Trablusgarp Savaşı' nda sadece İtalyanlarla savaşmadık

TRABLUSGARP SAVAŞINDA (1911-12) BİZE KARŞI SAVAŞAN ERİTRELİ "ASKARİ" LER

Trablusgarp Savaşı sırasında Türk askerleri ve Arap mücahit güçlerine karşı hızlı bir ilerleme sağlayamayan İtalyanlar "basit bir Akdeniz gezintisi" olarak niteledikleri bu işgalde epey zorluklar yaşamaya başlamışlardı. Trablusgarp, Bingazi, Tobruk ve Derne'den 10 kilometrelik kıyı şeridini 6 ay boyunca aşmamışlardı. Uçaklar ve büyük balonlarla havadan keşif harekatları yapıyorlar ve bazen Türk mevzilerine bomba atıyorlardı (1). Not düşmek gerekir ki, Türk-İtalyan Savaşı ilk kez havadan keşif yapılan, saldırılan ve ilk kez saldıran bir uçağın düşürüldüğü savaş olması nedeniyle tarihe geçen bir savaştır. Havadan keşif dışında Türk ve Arap kuvvetleri hakkında keşif yapmak için çıkan İtalyan kuvvetleri sıklıkla Arapların pusularına düşüyor ve esir ediliyordu. Birçok Avrupalı sömürgeci devletin (Almanya, İngiltere, Portekiz, Belçika) doğu Afrika'da yaptığı gibi İtalyanlar da 1882'de işgal ettikleri Eritre'den askere alıp eğittikleri bölge yerlilerini düzenli kuvvetler haline getirip İtalyan subayların komutasında Trablusgarp'a ve Bingazi'ye getirdiler. "Askari" adı verilen ve bizim asker olarak kullandığımız terimle adlandırılan bu askerler oldukça iyi savaşçıydılar. Trablusgarp Savaşı'nı baştan sona yakından takip eden ve detaylı gözlemlerini "Italy in North Africa" adlı eserinde (1913) kitap haline getiren İngiliz gazeteci W.K. McClure "askari"lerin Şubat 1912'de Eritre'den getirildiklerini anlatmaktadır (2):

"İtalyan komutanların gözetiminde getirilen "askari"ler keşif harekatlarında kullanılmak üzere getirilmişlerdi. "Askari"ler oldukça atik, uyanık, hareketli, yapılı, genelde bakır-tenli ama bir kısmı zenci Sudanlılara benzeyen ve çok kuvvetli askerlerdi. Eritrede çok ün salmışlardı; çok iyi iz sürücü ve kendine güvenen savaşçılardı. Sıcak kumda çıplak ayakla koşabiliyorlardı, at binmeye çok hakimlerdi ve oldukça sağlam askerlerdi."

"3 mart günü "askari"ler Arap mücahitlerle ilk kez karşılaştılar. Trablusgarp'tan sabah erken ayrılan "askari" birliği vahalardan Tarhuna yoluna doğru keşfe çıktılar. Ayn_Zaraya doğru güney-güneydoğu yönünde ilerlerken Bir El-Türki mevkiinde güçlü bir Arap birliği ile karşılaştılar ve bir subayın ifadesi ile "arı kovanına girmişlerdi".

Askari"ler batıya doğru geri çekildiler ve kum tepeleri arasında 5 saat süreyle onları her yandan saran Araplarla savaştılar. Gece Ayn-Zara' daki İtalyan mevzilerine vardıklarında Araplar takibi bırakmıştı. En az 10 tanesi ölmüş ve 38 "askari" de ağır yaralanmıştı. "Askari" ler ölen arkadaşlarını gömdükten sonra saat gece 22.30'da Trablusgarp'a doğru yola çıktılar; 15 saatlik yorgunluk, 5 saat süren savaştan ve yaklaşık 40 millik yürüyüşten sonra Trablusgarp' a vardılar. İlginç olan ise, yol boyunca savaş şarkıları söylemeleri söylemeleri ve hiç yorgunluk belirtisi göstermemeleri idi. Hala hızlı, neşeli ve moralli idiler. Başlarındaki İtalyan subaylar onlarla gurur duyuyordu ve bana göre İtalya Kızıldeniz kıyısındaki sömürgelerinde bu askerleri bulmakla iyi iş çıkartmıştı."

(1) http://en.wikipedia.org/wiki/Askari

(2) "Italy in North Africa. An account of the Tripoli Enterprise". Yazar: W.K. McClure, London Constable and Company Ltd., 1913 , sayfalar 142-145.