Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

04 Ocak '18

 
Kategori
Sosyoloji
 

Sosyal Medyaya Sosyolojik Bir Bakış

Sosyal Medyaya Sosyolojik Bir Bakış
 

Sosyoloji içerisinde iletişim oldukça önemli bir konumda yer almaktadır. Elbette toplumların bir arada olması ve bir şekilde iletişim kurması bunun en önemli etkenlerinden sayılmaktadır. Ayrıca toplumsal değişimin ortaya çıkardığı sosyoloji, toplumu incelemenin yanında toplumların bir takım işlevlerini toplumsal boyutta incelemektedir. İletişim ise toplumu en yoğun şekilde ilgilendiren ve toplum içerisinde en önemli bir ihtiyacı karşılayan bir alandır. Bunu ise en etkili olarak kullandıkları araçlar ise kitle iletişim araçlarıdır. Sosyoloji de bu alanda incelemeler yapmakta ve bu alanda sosyolojinin bir alt dalı olan iletişim sosyolojisini inceleme alanına almaktadır. Toplumlar ise her geçen gün gelişen teknoloji ve yaşam standartları gereği yeni arayışlarda bulunmaktadır. Toplumların gelişmesi yani modernleşmesiyle birlikte yeni arayışlara girişilmesiyle iletişim alanları da bir şekilde değişime uğramış ve kendi içerisinde şekillenmiştir. Özellikle günümüz medyasından ziyade toplum nezdinde alternatif arayışlar her zaman olagelmiştir. Küreselleşme ile birlikte teknolojinin daha etkin şekilde kullanılmasıyla medya bağlamında bu hissedilir bir şekilde ihtiyaç haline bürünmüştür. Bu ihtiyaç ise insanları yani toplumu yeni bir arayışa sokmuştur. Bu arayış ile birlikte toplumsal değişimin etkisi ile 2000’li yıllardan bu yana sosyal medyanın da gelişim gösterdiği kaçınılmaz bir gerçektir.

Sosyal medya dediğimiz alternatif medya arayışı toplum yapısında derin bir iz bırakmaya devam etmektedir. Toplumun yapısını oluşturan toplumsal ilişkiler ağının, toplumsal konuların, birey ve grup davranışlarının, belli bir toplumsal norm çerçevesinde farklılaşma ve dönüşüm sürecine toplumsal değişim diyebiliriz. Toplumsal değişimin içerisinde sosyal medya ne gibi bir ilgisi olabilir diye düşünülebilir. Buradaki durum toplumun gelişmelere ayak uydurması ile birlikte modern dünyada iletişimin en belirgin özelliğini kullanmaya adapte olmasıdır: sosyal medya gerçeği. Bu iletişimin küreselleşmesi ve toplumun da bu değişime cevap vermesidir. Ülkemizdeki gelişmeler odağından bakacak olursak internet yani teknolojinin gelişimi sosyal medyaya daha çabuk alışma ve ilgi duyulma halini bizlere sağlamıştır. Değişimi burada yakalayabiliriz. Hatta zaman ve mekân kavramını giderek azaltmıştır.

Küreselleşme boyutundan iyimser olarak bakacak isek sosyal medya bizlere yeni imkânlar sunmaktadır. Nasıl radyo-televizyonun hayatımıza ilk girdiği zamanlardaki etkisi ve gazetelerin gündelik hayatımıza katkısı olmuşsa sosyal medyanın da bizlere etkisi olmuştur. Sosyal medyada ekonomi, siyasi, sosyal ve kültürel birçok alanı toplum içerisinde işlevsel hal almıştır. Buradaki amaç hem eğlence hem de ticari bir boyut olarak toplumla iç içe bir işlevsel boyut kazanmış diyebiliriz sosyal medya için. Hayatımıza hızlı bir giriş yapan sosyal medya toplumda “Hızlı bilgi alışveriş imkânını, toplumsal denetiminin zorlaştırılması, bilgi tekeli oluşturulması, toplumsal bir algı yaratılması imkânını ve bilginin kirliliğinin kötüye kullanılması” gibi bir takım durumları ortaya çıkarmıştır. Geleneksel medyadan ayrı olarak ise geri dönüş dediğimiz olayı daha hızlı bir imkân haline getirdi. Bir de artık birçok kişi geleneksel medyada yer alan eşik bekçisi olmadan direk iletişim olanağını insanların eline verildi.

