Teftiş arap saçına döndü

Hükümet TBMM’den aldığı KHK Çıkarma yetkisini kullanarak Bakanlıkların teşkilat yapılarında önemli değişiklikler yaptı. Bu o kadar hızlı ve düzensiz bir değişiklikti ki kimse diğer bakanlıkların ne yaptığıyla ilgilenmedi, onlarla benzer yapı oluşturma düşüncesini hiç taşımadı. Teşkilat yapılarında aynı birimler için farklı adlar kullanıldı. Çıkarılan KHK’ larla diğer bakanlıklarca hazırlanmış ve daha birkaç hafta önce kabul edilmiş KHK hükümleri bile değiştirildi. 

Teftiş sistemi, bu değişiklikten en çok nasibini alan birimlerden biri oldu. Bakanlıkların merkez teşkilatlarında teftişe ilişkin birimlerin adları dahi tutmuyor. Teftiş Kurulu Başkanlığı en yaygın ad, bunun yanı sıra Rehberlik ve Denetim Başkanlığı, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, Denetim Hizmetleri Başkanlığı gibi farklı isimler kullanılıyor. Aynı gün Bakanlar Kurulunda kabul edilen KHK’larda bile birimlerin ve unvanların birbirini tutmuyor olması koordinasyonsuzluğun en açık göstergesi. Örneğin 3 Haziranda Bakanlar Kurulunda Kabul edilen KHK’larda Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı , Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığındaki birimin adı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, görev yapanların kadro unvanı Müfettiş. Aynı gün kabul edilen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığında birimin adı Denetim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, görev yapanların kadro unvanı denetçi. Gençlik ve Spor Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve Avrupa Birliği Bakanlığında ise denetim birimi hiç yok.

Bu değişiklikler sırasında bazı bakanlıklarda Teftiş Kurulu Başkanlarının statüsü, genel müdür düzeyine indirildi. Bazı bakanlıklarda müfettişlik devam ederken, bazı bakanlıklar müfettişlerine denetçi unvanı verdi, görev alanını daralttı.

Değişiklik bununla sınırlı kalmadı. Maliyede Denetmenler müfettiş yapılırken Milli eğitimde müfettişler denetmen yapıldı. Farklı Bakanlıklarda Denetmenlikten uzmanlığa, kontrolörlükten uzmanlığa geçirilenler oldu. Kimin ne yaptığı belli değil. Ortada ne politika, ne ilke var. Sanki bakanlıklar farklı ülkelerin bakanlıkları!

Bu değişikliklerin en uygunsuz olanlarından birisi de yetkileri artırıldığı halde unvanları denetmenliğe düşürülen eğitim müfettişleri oldu. Hem yetki artırıp hem unvan düşürmenin mantığı anlaşılamadı. Müfettişlik için 4 yıl üniversite eğitim almış, sınavla müfettiş olmuş, yıllardır müfettiş olarak çalışan eğitim müfettişlerinin unvanını denetmene çevirmek, kazanılmış hakların ihlali. Meclis Hükümete, kamu personeli için terfi yetkisi verdi, tenzil-i rütbe yetkisi vermedi. Müfettişler Derneği bu değişikliğin Anayasa mahkemesine götürülmesi için gerekli hukuki girişimlerde bulundu.

Denetmenlerle ilgili değişikliklerin de bir düzeni yok. Maliye Bakanlığında vergi denetmenleri müfettiş yapılarak üst sınıfa alınırken, milli emlak ve muhasebe denetmenleri uzman yapılarak bir alt kademeye indirildi. Milli Emlak ve muhasebe denetmenleri için de bir tenzil-i rütbe uygulandığı açık.

Kontrolörler için de çelişkili uygulamalar yapıldı.  Maliye Bakanlığında Gelirler Kontrolörleri, müfettiş yapılırken Ekonomi Bakanlığında Dış Ticaret Kontrolörleri uzman yapıldılar.

Kimin neye yetkisi var unvanına bakarak anlamak mümkün değil. Örneğin “teftiş” yetkisi ancak müfettişlerde olması gereken bir yetkiyken, bazı bakanlıklarda “uzman” lara teftiş yetkisi verildi. Denetmenlerin rehberlik yapma, personelin teftişini yapıp not verme gibi yetkileri olmamasına rağmen, bu yetkileri olan eğitim müfettişlerine denetmen unvanı verildi.

2011 Yılında Bakanlık Teftiş Birimlerinde Yapılan Bazı Değişiklikler

Devletin genleriyle oynarken dikkatli olmak lazım. Bu ülkede insanların kullandığı ortak bir dil vardır. Bu dile göre;

Müfettiş, teftiş eder.
Denetmen,  kontrol eder.
Uzman, inceler.

Hiyerarşik olarak, müfettiş, denetmen, uzman şeklinde bir sıralama algısı vardır. Uzmanlar kariyer yapmak için denetmen olurlarken, denetmenler de müfettiş olmaya çalışırlar. Bu kadroların unvanlarını, yetkilerini, statülerini çorbaya döndürmenin devlete ne faydası var? Nasıl “İç Denetim Birimi” bütün bakanlıklarda aynı adı ve yetkiyi taşıyorsa, teftiş birimleri de aynı adı ve yetkiyi taşımalıdır.  

Yukarıdaki tablo, binlerce yıllık geleneği olan Devletimizin büyüklüğüne hiç yakışmıyor. Sayın Başbakanımıza duyurulur.

Doğan CEYLAN

Müfettişler Derneği Başkanı