Şanghay Beşlisi Nedir? Bye Bye AB, Hello Şanghay

AB’ye girdik giremedik, az kaldı yakında gireceğiz söylemleri ile bir ömür tükettik. Bu danstan yorulduk artık. Başbakan da böyle düşünüyor olmalı ki aslında gönlünde yatıyor olanı ağzından kaçırıverdi.

Bir televizyon kanalında moderatörlüğünü Yiğit Bulut’un yaptığı programa konuk olan Başbakan, AB'yle ilişkilerimiz hakkında bir soru üzerine, "Geçenlerde Sayın Putin'e de söyledim, bizi Şanghay Beşlisi'nin içine alın, biz de AB'ye 'Allahaısmarladık' diyelim, ayrılalım oradan. Bu kadar oyalamanın ne anlamı var" dedi.

Şanghay Beşlisi nedir?

Resmi adı Şanghay İşbirliği Örgütü (Shanghai Cooperation Organization- SCO); Amerika'nın bölgedeki nüfuzuna karşı Doğulu bir jeo-stratejik blok. Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Tacikistan'ın üye olduğu bu örgütte, Hindistan, Pakistan, Moğolistan ve İran gözlemci statüsünde yer alıyor.

Resmi kuruluş amacı üye ülkelerin “terör, ayrılıkçı hareketler ve dinsel fanatizm"e karşı mücadele için işbirliği yapmaları. Ancak üye ülkeler arasında ulaşım yollarının, enerji nakil hatlarının geliştirilmesi gibi ekonomik işbirliğine yönelik projelerin hayata geçirilmesi daha çok önem kazanıyor.

Asıl amaç ise 1990'larda SSCB'nin dağılması ve Varşova Paktı'nın lağvedilmesiyle, rakip güç ABD'nin bölgedeki nüfuzunun artmasına karşı işbirliği oluşturmak, NATO'ya alternatif olmak ve Asya'da Amerikan etkisini geriletmek. Yani bir çeşit yeni Varşova Paktı.

Bugünkü haliyle SCO, 30 milyon kilometre kareye yayılan, Avrasya kıtasının üçte birini kaplayan, NATO gibi entegre olmasa da, ona denk bir askeri güce sahip bir işbirliği örgütü, Doğu-Batı kamplaşmasının yeni bir versiyonu.
 
Türkiye ile Şanghay Beşlisi’nin “ortak değerleri” nelerdir? Başbakan’a göre "Şanghay Beşlisi daha iyi, çok daha güçlü. Ortak değerlerimiz Şanghay Beşlisi'nde"…

Üye ülkelerin nerdeyse hepsi diktatörlükle yönetiliyor. İnsan hakları ihlalleri, sansür, despotizm bu ülkelerin ortak tarzı. Hepsinde de bir “tek adam” söz konusu. Demokrasinin alanı iyice daralmış.

Eğer ki Başbakan bu ortak değerlerden söz ediyorsa bence haklı! Bize Şanghay Beşlisi daha uygun!

İşin ilginç yanı, şimdilerde Ergenekon’dan yargılanan bir kısım paşalar, Doğu Perinçek ve Yalçın Küçük gibi derin devletin önde gidenleri, Çevik Bir gibi 28 Şubat darbe sürecinde adı geçen komutanlar (bkz. TSK içindeki Batı Çalışma Grubu) Şanghay Beşlisini şiddetle savunuyorlardı, NATO’ya lanet okuyorlardı.

Başbakan’ın şimdi aynı doğrultuda düşünüyor olması gerçekten ilginç. Bu siyasi yapılanmada ve benzer düşünce anlayışında Başbakan’ın ne gibi ortak değerler bulduğunun izahı zor!

Durumun tuhaflığını en iyi özetleyen cümle ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nuland’dan geliyor; “Türkiye'nin aynı zamanda bir NATO üyesi olduğu göz önüne alındığında, bu birliktelik ilginç olur''.

Görünen o dur ki demokrasinin alanı bütün dünyada daralıyor. Bir yanda ABD ve müttefikleri, diğer yanda Moskova ve Pekin, Bir yanda küreselleşemeden söz ediyoruz ancak küreselleştikçe demokrasiye kalan alan gitgide azalıyor.

Türkiye öyle bir köprü durumundaki, batı ile doğu arasında pinpon topu misali gidip geliyoruz.

Şimdilerde hava Şanghay Beşlisi’ne doğru esiyor. Bir 30 yılda bununla oyalanırız, girdiydik, çıktıydık derken zaman su gibi akar geçer.

“Bye Bye AB, Hello Şanghay”…Sonrası meçhul!