Bu değişimler çerçevesinde insanların kendilerini topluma aktarma fırsatı da doğmuştur. Elbette hemen hemen ülkemizdeki birçok insan anlık olarak sosyal medya içerisinde yer alıyor fakat herkes aktif katılımı da olmuyor. Bireylerin toplumsal olarak rol oynadığı ve birçok etkileşimin olduğu sosyal medya ile ilgili bir sosyoloji tezahür ülkemizde taze bir şekilde kavramsallaşmaktadır.

Toplumda Alternatif Medya Arayışı: Sosyal Medya
Geleneksel medyaya karşı bir alternatif medya rolü üstlenen sosyal medya günümüzde toplum arasında daha çekici bir hale gelmiştir. Özellikle endüstri toplumunun modernleşme serüveni ile çıkan kitle iletişim araçları (KİA) yani gazete, radyo ve televizyon sermaye bağımlılığı ile iyiden iyiye gruplaşma ve holdingleşme yoluna giderken topluma daha da uzak kalmaktadır. Geleneksek KİA’ların sermaye bağımlılığı ve insanlardan uzaklaşmasıyla toplumun alternatif arayışı kaçınılmaz olmuştur.  Elbette bu alternatif arayış gerçekten toplum için alternatif mi? Özellikle sosyal medya bağlamında toplum için alternatif bir medya olarak düşünülen sosyal medyanın etkileri olduğu düşünülebilir. Bunlar; “toplumsal muhalefet ve hareketlerin yer alınması, politik, sosyo-kültürel düzeyde radikal olunması, hiyerarşik düzenin olmaması, profesyonel ve amatör ayrımın olmaması, eşit ve yatay, katılımcı bir yapının içerisinde bulunulması, insanların kendilerini bağımsız bir şekilde ifade etme alanı bulması” olarak sıralayabiliriz. Bu sıraladıklarımızın içerisindeki birtakım durumlardan dolayı sosyal medya alternatif medya etkisi yaratmış durumdadır.

Bir Mekan Olarak Sosyal Medya
Peki, sosyal medya toplumsal bir mekân mı? Günümüzde sosyoloji kavramı olarak kullanılan “mekân” sosyal medya içerisinde yer almaktadır. Mekân ile ilgilenen sosyologların üzerinde durduğu konu: sosyal medya mekân olma özelliği taşır mı?

Tartışmaya açık bir konu olan mekân ve sosyal medya kavramları birçok alanda irdelenmesi gerekmektedir. Elbette ekonomi, siyasi ve kültürel alanların pek çok yansıması gördüğümüz sosyal medya birçoklarımız için mahalle kavramı anlamını da yansıtabilir. Artık ikili ilişkilerin neredeyse kesildiği bir zaman diliminde mahalledeki birçok alışkanlığımız sosyal medyaya da taşınmış olabilir. Özellikle insanların aynı mahallede oturup sosyal medya ile haberleştikleri, birbirleri ile etkileşim kurdukları günümüzde birçoğumuzun yaşadığı bir toplumsal gerçektir.

Mekân konusuna dönecek olursak özellikle ticari faaliyet gösteren ve pazarlama alanında satış yapmaya çalışan dükkânları da örnek olarak verebiliriz. Özellikle dükkânlarında yer alan ürünleri dükkândaki gibi satmaları bizleri bu konuda düşündürebilir.  

