Torba yasa ve getirdikleri-3

6552 sayılı “İş Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanun” ya da halk arasında bilinen adıyla “Torba Yasa”ya ilişkin ilk iki yazımızda açıklamalar getirdik. Bu yazımızda da Torba Yasa ile getirilen SGK borçlarının af ve yapılandırılması konusu üzerinde duracağız.     

Burada şunu belirtmek gerekir ki SGK borçlarına ilişkin af kapsamı kamuoyunun beklentilerine kıyasla dar tutulmuştur. SGK`ya olan borçları nedeniyle Torba Yasa`nın çıkmasını büyük umutlarla bekleyen birçok kimsede Yasa`nın çıkmasından sonra düş kırıklıkları yaşamıştır. Bu husus yazılı ve görsel yayında da dile getirilmiştir.

1- Af Kapsamındaki Borçlar

a) 100 TL`yi Aşmayan SGK Borçları Silinecek

İşyerlerine ait borcun tamamının ödeme süresi 31.12.2013 veya önceki bir tarihe ilişkin olup da ödenmemiş olan sigorta primi, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ve idari para cezası ile özel kanunlardaki hükme istinaden SGK tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip edilen eğitime katkı payı, özel işlem vergisi ve damga vergisi borçlarından borç türü bazında borç asılları toplamı 100 Türk Lirasını aşmayan asli alacakların ve tutarına bakılmaksızın bu asıllara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı gibi feri alacakların tahsilinden vazgeçileceği 5510 sayılı Kanun`a eklenen geçici 55. madde ile belirtilmiştir(md. 59).

Böylece 31.12.2013 tarihinden önceki söz konusu alacak kalemlerinin tahsilinden vazgeçilmiş ve pek çok borçlu işveren bu borçlardan kurtulmuştur. Bu tip düşük tutarlı borçların ortaya çıkmasının sebebi, genelde prim ödeme yükümlüsü tarafından SGK prim ödemeleri düzenli yapılmasına rağmen yapılan hatalı hesaplama nedeniyle prim tahsilatında yapılan eksik ödemelerdir. Bu düşük miktardaki eksik tahsilatlar ilk anda fazla bir anlam ifade etmese de zamanla gecikme cezası ve gecikme zamlarının uygulanmasıyla asıl alacağın kat be kat üzerine çıkmaktadır. Her ne kadar bu borçlar belli bir süre sonra zamanaşımına uğrasa da zamanaşımı süresinin dolmasından önce SGK tarafından takibe konulması ya da zamanaşımı süresi dolmuş olsa dahi Kurumca yapılan takibe süresinde itiraz edilmemesi nedeniyle yüksek faizli olarak ödenmek zorunda kalınmaktadır. Bazen çok düşük tutarlı borçlar nedeniyle Kurum takip yaptığında posta gideri vb. gider kalemleri nedeniyle yapılan masraflar tahsil edilecek alacağın üzerinde çıkabilmektedir. Yapılandırmayla böyle bir durum da engellenmiş olmaktadır.

Getirilen bu düzenlemeyle işverenlerin bahsini ettiğimiz şekilde karşılarına çıkan bu borçların tahsilinden vazgeçilecektir.

b) 13.05.2014 Tarihinde Soma`da Maden Kazasına Uğrayanların SGK Borçları

5510 sayılı Kanuna eklenen geçici 59. maddeyle, 13.05.2014 tarihinde Soma`da meydana gelen maden kazası sonucunda ölen sigortalının, SGK`ya olan her türlü borçları silinecektir(md. 63). Maden işçilerinin SGK`ya olan borçlarının silinmesine ilişkin getirilen düzenlemeye “TORBA YASA VE GETİRDİKLERİ-1” başlıklı yazımızın “Maden İşçileri” alt başlıklı kısmında gerekli açıklamayı yaptığımız için tekrardan kaçınmak için atıf yapmakla yetiniyoruz.

2- SGK Borçlarına İlişkin Yapılandırma

6552 sayılı Yasa ile getirilen bir diğer düzenleme de bir kısım borçların yapılandırılmasına ilişkindir. İlgili düzenleme 5510 sayılı Yasa`ya eklenen geçici 60. madde ile getirilmiştir(md. 81).

Nisan 2014 ve önceki dönemlere ilişkin olup ödenmemiş olan;

a) 5510 sayılı Kanununa göre 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a)(SSK), (b)(Bağkur) ve (c)(Emekli Sandığı) bentleri kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan, sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi,

b) Yapılandırma talebinin iletildiği başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkânı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi,

 c) Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı,

ç) 30/4/2014 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin olup bu maddenin yayımlandığı tarihten önce Kurumca resen tahakkuk ettirilerek işverene tebliğ edildiği hâlde bu maddenin yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan; özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespitler sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi,

d) Genel sağlık sigortası primi,

e) Sosyal güvenlik kanunlarına göre emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta iken 5335 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait işyerlerinde çalışmaları nedeniyle aylıkları kesilmesi gerekenlere, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden ödeme dönemine kadar yersiz olarak ödendiği tespit edilen aylıklara ilişkin borçlar yapılandırma kapsamındaki borçlardır.

Yapılandırma kapsamındaki söz konusu borçlara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu maddenin yayımlandığı tarihe kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın maddede belirtilen sürede ve şekilde ödenmesi halinde bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zamlarının tahsilinden vazgeçilir.

