha hızlı görüntüleme ile daha fazla hastaya hizmet verebilirsek tarama başına maliyeti azaltabiliriz.

Alternatif olarak, daha az karmaşık sorunların teşhis edilmesine yardımcı olan farklı taşınabilir tarama cihazları da var.

İleride yapay zekâ yardımıyla belki MR makinelerine bile ihtiyacımız kalmayacak. Çünkü yapay zekânın oluşabilecek psikiyatrik bir hastalığı oluşmadan tahmin etmesi veya bireyde oluşmaya başlayan karmaşık durumları öngörebilmesi mümkün olabilecek.

Beyin görüntüleme veya veri toplamada kullanılan metotlar
psikiyatrik sorunların teşhis ve tedavisini nasıl etkileyecek?
 “Görüntüleme topluluğu” (The Imaging Community) bazı hastalıkların biyobelirteçleri üzerinde çalışıyor. Örneğin, bir hastanın beyni tarandığında, görüntülerde birkaç parametre ölçülüyor. Bu belirteçler, beyinde olan bir iltihaplanmayı gösterebilir. Bu durumda hekim iltihabı iyileştirmeye yönelik bir tedavi uygular.  Burada görüntülemeyi bir nevi tahlil olarak düşünebiliriz.

İleride, beyinde bir sinyali gösteren veya tespit eden biyolojik belirteçler, bireyde oluşması muhtemel sorunları önceden tahmin etmek için kullanılabilir.

Şizofrenide, nöroinflamasyonun rolünü araştırıyoruz. Bu konuda birkaç biyobelirteç bulunduğumuzu düşünüyoruz. Halüsinasyon gören hastanın beyninde bu biyobelirteçlerin varlığını ölçebiliriz. Böylece hastada iltihaplanma olup olmadığını tespit edebiliriz. Eğer iltihap varsa yapmamız gereken hastaya anti-inflamatuar ilaç vermek ve iyileştirmektir. Eğer yoksa, o zaman hekim tedavi için anti-psikotik ilaçlara yönelebilir.

Görüntüleme cihazları beynin gizemini çözme
ya da yeni bir beyin oluşturma yolunda mı ilerliyor?
Bu konuda “Brain – Initiative” (Beyin Girişimi) denilen bir proje var. Obama, milyonlarca dolar aktararak bu projeyi finanse etti.

Beyin üzerinde çalışmak herhangi bir başka organ üzerinde çalışmaktan çok daha zor çünkü beyni insan vücudu dışında canlı tutamıyoruz. Sadece bu bile arkada çok büyük bir çalışma yapıldığının göstergesi. Ayrıca beyinin yaptığı pek çok işlev, karmaşık yapısı nedeniyle halâ tam olarak çözülemedi.

Beyin görüntüleme alanında yapılan
son çalışmalar arasında en heyecan verici olanı sizce hangisi?
Kaliforniya ve Boston'da bir grup insan, beyin görüntülemede nano-parçacıkları kullanabilmek için çalışıyor. Bununla birlikte, bu testler şu an için insanlar üzerinde gerçekleştirilemez, çünkü insan vücudu nano parçacıkları toksik (zehir) olarak algılıyor.

Bunu güvenli bir şekilde yapabildiğimiz zaman nörolojik, psikiyatrik hastalıklar ve beyin fonksiyon bozuklukları hakkında daha fazla bilgi edinebiliriz.


Serap Torun

Twitter: seraptorun73
Instagram: seraptorun