Toplumsal Etkileşim, Toplumsal Aidiyet
Günümüz toplumlarında dünyada yaşanan olayların hızlı bir şekilde sosyal medyada yer alması etkileşimi ve aidiyet duygusunu da artırmaktadır. Küreselleşme ile birlikte zaman ve mekân kavramlarının bir sınırı olmadığını sosyal medya üzerinde rahatlıkla görülmektedir. Dünya gündeminde yer alan İsrail-Filistin sorunu ülkemizde de sıkı takip edilmektedir. Özellikle İsrail devletinin Kudüs’ü başkent yapması ve ABD’nin desteğini alarak dünyaya duyurması bizler için hassas bir nokta yaratmıştır. Ülkemizde toplumsal manada sosyal medya mecralarında birlik olup ümmet bilinci ile toplumsal bir reaksiyon ortaya koyduk. Bu birçok dünya ülkesinde de aynı etkiyi yaratmış diyebiliriz. Hatta yaşanan gözaltına alma durumları da birçok kişi tarafından tepki ile karşılandı ve sosyal medya üzerinden alanlara eylem için çağrıldı. Burada sosyal medyanın ne kadar etkili olduğu bir kez daha göz önüne gelmektedir.

Yaşanan birçok olayı ülke içinde veya dışında her ne olursa sosyal medyada neler yapılabileceği ve akabinde neler yaşanabileceği toplum nezdinde sosyolojik bir boyutta aktarabiliriz.

Sosyal medya özelikle gençler olmak üzere toplumun çeşitli kesimlerinin ulaşma bakımından önemli bir etkiye sahiptir. Özellikle bazı faktörler ile küreselleşme, teknoloji gelişimi, internetin kolay dağılımı gibi etkenlerle insanlara daha çabuk ulaşmayı imkânlı hale getiriyor. Sosyal medyayı yukarıda alternatif bir medya olarak belirtmiştik. Bunun bazı durumlarda daha rahat ele almak mümkündür. Özellikle ABD’de yaşanan “Wall Street’i İşgal Et” olaylarını ele alarak muhalefet olma ve yayılmacı durumuyla toplumsal etkileşim küresel bir boyut kazanmıştır. Birçok ülke olarak özellikle Güney Amerika’dan da katılım sağlanmıştır. Bu tür eylemler sivil toplum hareket merkezli bir eylem olarak sosyal medyayı iyi kullanmışlardır. Bir diğeri ise “Arap Baharı” dediğimiz Ortadoğu ülkelerini kasıp kavuran ve ülkelerde liderlerine kadar uzayan olaylar silsilesidir. Arap Baharı başladığı ilk ülke Tunus’ta 3 milyona yakın Facebook kullanıcısı ve Mısır’da ise 10 milyona yakın Facebook kullanıcısı kitlesel eylemlerde sosyal medyadan yararlanmışlardır.

Eğlence ve sosyalleşme ağı olarak kullanıma açılan sosyal medya toplumsal halk hareketlerine yol açtığı ve insanları yönlendirerek algı yarattığı bir gerçektir. Ülkemizde de “Gezi Parkı” olayları neticesinde sosyal medya ağı kullanılarak toplumsal etkileşim ve aidiyet duygusu yaratılmaya çalışılarak muhalefet edilmeye çalışılmıştır.

Ülkemizde birçok sorun ile birlikte sosyal medya ağları kitlesel bir kullanım ağı haline gelerek birçok alanda olaylar meydana getirmiştir. Bunların elbette sosyolojik boyutta incelenmesi de oldukça etkili sonuçlar ortaya çıkaracaktır.

Sonuç Yerine
Günümüz toplumsal hareketlerin ana fenomen olarak sosyal medyanın yer alması sosyoloji için önemli olacağı kanaatindeyim. Günümüz sosyoloji çalışmalarında iletişim sosyolojisinin içerisinde yer alan sosyal medya zamanla daha da anlaşılır ve toplumsal manada inceleme alanı olarak sosyolojinin içerisinde yer alacaktır. Sosyal medya, toplumsal bir inceleme dalı olan sosyolojinin incelemeleri için müsait bir alan teşkil etmektedir. Henüz sosyal medyanın sosyoloji tezahürünün ülkemizde esamisi okunmasa bile yine de çalışmalar yapılmaya açık bir alandır.

 

 
Toplam blog
: 14
: 986
Kayıt tarihi
: 06.08.13
 
 

1988 İstanbul'un küçük bir semtinde doğdum. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Gazetecilik b..