Yapılandırma Başvuru Tarihi

Borçluların maddenin yayımlandığı tarihi izleyen aybaşından yani 01.10.2014 tarihinden itibaren başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Peki söz konusu yapılandırma hakkından yararlanabilmek için ne zamana kadar başvuruda bulunmak gerekir? Maddede belirtildiği üzere yapılandırma başvuruları genel sağlık sigortası prim borçları için 01.10.2014 tarihinden itibaren yedi ay içinde, diğer borçlarda ise üç ay içerisinde yapılmalıdır.

Yapılandırmaya İlişkin Borcun Ödenme Şekli

Borçlu yapılandırma kapsamındaki borcunu peşin olarak ödeyebileceği gibi taksitler halinde de ödeyebilir. Borcun taksitle ödenmek istenmesi halinde 6, 9, 12 ve 18 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden biri tercih edilebilir. Söz konusu taksitlerin her biri ikişer aylık vadeler halindedir. Yani sırasıyla 12, 18, 24 ve 36 aylık dönemde ödeme yapılabilir.

Taksitle yapılacak ödemelerde;

1.      Altı eşit taksit için(12 ay) 1,05 katsayısı,

2.      Dokuz eşit taksit için(18 ay) 1,07 katsayısı,

3.      On iki eşit taksit için(24 ay) 1,10 katsayısı,

4.      On sekiz eşit taksit için(36 ay) 1,15 katsayısı,

İle çarpılır ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ikişer aylık vadeler halinde ödenecek tek bir taksitin tutarı bulunmuş olur.

Maddeye göre süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde bu madde hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir. Bu durumda bir yıl içerisinde iki taksitin ödemelerinin geciktirilmesinin yapılandırma hakkından yararlanmayı ortadan kaldırmayacağı anlaşılmaktadır.

Maddede taksit tutarının %10`unu aşmamak şartıyla 5 Türk Lirasına (bu tutar dahil) kadar yapılmış eksik ödemeler nedeniyle yapılandırma şartlarının ihlal edilmiş olmayacağı belirtilmiştir.

Yapılandırma imkânından faydalanmak isteyen borçluların maddede belirtilen diğer şartların yanında dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları şarttır.

Yine bir diğer önemli hususta borçlara ilişkin yapılandırma talebinde bulunulması halinde söz konusu borçlar nedeniyle yapılmış olan hacizlerin düşmeyecek olmasıdır. İlgili düzenlemeye göre uygulanan hacizler yapılan ödemeler oranında kaldırılacaktır. Bu nedenle alınan teminatlar bu nispette iade edilecektir.

Borçlular açısından bir diğer önemli husus da söz konusu yapılandırma talebinde bulunması halinde genel sağlık sigortasından ne zaman yararlanmaya başlayacağı noktasındadır. Buna göre Bağkurlular(4/1-b), genel sağlık sigortası kapsamında olanlar, 5510 sayılı Kanun`un ek 5 ve ek 6. maddeleri kapsamında sigortalı olanlar yapılandırılan borç haricinde altmış günden fazla prim ve prime ilişkin borcu bulunmaması veya altmış günden prim ve prime ilişkin borçları bulunmakla birlikte borçlarını ilgili kanunlara göre taksitlendirmiş veya yapılandırmış olup ödeme yükümlülüklerini yerine getiriyor olmaları ve 6552 sayılı Torba Yasanın SGK borçlarının yapılandırılmasına ilişkin maddesine göre yapılandırılan borçlarının ilk taksitini ödemeleri kaydıyla genel sağlık sigortasından yararlanmaya başlatılır.

Yapılandırmadan yararlanan borçlular, taksit ödeme süresince tahakkuk eden sigorta primlerini çok zor durum olmaksızın bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri halinde, yapılandırma kapsamındaki borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybederler. Bu husus yapılandırmadan yararlanmak isteyenlerin dikkat etmeleri gereken bir noktadır. Örneğin; yapılandırma kapsamındaki borcunu 18 taksitte ödeyecek olan bir kişi 36 ay sürecek ödeme dönemi içerisinde çıkarılan sigorta primlerini 1 takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememesi veya eksik ödemesi halinde kalan taksitler için yapılandırma hakkı ortadan kalkmış olacaktır. Bu durumda kalan taksitleri yapılandırma hakkından yararlanmadan ödemek zorunda kalacak ve mağdur olacaktır.

Bakanlar Kurulu maddede öngörülen başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini genel sağlık sigortası yönünden 6 aya kadar, diğer borçlar yönünden ise 1 aya kadar uzatmaya yetkilidir.

Yapılandırma kapsamına giren borçları olup olmadığına, borçların taksitlendirilmesine vb. konulara ilişkin bilgilendirme amaçlı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu`nun internetteki “E-Hizmetler Giriş Ekranı”nda da ilgili bir sekme açmıştır. Böylece Kurum gerekli bilgilendirmeleri yapmaya çalışmıştır. Ancak SGK`ya müracaat edip söz konusu tutarları kesinleştirmekte fayda vardır.

Yapılandırma taleplerine ilişkin olarak “Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlükleri”ne başvuruda bulunulmalıdır.

Av. Erdoğan KAYA